اینترنت اشیا در راه ایران
به گزارش تاسیسات نیوز، فناوری اینترنت اشیا یا اینترنت همه چیز (Internet of Things) جدیدترین تکنولوژی مورد بحث در دنیای فناوری اطلاعات محسوب می‌شود که قرار است امکان اتصال همه چیز را از طریق شبکه‌های ارتباطی فراهم کند.
با وجود اینکه گفته شده است ۵ میلیارد دستگاه در طول سال ۲۰۱۵ به اینترنت متصل شده‌اند، پیش‌بینی می‌شود که با توجه به روند سرعت جابه‌جا‌یی اطلاعات، تا سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۵۰ میلیارد شیء در دنیا از طریق اینترنت به هم متصل شوند.
هم اکنون میلیاردها حسگر در جهان به‌کار گرفته شده‌اند تا قابلیت اتصال اشیا به اینترنت را فراهم کنند. به همین دلیل است که کشورهای مختلف دنیا برآن شده‌اند که آماده مواجهه با IOTشوند.
بسیج ملی برای اتصال همه‌چیز به اینترنت
در ایران یکی از پروژه‌های کلان راهبردی به موضوع اینترنت اشیا اختصاص یافته و از ابتدای سال ۹۵ بسیج ملی در وزارت ارتباطات و شرکت‌های فعال حوزه فناوری اطلاعات برای مقدمه چینی ورود این تکنولوژی به کشور، همگام با سایر کشورها راه افتاده است، البته باید توجه داشت که این فناوری مدرن تنها در حیطه مسوولیت وزارت ارتباطات نبوده و قابلیت ارسال داده از طریق شبکه‌های ارتباطی این امکان را فراهم می‌کند که تمامی اشیا و وسایل محیط پیرامونمان به شبکه اینترنت متصل شده و بتوان توسط اپلیکیشن‌های موجود در تلفن‌های هوشمند و تبلت، کنترل و مدیریت شوند.
با این وجود با اجرای این طرح شاهد اتصال تمام ارتباطات شهری، شبکه‌های انرژی مانند آب و برق و گاز، حمل و نقل و صنعت و حتی آموزش و سلامت خواهیم بود و به‌طور کلی مقوله شهر هوشمند به معنای واقعی آن اجرایی خواهد شد، اما با وجود فرصت‌هایی این تکنولوژی در اختیارمان قرار می‌دهد آنچه که تقریبا تمامی کارشناسان درباره آن هم نظر هستند، تهدیدات امنیتی و نقض حریم خصوصی است که فناوری «اینترنت اشیا یا اینترنت همه چیز» با خود به همراه خواهد آورد.
بی‌قانونی تهدیدی جدید برای فضای مجازی
متخصصان مدت هااست در مورد مشکلات امنیتی اینترنت اشیا که زمینه ساز اتصال تقریبا تمام ابزار و وسایل موجود در جهان به اینترنت است، هشدار می‌دهند. دلیل این نگرانی را می‌توان افزایش حجم و گستردگی حملات اینترنتی که با سوءاستفاده از اتصال برخی ابزار جدید به اینترنت مانند دوربین‌های مداربسته صورت می‌گیرد، دانست.
تحلیل‌ها نشان می‌دهد که امنیت ضعیف ابزارهای ارتباطی و بی‌توجهی شرکت‌های سازنده به رفع آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری آنها موجب شده تا هکرها انبوهی از وسایل این‌چنینی را در قالب شبکه‌های «بات نت» برای ایجاد ترافیک مصنوعی روی سایت‌های هدف برای از دسترس خارج کردنشان به‌کار گیرند.
می‌توان تصور کرد که در آینده نزدیک و با اتصال خودروها به اینترنت، هکرها به آنها نفوذ کرده و با از کار انداختن ترمز اتومبیل یا دستکاری سیستم تهویه مطبوع زمینه مجروح شدن یا حتی مرگ سرنشینان را فراهم آورند. از سوی دیگر با نفوذ بدافزارها به تاسیسات حساس کارخانه‌های هسته‌ای می‌توان زمینه تخریب آنها را به وجود آورد، اما حل این چالش نیز ممکن است.
