خام‌فروشی به اکتشاف نفت ایران بازمی‌گردد
به گزارش تاسیسات نیوز ، در ابتدا برای درک بیشتر مقوله «خام‌فروشی» بهتر است به تعریف آن براساس علم اقتصاد بپردازیم.منابع طبیعی خدادادی که به شکل معادن یافت می‌شوند، یکی از منابع اصلی تولید هستند که در اختیار بشر قرار گرفته‌اند، وقتی حداقل فرآوری روی این منابع انجام شود و ارزش افزوده واقعی که می‌شود از آن در بخش تولید استفاده کرد اتفاق نمیافتد، به این عمل «خام‌فروشی» اطلاق می‌شود که به عبارتی می‌توان گفت عدم استفاده بهینه از ثروت عظیم منابع طبیعی قلمداد می‌شود.در کشورهایی مانند ایران که دارای منابع طبیعی غنی هستند متاسفانه کمتر به این موضوع توجه می‌شود، به طوری که به جای فرآوری منابعی که در اختیارمان است، شاهد هستیم مواد خام پس از استخراج با قیمتی بسیار پایین در اختیار سایر کشورها قرار می‌گیرند و آنها هستند که مواد خام را فرآوری و به بهترین شکل در صنعت کشور خود استفاده می‌کنند.در کشور ما سابقه «خام‌فروشی» به زمانی بر‌می‌گردد که نفت استخراج شده را به صورت خام به فروش رساندیم و پس از گذشت سالیان متمادی و به‌رغم پیشرفت علم و تکنولوژی و صنعت، هنوز نتوانسته‌ایم به مرحله‌ای برسیم که از این ثروت عظیم حداکثر بهره را ببریم و همچنان شاهد هستیم که بخش قابل توجهی از بودجه کشورمان از محل فروش نفت خام تامین می‌شود.علاوه بر فروش نفت، فروش سایر مواد از جمله مواد خام و معدنی در برنامه خام‌فروشی ایران قرار گرفته است که این به منزله فروش سرمایه‌های ملی است که متعلق به نسل‌های بعدی است.حال باید بررسی کنیم چرا به مرحله‌ای رسیده‌ایم که علاوه بر خام فروشی نفت، سایر مواد را در این سبد عرضه کالا قرار داده‌ایم. بگذارید مثال ملموسی برایتان مطرح کنیم. در حال حاضر شرکت‌های استخراج کننده سنگ آهن، مجبورند مواد خام خود را با قیمت ارزان که پایین تر از قیمت جهانی هستند، به بخش‌های تولیدی بفروشند و این قیمت‌گذاری‌های حداقلی موجب شده که شرکت‌های استخراج‌کننده سنگ‌آهن به جای فروش ماده معدنی خود به شرکت‌های داخلی بیشتر تمایل داشته باشند که محصول خود را به شرکت‌های رقیب خارجی بفروشند و آنها را صادر کنند. این در حالی است که اگر قیمت سنگ‌آهن عادلانه باشد سود حاصل از آن هم نصیب معدنكار و هم شرکت داخلی می‌شود و از صادرات این محصول نیز جلوگیری به عمل می‌آید.از طرفی دیگر با کمک و سرمایه‌گذاری دولت می‌توان ماده خام استخراج شده را فرآوری کرد و در خود کشور آن را مصرف کرد. به طور مثال می‌توان در کنار معدن سنگ آهن یک کارخانه کنسانتره تاسیس کرد و پس از تولید کنسانتره، با احداث یک کارخانه دیگر به گندله برسیم. گندله تولید شده را می‌توان هم در صنعت داخل به‌کار برد و هم آن را با ارزش افزوده‌ای که ایجاد شده به خارج از کشور صادر کنیم. در این حالت هم با ایجاد اشتغال و هم با سودآوری به صنعت مملکت کمک خواهد شد.مورد فوق تنها مثال کوچکی است و بهتر است به جای طرح موارد گوناگون به بررسی راهکارهای جلوگیری از «خام‌فروشی» بپردازیم. بنده به شخصه مخالف خام فروشی مواد خام و معدنی هستم، جهت بهبود اوضاع کنونی پیشنهادهایی دارم که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. سرمایه‌گذاری در منابع طبیعی
دولت باید با سرمایه‌گذاری مناسب چه به صورت مستقیم و چه در قالب ارائه تسهیلات به شرکت‌های معدنی اقدام کند به طوری که شرکت‌های معدنی تمایل پیدا کنند مواد خام استخراج شده خود را فرآوری و در خدمت صنعت داخل به کار ببرند.
2. خصوصی‌سازی
باید سرمایه گذار بخش خصوصی را با تبیین سیاست‌های تشویقی به سرمایه‌گذاری در بخش منابع طبیعی و فرآوری مواد خام تشویق کرد.
3. طرح‌ریزی برنامه جامع
یکی از مواردی که هم دولت و بخش خصوصی باید به آن توجه داشته باشند، طرح‌ریزی یک برنامه جامع جهت بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های کشور و بارور کردن این ظرفیت‌ها است.به اعتقاد من باید سرمایه‌گذاری‌های کلانی در بخش معادن و به طور کل منابع طبیعی صورت پذیرد، به طوری که سیکل تولید از ابتدای استخراج شروع و تا تولید محصول نهایی ادامه یابد. متاسفانه در ایران تنها مواد اولیه را استخراج می‌کنیم و سپس به انتهای سیکل می‌رسیم و متوجه حلقه‌های گمشده نیستیم که این باعث مشکلات متعددی می‌شود و نیاز به واردات را بیشتر و بیشتر می‌کند.پیشنهاد می‌کنم طرحی جامع که از مکانیزه کردن معادن شروع و با احداث واحدهای مرتبط با محصول نهایی مورد‌نظر ادامه یابد تدوین شود و این برنامه لزوما نباید طی 6 ماه یا 1 سال جوابگو باشد. می‌توان برنامه‌ای طی یک برهه زمانی 5 تا 10 ساله تدوین کرد و مسلما نتایج مثبت این رویکرد را خواهیم دید.موارد فوق، بخش کوچکی از راهکارهایی هستند که برای متوقف کردن خام‌فروشی وجود دارد و با تعمق بیشتر و صرف زمان می‌توان شرایط ایده‌آلی برای جبران گذشته ایجاد کرد و امید آن را دارم که روزی شاهد استفاده از تمام ظرفیت‌های کشورمان باشم.
انتهای پیام