تهاتر نفت در برابر كالا به كجا می‌رسد؟
به گزارش تاسیسات نیوز ، در بحبوحه توافق موقت ژنو بین ایران و گروه 1+5 بر سر مساله هسته‌ای كشورمان، خبرگزاری رویترز طی گزارشی اعلام كرد كه ایران و روسیه در حال مذاكره بر سر قراردادی هستند كه براساس آن ایران طی 3 سال روزانه 500 هزار بشكه نفت به روسیه تحویل می‌دهد و در ازای آن از این كشور كالا دریافت می‌كند. در حالی كه مقامات كشورمان در آن دوره اكیدا وجود چنین قراردادی را رد كردند، هر روز اخبار بیشتری در مورد جزئیات این قرارداد از سوی نشریات خارجی منتشر می‌شد. در ابتدا، انتشار این خبر 3 واكنش متفاوت را از سوی ایران، روسیه و آمریكا در پی داشت. مقامات ایرانی با قاطعیت وجود هرگونه قراردادی را رد می‌كردند، به طوری كه تنها یك روز پس از انتشار این خبر، اكبر نعمت اللهی، مدیر كل روابط عمومی وزارت نفت عقد هرگونه قرارداد و توافق‌نامه میان ایران و روسیه را برای معامله پایاپای نفت و كالا تكذیب كرد. وی در این زمینه گفت: «تاكنون هیچ گونه توافق‌نامه‌ای میان دو كشور انجام نشده است.» مقامات روسی موضع متفاوتی در این باره داشتند. آنها بدون آنكه منكر وجود چنین قراردادی شوند اعلام كردند انعقاد و توافق بر سر هر قراردادی بین ایران و روسیه تا پایان مدت 6 ماهه توافق ژنو اجرایی نخواهد شد. از آنجايي كه روسیه جزو كشورهای شامل رژیم تحریم‌های نفت ایران (چین، هند، كره‌جنوبی، تایوان، ژاپن و تركیه) نیست، مقامات این كشور معتقدند با انعقاد این قرارداد، روسیه ناقض تحریم‌های سازمان ملل عليه ایران نمی‌شود. اما آمریكا كه نشریاتش هر روز جزئیات بیشتری از این قرارداد منتشر می‌كرد، با تاكید بر اینكه وجود مذاكرات بر سر این قرارداد كاملا قطعی است روی نقض تحریم‌ها توسط روسیه و توافق ژنو توسط ایران پا فشاری می‌كردند.آن طور كه به نظر می‌رسد گفت‌وگو بر سر قرارداد تهاتر نفت و کالا تنها درسطح مقامات بالای دو كشور صورت گرفته‌است، به طوری كه یك منبع ناشناس در دولت روسیه در گفت‌وگو با روزنامه روسی «كامرسانت» تایید كرد كه گفت‌وگوهایی بین مقامات ایران و روسیه انجام شده و ایده تبادل نفت و كالا در جریان اولین دیدار بین پوتین و حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران كه ماه سپتامبر گذشته در بیشكك انجام شد، مطرح شده است. پس از آن پیشنهاد‌های مشخصی توسط وزرای امور خارجه دو كشور به‌ویژه در جریان سفر «لاوروف» به تهران در ماه دسامبر مورد مذاكره قرار گرفته است.انتشار این خبر در زمانی كه ایران با كشورهای عضو گروه 1+5 به توافق نسبی دست پیدا كرده بود آن هم از طرف منابع آگاه روس در مطبوعات آمریكا، بیشتر نشان از سیاست خارجی روسیه در قبال توافق ژنو و بازی این كشور با كارت ایران در مقابل كشورهای غربی دارد. روسیه، به جهت اینكه از نظر جغرافیایی به منطقه خاورمیانه نزدیك است، سعی دارد نقش پررنگ‌تری نیز در منطقه داشته باشد و از این طریق بتواند امتیازاتی از كشورهای غربی برای خود بگیرد.روسیه نشان داده با وجود همه چانه‌زنی‌هایی كه با غرب بر سر مساله هسته‌ای كشورمان داشته نهایتا در این مورد همسو با سیاست‌های آمریكا عمل می‌كند. از سوی دیگر، روسیه نیمی از بودجه خود را از منابع نفت و گازش تامین می‌كند و بازگشت ایران به جامعه جهانی چندان برای این كشور خوش یمن نیست. ایران به دلیل اینكه بزرگ‌ترین منابع گازی دنیا را در دست دارد، همواره به عنوان یكی از گزینه‌های اصلی تامین گاز اروپا و جایگزین روسیه یا حداقل قدرت گازی به موازات این كشور مطرح بوده است. در صورتی كه تحریم‌های ایران برداشته و روابط بین‌المللی كشورمان با كشورهای اروپایی بهبود یابد، به‌طور قطع این كشورها با هدف تنوع در تامین منابع گازی خود با ایران وارد مذاكره خواهند شد و این موضوع از قدرت روسیه كه در حال حاضر منبع بلا منازع تامین گاز اروپاست، خواهد كاست.گذشته از اینكه ایران رقیب گازی روسیه است، در صورت توافق ايران با غرب و افزایش صادرات نفت كشورمان، روسیه باز هم بازنده توافقات هسته‌ای خواهد بود. زيرا با توجه به اظهارات وزیر نفت كه نشان از افزایش مصرانه تولید نفت ایران دارد و همچنین اعلام جنگ قیمت در مجمع سالانه اوپك در صورتی كه اعضای این سازمان برای نفت كشورمان جا باز نكنند، این احتمال وجود دارد كه در صورت حصول توافق قطعی ایران و گروه1+5 قیمت نفت كاهش یابد و بودجه روسیه را كه بر اساس نفت 100 دلاری بسته شده، به چالش بكشد.
