بازگشت ایران به مسیرهای اصلی
به گزارش تاسیسات نیوز، کشورهای حوزه دریای خزر در حالی دارای ذخایر نفت و گاز فراوانی هستند که اقتصاد آنها به درآمدهای حاصل از این دو حوزه وابستگی بسیاری دارد.
این در حالی است که این کشورها به آب‌های آزاد دسترسی ندارند. همین مساله باعث طراحی پنج مسیر برای انتقال نفت و گاز حوزه دریای خزر شده است. مسیرهای شمالی، غربی، شرقی، جنوب شرقی و جنوبی راه‌هایی هستند که منابع نفت و گاز حوزه دریای خزر را به بازارهای جهانی وصل می‌کنند. به عقیده کارشناسان در میان تمام این مسیرها که از کشورهایی مانند قزاقستان، روسیه، آذربایجان، ترکیه و… می‌گذرد، مسیر جنوبی که مسیر «ایران ـ خلیج فارس» نام دارد و به مثابه پل ارتباطی میان دریای خزر و خلیج فارس است، از تمام مسیرهای دیگر مزیت‌های بیشتری دارد.
این مزیت‌ها به کوتاه بودن مسیر دسترسی به آب‌های آزاد و ذخایر غنی نفت و گاز در ایران باز می‌گردد که امکان سوآپ را در هر دو بخش ممکن می‌کند. ایران ضمن اینکه با کشورهای ترکمنستان، آذربایجان و ارمنستان مرز زمینی دارد، مرزی طولانی نیز در مجاورت دریای خزر دارد (نزدیک به 650 کیلومتر) و در جنوب کشور پایانه‌های نفتی فعالی در آب‌های آزاد دارد که مزیت‌های بی‌چون‌و‌چرای ایران در زمینه سوآپ است.
از دیگر سو گسترده بودن خطوط و لوله‌های انتقال نفت و گاز در سراسر ایران، مسیرهای دیگر را پرهزینه‌تر از مسیرهای ایران کرده است. در مقاله‌ای با نام «بررسی مسیرهای انتقال نفت و گاز حوزه دریای خزر» تاکید شده است «در حالی که هزینه انتقال نفت از خلیج فارس 3 تا 5 دلار و از دریای شمال 10 دلار است این میزان برای کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز آن هم از مسیر بستر خزر و باکو ـ جیهان از مرز 18 دلار نیز خواهد گذشت.»
حمید حسینی، عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» ضمن اشاره به گران بودن هزینه انتقال نفت از مسیری مانند باکو – جیهان، می‌گوید: در هر صورت با توجه به اینکه ایران برای سال‌ها از بازار سوآپ نفتی دور بوده است، حالا باید قیمت‌ها را طوری ارائه دهیم که بتوانیم در رقابت سخت منطقه پیروز شویم.
حسینی با اشاره به نتایج امنیتی، سیاسی و اجتماعی راه‌اندازی دوباره سوآپ نفت خام، این ابعاد را مهم‌تر از ابعاد اقتصادی معاوضه نفت خام ارزیابی می‌کند. در مجموع موقعیت استراتژیک ایران در منطقه و همچنین گسترده بودن زیرساخت‌های نفت و گاز در سراسر کشور باعث شد تا با روی کار آمدن دولت یازدهم و سکانداری وزارت نفت از سوی بیژن زنگنه، تلاش‌ها برای برقراری سوآپ نفت خام دریای خزر از سوی ایران از سر گرفته شود.
این تلاش‌ها در سال‌های 94 و 95 به گفت‌وگوی مستقیم میان مقام‌های ایرانی و کشورهای روسیه، قزاقستان، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان و بازدید هیات‌های این کشورها از بندر نکا منجر شد. در حال حاضر نیز آن‌طور که مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: ورود محموله‌های نفتی به بندر نکا آغاز شده و در گام نخست 5 کشتی 6 هزار تنی در این بندر پهلو گرفته‌اند.
به گفته علی کاردر «دو شرکت دیگر برای استفاده از مسیر ایران-خلیج فارس داوطلب شده‌اند» اما از آنجا که هنوز مذاکرات آنها به نتیجه نرسیده است، از آنها نامی نمی‌برد. از نگاه کاردر «محموله‌هایی که در روزهای اخیر وارد بندر نکا شده‌اند در مقایسه با حجم سوآپی که ایران در گذشته داشته بسیار اندک هستند اما با این حال مهم شروع کردن کار و جلب اعتمادی است که قبلا یک بار به شکلی ناگهانی و یکجانبه از دست رفته است.»
ورود محموله یاد شده از این جهت نیز برای ایران اهمیت دارد که می‌تواند مکانیزم تخلیه و بارگیری را در بندر نکا بعد از سال‌ها توقف فعالیت به محک بگذارد. به گفته کاردر «اینکه ما در بازار فراموش نشویم بسیار مهم است و حالا ما نباید به دنبال بحث‌های مربوط به قیمت‌گذاری باشیم، با این حال باید دید روند ورود دیگر شرکت‌ها چگونه خواهد بود ضمن آنکه باید ببینیم آیا بعد از سال‌ها مشکلاتی در پمپ‌ها یا خطوط لوله وجود نداشته باشد زیرا زمانی‌که این تجهیزات کار نمی‌کنند با مشکلات بیشتری همراه می‌َشوند تا زمانی که مشغول به کار هستند.» به این ترتیب رفت و آمدهای اولیه به بندر سوت و کور نکا در حالی این روزها به پهلو گرفتن کشتی‌ها و تخلیه محموله‌های نفت در این بندر منتهی شده است که باید دید آیا این روند تداوم پیدا می‌کند؟
این سوال در شرایطی مطرح است که از میان چهار شرکتی که در سال‌های قبل برای سوآپ نفت با ایران قرارداد داشتند، فعلا تنها شرکت دراگون اویل، وابسته به شرکت اینوک امارات (ENOC) حاضر به بازگشت به مسیر ایران-خلیج فارس شده است. در واقع باید دید اعتماد از دست رفته شرکت‌های دیگر که زمانی قراردادشان به شکل یک طرفه از سوی ایران لغو شد، مانند «دراگون اویل» بار دیگر به ایران اعتماد می‌کنند یا خیر.
انتهای خبر