ارتقاي دانش روشنایی و نورپردازی در کشور
دکتر محمد سعید ایزدی
معاون وزیر ، رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران
به گزارش تاسیسات نیوز، در جهاني كه بحث انرژي و ضرورت توليد، حفظ، صرفه جويي و نگهداشت هرچه بيشتر آن به يكي از دغدغه هاي روزانه دولتمردان تبديل شده، صنعت نور و روشنايي جايگاه بسيار مهمي در ميان صنايع كشورهاي توسعه يافته پيدا كرده است. از طرف ديگر با رشد جامعه صنعتي و آغاز دوران فراصنعتي در زندگي بشر، انسان‌ها نه فقط روزها كه شبها نيز به كار و فعاليت مشغولند كه اين مساله ضرورت توليد نور و روشنايي و انرژي هاي نوري را دوچندان مي كند. از سوي ديگر، رشد صنعت نور و روشنايي و فناوري هاي بسيار پيشرفته آن ، ضمن دارابودن مزايا و آثار مثبت در زندگي انسان، زيباسازي شهرها، اماكن عمومي و بناهاي شهري و پيشرفت علوم و فنون گوناگون ، معايب و مضراتي هم براي زندگي و محيط زيست انسان‌ها دارد كه بايد فكري به حال آنها كرد و چاره اي برايشان انجاميد.
صنعت نور و روشنايي در ايران در عين حال كه از رشد چشمگيري برخوردار است، اما به مصرف زیاد از حد انرژی، بهره‌وری کم آسیب‌رسانی به محیط طبیعی و ايجاد آلودگي هاي نوري انجامیده و نگراني هايي را در اين زمينه به وجود آورده است. دکتر محمد سعید ایزدی معاون وزیر ، رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران، در گفت وگو با دنياي اقتصاد، ضمن آنكه به كاربرد نور و روشنايي در نظام ساخت و ساز در ايران و توجه به معماري سنتي و تجربه كشورهاي توسعه يافته در اين خصوص مي پردازد، در مورد موضوع آلودگي نوري كه اين روزها بيش از هر زمان ديگري روي زبان‌ها افتاده به تفصيل صحبت مي كند و راه كارهايي قابل تامل براي جلوگيري و كاهش آن ارائه مي دهد كه مي تواند مورد توجه مسئولان و دست اندركاران امر و كارشناسان و علاقمندان اين مبحث قرار گيرد.
به اعتقاد شما، نظام ساخت و ساز در ایران تا چه اندازه به بحث روشنایی و نورپردازی توجه دارد؟
نور در جایگاه غیرمادی‌ترین عنصر طبیعت، همواره یکی از عناصر اصلی معماری ایرانی بوده است. نگاهی گذرا به معماری شهرهای ایران، مؤید این مطلب است که بهره‌گیری از این ماده، علاوه بر تأمین روشنایی، به مدد اصول و قواعد حاکم بر ساخت فضاها، ارتقای کیفی فضاها را نیز سبب می‌شده، اما به‌تدریج با وقوع تحولات معماری و شهرسازی در دهه‌های اخیر، همراه با غلبه نگرش کمیتی و افول در دیگر ارکان سازنده شهر ایرانی، جنبه‌های معنایی روشنایی فضاها نادیده گرفته شده و طراحی نور، به تأمین روشنایی موردنیاز برای فعالیت‌های فیزیکی تقلیل یافته است.
در چند سال اخیر، با پیشرفت فناوري و نیاز به سیستم‌های نوین روشنایی از یک سو و ضرورت رفع آلودگی‌های نوری و استفاده غیرکارشناسی از نور -که به مصرف زیاد از حد انرژی، بهره‌وری کم و آسیب‌رسانی به محیط طبیعی انجامیده- از سوی دیگر، توجهاتی فزاینده به این مبحث شکل گرفته که در بخش‌های دولتی و خصوصی نظام ساخت و ساز، در حال پیگیری است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:
– مصوبه شورای اسلامی شهر تهران در خصوص تهیه «طرح جامع روشنایی و نورپردازی فضاهای شهر تهران» مورخ 5/ 7/ 1394، در راستای اهمیت ارتقای کیفیت سیما و منظر شهری تهران، لزوم ساماندهی وضعیت نورپردازی سطح شهر، جلوگیری از آلودگی‌های نوری و بصری، یکپارچه‌سازی ضوابط و دستور العمل‌های مربوط به نورپردازی نمای بیرونی اماکن و ابنیه شهری اعم از عمومی و خصوصی
– مباحث 13 و 19 مقررات ملی ساختمان
– تشکیل انجمن مهندسی روشنایی و نورپردازی ایرانیان
– تشکیل شرکت‌های تخصصی و حرفه‌ای «نورپردازی ساختمان، محوطه‌های بیرونی و فضاهای شهری» با حوزه‌های فعالیت متمرکز بر ساخت و واردات تجهیزات و تأسیسات روشنایی و همچنین طراحی و اجرای نورپردازی نماها و فضاهای شهری و معماری.