ابعاد اقتصادی تهاتر نفت و كالا بین ایران و روسیه
پیش‌تر جزئیاتی از چگونگی این قرارداد در نشریات منتشر شده است. بر اساس این گزارش‌های روسیه در قبال نفتی كه از ایران دریافت می‌كند غذا، دارو و کالاهای صنعتی و … در اختیار ایران مي‌گذارد. اگر توافق ژنو به نتیجه برسد و تحریم‌ها از نفت ایران برداشته شود، روسیه با این قرارداد به یكی از بازیگران مهم عرصه صادرات تكنولوژی به ایران تبدیل می‌شود، از طرفی همه كارشناسان این حوزه متفق‌القول هستند كه مدت‌ها طول می‌كشد كه با برداشتن تحریم‌ها ایران بتواند صادرات نفت خود را به شكل قابل توجهی تغییر دهد. پس روسیه با بستن قرارداد تهاتر نفت با ایران مطمئن است قیمت نفت را چندان تغییر نخواهد داد؛ از سوی دیگر، پس از اینكه ایران از تحریم‌ها آزاد شود به بازار مهمی برای صدور كالاهای صنعتی و تكنولوژی تبدیل خواهد شد و به‌طور قطع شركت‌های غربی مانند شل و توتال و انی و… براي ورود به اين بازار جلوی صف ایستاده‌اند. روسیه با شروع مذاكرات بر سر این قرارداد پیشاپیش سعی در به دست آوردن این بازار مهم و پر سود دارد. این در حالی است كه به گفته رئیس اتاق بازرگانی ایران كه طی هفته پیش با همتای روس خود دیدار داشت، اوج حجم مبادلات تجاری دو كشور رقمی بالغ بر 3 میلیارد و 600 میلیون دلار بوده كه در سال 91 تحقق یافته است و از آن به بعد در اثر تحریم‌ها این رقم سیر نزولی داشته‌است. به گزارش «دنیای اقتصاد»، اگر ایران روزانه 500هزار بشكه نفت 100 دلاری به روسیه صادر كند، حجم مبادلات بازرگانی بین دو كشور طی یك سال به 18 میلیارد دلار افزایش می‌یابد. این در حالی است كه این میزان مبادلات تنها به واردات ایران از روسیه در قبال نفت اختصاص دارد.
روسیه با 500 هزار بشكه نفت ایران چه خواهد كرد؟
در حال حاضر روسیه با پیشی گرفتن از عربستان، بزرگ‌ترین تولید‌كننده نفت دنیا است. حال سوالی كه مطرح می‌شود این است كه این كشور با این میزان نفت چه خواهد كرد؟ پاسخ به این سوال بیشتر در حد حدس و گمان مانده است و نظرات متفاوتی در باره آن مطرح می‌شود. بعضی كارشناسان بر این باورند كه روسیه نمی‌تواند پاسخگوی تعهداتی باشد كه اخیرا در قبال صادرات نفت به چین داده است، بنابراین قصد دارد نفت ایران را به چین بفرستد. عده‌ای دیگر معتقدند كه روسیه نفت خریداری شده از ایران را مانند نفت كشورهای آذربایجان و قزاقستان خریداری كرده و با مخلوط كردن با نفت اورال خود تحت عنوان نفت «اورال» به بازار اروپا عرضه می كند. اخیرا روس‌ها یك خط لوله جدید نفتی به نام «خط لوله دوستی یا دراژبا» طراحی و راه‌اندازی كرده‌اند كه با بهره‌برداری دولت مسكو از این شاه لوله نفتی به عنوان طولانی‌ترین خط لوله نفت جهان، جا برای طلای سیاه روس‌ها در اروپا بیش از گذشته باز شده است.
سیاست روسیه در قبال ایران پس از وقایع كریمه
اما پس از وقایع پیش‌بینی نشده كریمه واكنش به این قرارداد بیش از پیش بوی سیاسی به خود گرفته است، به طوری كه روسیه در حال حاضر با تاكید بیشتر بر این قرارداد سعی در نشان دادن استقلال خود از كشورهای غربی خصوصا آمریكا را دارد. این در حالی است كه كار كشورهای غربی بسیار سخت‌تر و پیچیده‌تر از گذشته شده است. غرب و روسیه كه پیش از این با وجود اختلافات و جنگ‌های قدرت پس پرده، در قبال تحریم ایران نهایتا هم موضع عمل می‌كردند، اكنون به وضوح در مقابل هم قرار گرفته‌اند. روسیه بیشتر از قبل به دنبال متحدانی برای خود می‌گردد و ایران یكی از كشورهای تاثیرگذار در این زمینه است. زیرا با وجود تحریم‌های وضع شده علیه نفت ایران، تحریم منابع هیدروكربنی روسیه برای جوامع جهانی بسیار سخت یا حتی غیر‌ممكن است. در حال حاضر روسیه با جدیت نشان دادن بر سر انعقاد این قرارداد، بیش از آنچه كه هست سعی دارد با برگ ایران روبه‌روی كشورهای غربی بازی كرده و اعمال تحریم‌های بیشتر و شدیدتر علیه خود را به تعویق بیاندازد.
انتهای پیام