توسعه نیروگاه‌های بادی نیازمند اتخاذ رویکردی کلان‌نگر در مدیریت نفت و نیرو
به علت جدابودن دو وزارتخانه نفت و نیرو، هر یک از این دو نهاد تنها بخشی از زنجیره تولید برق را مد نظر قرار داده و هزینه ها و فرصت های کلان کشور را در تامین سوخت نیروگاه ها در نظر نمی گیرند.
به گزارش تاسیسات نیوز، در چنین شرایطی است که افزایش بازده نیروگاه ها، متنوع کردن سبد تولید برق، کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی و توسعه انرژی های تجدیدپذیر کمتر مورد توجه مسوولین انرژی کشور قرار می گیرد.
وابستگی بالای شبکه برق به منابع فسیلی و بازده پایین نیروگاه های حرارتی که در برخی موارد به حدود 20 درصد می رسد، باعث هدررفت ذخایر فسیلی کشور می شود. ادامه روند توسعه نیروگاه ها با این روش، امکان استفاده از ذخایر فسیلی را جهت تولید کالا با ارزش افزوده بیشتر محدود می کند. در حال حاضر شبکه برق کشور وابستگی زیادی به سوخت های فسیلی دارد، به نحوی که 95 درصد برق را در نیروگاه های حرارتی تولید می کند. به علاوه سبد تک محصولی برق کشور با اصول پدافند غیرعامل سازگاری نداشته و ضروری است نسبت به متنوع کردن آن اقدام شود.
بررسی وضعیت تولید برق در سطح دنیا نشان می دهد کشورهای واردکننده انرژی که متوجه محدودیت و هزینه اقتصادی استفاده از منابع فسیلی جهت تولید برق هستند، اولویت بالایی برای استفاده از منابع تجدیدپذیر انرژی قائل شده اند.
با توجه به پیشرفت فناوری های مرتبط با انرژی های تجدیدپذیر در سال های اخیر و کاهش قیمت تمام شده آنها، سهم این منابع در تولید برق به صورت شتابان در حال افزایش است. اگرچه در سال 2000 ظرفیت نیروگاه های تجدیدپذیر در دنیا کمتر از 2 درصد مجموع نیروگاه های برق بود، اما این رقم در حال حاضر به بیش از 7 درصد رسیده است.
بر اساس آمار منتشر شده در پایان سال 2011 ظرفیت نیروگاه های برق بادی در چین به 63 هزارمگاوات رسیده که این میزان معادل ظرفیت نامی مجموع نیروگاه های کشور است. آلمان نیز به عنوان یکی دیگر از کشورهای پیشرو در زمینه‌ی استفاده از منابع تجدیدپذیر، ظرفیت نصب شده‌ی نیروگاه های خورشیدی خود را تا 25 هزارمگاوات گسترش داده است. این در حالی است که توسعه نیروگاه ها در ایران طی سال های گذشته با تکیه بر نیروگاه های حرارتی صورت گرفته و وابستگی برق کشور را به سوخت های فسیلی افزایش داده است. با وجود گذشت بیش از یک دهه از شروع فعالیت های وزارت نیرو در زمینه انرژی های تجدیدپذیر، سهم این منابع در تولید برق از 1/0 درصد فراتر نرفته است.
بررسی ساختار مدیریت انرژی در کشور نشان می دهد که وابستگی بالای نیروگاه ها به سوخت های فسیلی و کم توجهی به نیروگاه های تجدیدپذیر ریشه در جدا بودن دو وزارتخانه نفت و نیرو و مدیریت غیرمتمرکز انرژی در کشور دارد. در شرایط کنونی وزارت نیرو خود را متولی تولید برق می داند و وزارت نفت نیز مسوول تولید و تامین نفت و فراورده‌های نفتی مصرف کنندگان از جمله وزارت نیرو است. در این حالت زنجیره تولید برق از محل استخراج نفت و پالایش آن تا تبدیل به برق در نیروگاه ها به صورت کامل دیده نمی شود. به عبارت دیگر به علت ارزان بودن سوخت در کشور هر یک از این دو نهاد تنها بخشی از زنجیره تولید برق را مد نظر قرار داده و هزینه ها و فرصت های کلان کشور را لحاظ نمی کنند. در چنین شرایطی است که افزایش بازده نیروگاه ها، متنوع کردن سبد تولید برق، کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی و توسعه انرژی های تجدیدپذیر کمتر مورد توجه مسوولین انرژی کشور قرار می گیرد.
وزارت نیرو در حال حاضر 15 درصد برق کشور را با استفاده از گازوییل تولید می کند. هزینه تمام شده هر کیلووات ساعت برق از این روش با توجه به قیمت گازوییل در فوب خلیج فارس 550 تومان است که 500 تومان از آن را هزینه گازوییل تشکیل می دهد و به علت تامین گازوییل به صورت یارانه ای توسط وزارت نفت، عملا در محاسبات لحاظ نمی شود. در نتیجه وزارت نیرو هزینه های کلان کشور را در تامین سوخت نیروگاه های حرارتی در نظر نمی گیرد و تولید برق را در این نیروگاه ها با بازده پایین که در برخی موارد به 20 درصد نیز می رسد، همچنان ادامه می دهد. به علاوه در این شرایط توسعه صنعت برق بر پایه نیروگاه های حرارتی توجیه پیدا کرده و توسعه نیروگاه های تجدیدپذیر متوقف شده است. به عبارت دیگر این وزارتخانه حاضر نیست برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر را با قیمتی مناسب خریداری کند و حتی ادعا می شود که قیمت کنونی 186 تومان برای هر کیلووات ساعت برق تجدیدپذیر، قیمتی ترجیحی و بالاتر از قیمت برق نیروگاه های حرارتی است. این در حالی است که قیمت کنونی خرید برق تجدیدپذیر با حداقل نیاز سرمایه گذاران فاصله داشته و در حال حاضر بخش غیردولتی رغبتی برای توسعه نیروگاه های تجدیدپذیر و فعالیت در این بخش ندارد.
توجه به نیاز واقعی سرمایه گذاران نشان می دهد که خرید برق از نیروگاه های بادی با قیمت 450 تومان، می تواند سوددهی این نیروگاه ها را در محدوده اقتصادی مناسبی جهت سرمایه گذاری بخش غیردولتی قرار دهد. این رقم که 100 تومان از هزینه برق با استفاده از گازوییل ارزان تر است، می تواند توسعه نیروگاه های بادی را در پی داشته و در عین حال صرفه جویی سالانه یک میلیارد دلار را در پی داشته باشد. در نتیجه با اتخاذ رویکردی کلان نگر در مدیریت نفت و نیروی و در نظر گرفتن هزینه ها و فرصت های کلان کشور در تامین سوخت نیروگاه ها، خرید برق از منابع تجدیدپذیر با قیمت 450 تومان از نظر اقتصادی به صرفه بوده و نیز سبد تولید برق را متنوع خواهد کرد. با این اقدام وابستگی صنعت برق به منابع فسیلی کاهش می یابد و زمینه برای تولید کالا با ارزش افزوده بیشتر فراهم خواهد شد.
مولف: سجاد حسین نیا: کارشناس ارشد مرکز مطالعات راهبردی انرژی دانشگاه تهران
پایان پیام/.