در اواخر دهه ۹۰ میلادی و اوایل قرن بیست و یکم هرزنامه‌ها به معضلی جدی برای کاربران اینترنت مبدل شده بودند، زیرا انبوهی از نامه‌های تبلیغاتی ناخواسته برای کاربران فضای مجازی ارسال می‌شد. در نهایت با وضع قانونی برای تنبیه عوامل ارسال این ایمیل‌ها موسوم به CAN-SPAM در سال ۲۰۰۳ و ارتقای فناوری مورد استفاده از سوی شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات ارسال ایمیل که شناسایی هوشمندانه ایمیل‌های ناخواسته را ممکن می‌کرد، مشکل مذکور تا حد قابل قبولی حل شد.
از این رو به نظر می‌رسد با گسترش تدریجی اینترنت اشیا، مجالس قانون‌گذاری در کشورهای مختلف باید قوانین بازدارنده‌ای را برای مقابله با سوءاستفاده‌کنندگان از این ابزار وضع کنند. در این قوانین باید شرکت‌های سازنده محصولات اینترنت اشیا نیز ملزم به رعایت استانداردهای امنیتی ضروری شوند تا هک کردن این محصولات به سادگی رخ ندهد. البته ضروری است برای بهینه‌سازی این قوانین نهادهای تخصصی دست‌اندرکار نیز دخالت داده شوند و چارچوب و استانداردهای مناسب نیز وضع شود.
تدوین ملاحظات امنیتی
بخشی از قانون‌گذاری برای استفاده از فناوری «اینترنت اشیا» در ایران با وجودی که این فناوری طیف وسیعی از فضای فرکانسی کشور را اشغال خواهد کرد، در حیطه مسوولیت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی است. عظیم‌فرد، مدیرکل سرویس‌های رادیویی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر با تاکید بر اینکه در پروژه ساماندهی منابع کمیاب ارتباطی به‌عنوان یکی از پروژه‌های اقتصاد مقاومتی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، به مساله «اینترنت همه چیز» نیز توجه ویژه‌ای شده است، می‌گوید: «از آنجا که اتصال تمام دستگاه‌ها نیازمند فضای فرکانسی و امواج رادیویی است، باید برای استفاده از آن مقرراتی تدوین شود.» او با اشاره به موارد مختلفی از کاربردهای اینترنت اشیا از جمله ارتباط‌گیری خودروها با امواج رادیویی، ابزار کنترل در حوزه ردیابی، کنترل منابع آب، گاز و برق، صنایع و کارخانه‌ها و حمل و نقل می‌افزاید: «برای نظم دادن به این ارتباطات و هدایت، کنترل و مدیریت نقاط ارتباطی نیازمند منابع فرکانسی هستیم.
هم اکنون تنها ارتباط افراد از طریق ترمینال‌های همراه (گوشی) برقرار می‌شود و این دستگاه‌ها برای ارتباطات به پهنای باند کمتر و طیف فرکانس کمتری نیاز دارند، اما پروتکل اینترنت اشیا متفاوت است و باید مقرراتی برای ارتباط حسگرها در شبکه‌های رادیویی فراهم شود. باید توجه داشت که هم‌اکنون ارتباط ماشین به ماشین (M۲M) وجود دارد اما مقوله هوشمندی فراتر از ارتباط ماشین به ماشین است و نیازمند پردازش وسیعی است.
به گفته مدیرکل سرویس‌های رادیویی رگولاتوری، در مقوله اینترنت اشیا شاهد نرم‌افزارهایی خواهیم بود که سنسورهای مختلف را در یک پروتکل ارتباطی بتوانند مدیریت کنند؛ اینها نیازمند فرکانس هستند. از سوی دیگر در ارتباط دستگاه‌ها با هم، موضوع امنیت بسیار اهمیت دارد. به همین دلیل باید در یک اکوسیستم تمام ملاحظات امنیتی این پروژه از جمله حریم خصوصی خانواده، حریم خصوصی دستگاه‌ها، سالم کار کردن دستگاه‌ها و مسائلی از این دست دیده شود.