آیا معماری ایران از معماری سنتی و تجربه هاي سایر کشورهای پیشرفته برای استفاده درست از نور و افزایش بهره‌وری استفاده لازم را كرده است؟
با توجه به پیشینه غنی معماری سنتی ایران در کاربست شیوه‌های بدیع و منحصر به فرد در تأمین روشنایی فضاها و پیشرفت فزاینده فناوری روشنایی در جهان، در چند سال گذشته سازمان‌های زیباسازی، نهادهای وابسته به شهرداری و شرکت‌های فعال بخش خصوصی در عرصه نورپردازی، سعی داشته‌اند تا در ساخت و تجهیز عناصر، المان‌ها و فضاهای شهری از قبیل میادین، بناهای تاریخی، پل‌ها، بزرگراه‌ها، تقاطع‌های غیرهم‌سطح و …، ضمن بهره‌گیری از آخرین فناوري‌های مطرح در این حوزه، به تلفیقی مناسب از تجهیزات نوری نوین و الگوهای خودی معماری دست یابند. نمایشگرهای لیزری سه بعدی، سيستم روشنايي خورشيدي، چراغ‌هاي كم مصرف LED با ولتاژ‌ایمن، سیستم نورپردازی فایبر اپتیک، فناوري ساخت OLED، فناوري Lumen IQ و سیستم Projection mapping از جمله تجهیزات قابل بهره‌گیری در طراحی، ساماندهی و مرمت نرم فضاهای شهری به شمار می‌روند که علاوه بر صرفه اقتصادی و کاهش مصرف انرژی، موجب یکنواخت‌تر شدن میزان روشنایی در سطح معابر و بهبود دید عمومی را فراهم می‌آورند.
براي كاهش آلودگي نوري چه راهکارهایي پيشنهاد مي كنيد؟
در کل به‌کارگیری روش‌های اصولی در مکان‌یابی و طراحی روشنایی شهری، رعایت استانداردها و استفاده از لامپ‌های متناسب با روشنایی مورد نیاز در کاهش شدت آلودگی نوری موثرند. برخی ديگر از راهکارهای موثر در کاهش آلودگی نوری عبارتند از:
– استفاده از منابع نوری با شدت حداقل تا حدی که نیاز به روشنایی برطرف شود.
– خاموش کردن منابع تولید نور با استفاده از سنسورها یا به‌صورت دستی در زمان‌های عدم نیاز (بهره‌گیری از لامپ‌های هوشمند).
– بهبودبخشی اماکن و سطوحی که نیاز به روشنایی دارند.
– تجدیدنظر در طرح‌های مهندسی روشنایی و نورپردازی.
– حذف لامپ‌های بدون پوشش و هر منبع نوری قرار گرفته به سمت آسمان.
– استفاده حداقل و در حدنیاز از منابع نوری به‌ویژه در مناطق حساس مثل نورافکن‌های ساحلی و… .
– استقرار موانع پخش نور در جاده‌هایی که از کنار مناطق حفاظت شده، جنگل‌ها و… عبور می‌کنند.
– نصب منابع نوری در کف جاده‌ها به جای استفاده از تیرهای چراغ برق (روشنایی کف‌خواب).
– استفاده از لامپ‌های نوری با طول موج بلند و ترجیحا قرمز یا زرد رنگ.
– ممنوعیت استفاده از پروژکتورهای بزرگ متمرکزکننده نور که برای تبلیغات استفاده می‌شوند.
به نظر جنابعالی برگزاری همایش‌ها و سمینارهای مرتبط با موضوع روشنایی و نورپردازی چگونه می‌تواند به آموزش بیشتر مهندسان و معماران ساختمان و در نهایت کاهش آلودگی نوری کمک کند؟
ارتقای دانش تخصصی روشنایی در کشور و فراهم‌آوردن زمینه‌های اجرای آن در فضاهای شهری و معماری، با بهره‌گیری از فناوری‌ها و شیوه‌های نوین مهندسی، از مهم‌ترین اهدافی‌ست که بايد در آموزش مخاطبان گردهمایی‌ها موردتوجه قرارگیرد. برنامه‌ریزی برای تحقق هر یک از شیوه‌های زیر نیز می‌تواند در دستيابي به این اهداف مؤثر باشد: ارتباط با مجامع علمی بین‌المللی، حمایت از مقالات و پژوهش‌های صورت‌گرفته در داخل کشور، ایجاد شبکه طراحان روشنایی و نورپردازی، برگزاری مسابقات طراحی روشنایی و ایده‌پردازی با نور، رونق بخشیدن به صنعت روشنایی از طریق ایجاد بسترهای لازم برای عرضه محصولات و خدمات به مخاطبان اصلی، توسعه زمینه خلاقیت در حوزه‌های مرتبط با نورپردازی (طراحی محصول، ایده‌های نورپردازی و…) و گردآوری و توسعه زمینه‌های مرتبط با تحقیق درخصوص جایگاه نورپردازی در معماری ایرانی.
منبع: دنیای اقتصاد
انتهای خبر