۵۰ میلیارد سنسور ارتباطی ایران را فرا می‌گیرد
وی با بیان اینکه هم اکنون بخشی از منابع مورد نیاز این فضا را شناسایی کرده و کار را آغاز کرده‌ایم، اضافه کرد: «این کار چندبعدی است و ما این بستر را فراهم می‌کنیم. در هر صورت برای ارتباط با این دستگاه‌ها، باید از شبکه‌های رادیویی و ارتباطی عبور کرد. حجم زیادی از این مدل ارتباطات باید روی شبکه‌های ارتباطی راهیابی شوند. از سوی دیگر با توجه به ترافیک عظیمی که روی شبکه ایجاد خواهد شد، شرکت ارتباطات زیرساخت هم باید همگام با این پروژه حرکت کند.
به‌طور کل پشتیبانی از پروژه‌ای که رگولاتوری در بخش فرکانس دنبال می‌کند در سایر قسمت‌های وزارت ارتباطات نیز باید دیده شود. برای مثال سازمان فناوری اطلاعات باید بستر آدرس‌های اینترنتی (IP آدرس) را فراهم کند و شرکت زیرساخت، زیرساخت‌های فیبر را و در نهایت هم اپراتورهای ارتباطی پلت‌فرم ارتباط را ارائه دهند.» عظیم‌فرد تاکید کرد: «البته فناوری اینترنت اشیا فراتر از یک وزارتخانه است و برای مثال حتی قوه‌قضائیه هم باید فکر کند که برای قوانین استفاده از این فناوری چه کار کند. حتی شرکت‌های بیمه و استاندارد و نیروی انتظامی هم درگیر این بحث هستند.
دامنه این فناوری بسیار وسیع است؛ برای مثال فرض کنید خودرویی که متصل به فناوری اینترنت اشیا است تصادف کند. باید قوانینی وجود داشته باشد که مشخص کند مقصر دستگاه رادیویی است، راننده است یا سازنده خودرو؟ نصب استانداردها برای دستگاه‌های رادیویی در خودروها از دیگر موضوعات است و ثبت خودرویی که از این فناوری استفاده می‌کند از سوی نیروی انتظامی نیز باید دیده شود. باید بررسی شود که این طرح چه میزان مزیت برای کشور خواهد داشت و آیا لازم است که برای آن هزینه شود یا خیر.»
او با اشاره به اینکه با فناوری اینترنت اشیا ارتباطات به تمام حوزه‌ها نفوذ پیدا خواهد کرد، می‌گوید: «پیش‌بینی ما این است که در ایران فقط ۵۰ میلیارد سنسور خواهیم داشت. چرا که تصور کنید در کشور ۸۰ میلیونی هر یک نفر نیازمند تعداد زیادی سنسور در کار، ماشین و زندگی روزمره‌اش است. البته شاید تا پایان برنامه ششم به این عدد نرسیم اما ظرفیت‌سازی می‌کنیم. برای این موضوع نیازمند آدرس IP، فرکانس و ظرفیت هستیم، چرا که ما معتقدیم اتفاقات از پیش‌بینی جلوتر است.»
اینترنت اشیا در ایران راهبردی می‌شود
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌عنوان متولی اصلی پروژه اینترنت اشیا تاکنون میزان سرمایه‌گذاری پیش‌بینی شده برای اجرای این پروژه را اعلام نکرده است، اما پیگیری‌ها نشان می‌دهد این طرح در فاز مطالعاتی در مرکز تحقیقات مخابرات ایران قرار دارد و در کنار آن نیز با دست‌اندرکاران اجرای آن، همکاری اولیه صورت گرفته است. محمد خوانساری، رئیس مرکز تحقیقات مخابرات ایران که از سوی وزیر ارتباطات عهده‌دار این پروژه شده است در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر اظهار کرد: «مطالعاتی در مرکز تحقیقات مخابرات ایران درباره ابعاد مختلف پروژه اینترنت اشیا در حال انجام است که نتایج این مطالعات به محض آنکه آماده شد، تدوین نقشه راه ورود این فناوری به کشور و نحوه استفاده از آن، آغاز می‌شود.
پس از تدوین نقشه راه، تمام دست‌اندرکاران این طرح می‌توانند مطابق با این نقشه راه، فعالیت خود را آغاز کنند. هم اکنون در حال مذاکره برای همکاری با بازیگران اصلی این پروژه هستیم که از جمله آن می‌توان به پژوهشگاه نیرو اشاره کرد. براین اساس تفاهم‌نامه همکاری در مورد تحقیق و پژوهش در حوزه اینترنت اشیا با این پژوهشگاه منعقد شده است.»
انتهای خبر