طرح فاضلاب تهران ، بزرگترین طرح محیط زیستی ایران
عملیات اجرای طرح فاضلاب تهران، از سال ۱۳۷۴ در گسترهای به مساحت ۷۰ هزار هکتار در مناطق ۲۲گانه تهران و برای پوشش ۱۱ میلیون نفر جمعیت افق طرح ۱۴۱۰ آغاز به کار کرد.
به گزارش پایگاه خبری تاسیسات نیوز، این طرح براساس اولویتهای اجرایی به پنج فاز عملیاتی تقسیم شده و طبق برنامه حدود ۹۰۰۰ کیلومتر احداث شبکه جمعآوری، ۷۶کیلومتر تونل فاضلابرو، نصب بیش از ۹۰۰ هزار انشعاب فاضلاب و احداث ۲۲ واحد تصفیهخانه در پروژه اجرا خواهد شد.
اجرای طرح فاضلاب تهران همزمان با شروع عملیات لولهکشی آب در سال ۱۳۲۷ مطرح شد. مطالعات این طرح توسط برنامه عمرانی سازمان ملل متحد و سازمان بهداشت جهانی از سال ۱۳۵۰ آغاز شده و درنهایت در سال ۱۳۷۴ به تصویب رسید و در مهرماه همین سال فعالیتهای اجرایی شروع و برحسب اهمیت طرح و حساسیتهای مربوطه طرح فوق در یک مناقصه بینالمللی مورد بازنگری و نهایتا در سال ۱۳۹۰ به تصویب نهایی رسید.
به علت هزینههای قابل توجه طرح، مشکلات اجرایی و محدودیت منابع مالی و در جهت تسریع اجرای طرح، پیگیری دریافت وام از سازمانهای جهانی آغاز شد که درنهایت در سال ۱۳۸۴ این شرکت موفق به اخذ مرحلهی اول وام بانک جهانی به مبلغ ۱۴۵ میلیون دلار شد.
اهداف کیفی طرح، حفاظت از محیط زیست، مدیریت منابع آب، ارتقای سطح بهداشت عمومی، جلوگیری از آلودگی منابع آب زیرزمینی بهعنوان بخشی از منابع تامین آب، تبدیل هزینههای سنگین درمان به هزینههای اندک پیشگیری، توسعه فضای سبز و تلطیف هوای شهر، جلوگیری از مصرف خام فاضلاب جهت آبیاری، تبدیل آب از چرخه یکبار مصرف و مخرب به چندبار مصرف و سازنده و تزریق پساب به آبخوانهای اطراف تهران برای تعذیه سفره آبهای زیرزمینی عنوان شده است.
طرح فاضلاب بهعنوان بزرگترین طرح محیط زیستی کشور با هدف ساماندهی و نجاتبخشی شهر تهران از وضعیت ناخوشایند دفع غیربهداشتی و سنتی فاضلاب در مناطق مختلف این کلانشهر در دست اجراست.
با اجرای طرح جمعآوری و دفع بهداشتی فاضلاب تهران در واقع فاضلاب تولیدشده در منازل مسکونی و مراکز تجاری که منابع محدود آبهای زیرزمینی را به عنوان ارزشمندترین منابع ذخیره آب به منابعی آلوده و پرخطر تبدیل میکنند، به سادگی ساماندهی شده و شهروندان را از ابتلا به انواع بیماریها و تهدیدهای پرخطر مربوط به آلایندههای محیط زیستی مصون خواهد داشت.
در این میان با بهرهبرداری از تونلهای فاضلابرو و خطوط اصلی انتقال، همانند شریان اصلی عملیات جمعآوری و انتقال فاضلابهای شهری به تصفیهخانه جنوب شهر تهران، میتوان در مسیر ارتقای سطح بهداشت عمومی جامعه گامهای بلندی برداشت، از هزینههای سنگین درمان بیماریها کاست و علاوه بر جلوگیری از مصرف خام فاضلاب در آبیاری مزارع سبزی و صیفیجات ضمن تقویت سفرههای آبی زیرزمینی، شرایط مناسبی برای توسعهی فضای سبز و تلطیف هوای شهر نیز ایجاد کرد.
چالش های پیشرفت پروژه فاضلاب تهران
طبق اعلام شرکت آب و فاضلاب تهران، با اجرای این طرح بزرگ، فاضلاب تولید شده در منازل مسکونی شهر تهران، با استفاده از ۹۰۰۰ کیلومتر شبکه اصلی و فرعی به تصفیهخانههای مجهز فاضلاب، انتقال مییابند.
شرایط ویژه تهران همچون ترافیک سنگین در خیابانهای اصلی، محدودیت انجام کار، شیب زمین، جنس متغیر خاک و عدم وجود نقشههای تاسیسات زیرزمینی شهری باعث شده تا در هر مرحله از اجرای این طرح شرایط خاصی بر پروژه حکمفرما باشد.
مشکلاتی همچون برخورد با قناتهای تهران قدیم، تاسیسات آب، گاز و تلفن و خاکهای سست و بیبنیان در برخی مناطق چالشهای ادامه طرح بوده که با ابتکار و پشتکار ستودنی کارشناسان شرکت فاضلاب تهران، این موانع از سر راه برچیده شد.
بیش از ۱۱۰۰۰ هکتار تحت پوشش فاضلابروی غرب تهران قرار میگیرند
خط اصلی فاضلابروی غرب به عنوان یکی از مهمترین تاسیسات سامانه فاضلاب شهر تهران، به طور ۴۰ کیلومتر و با هدف اصلی جمعآوری و دفع بهداشتی فاضلاب شهری، اجرا شده و به اتمام رسیده است.
طرح عظیمی که از ولنجک و محمودیه، ابتدای خیابان پسیان آغاز شده و پس از عبور از خیابانهای ولیعصر، فاطمی، حجاب، ابوریجان، جمهوری، کارگر، مدرس، شوش و شهید رجایی به تصفیهخانه جنوب تهران متصل میشود.
با بهرهبرداری کامل از این خط فاضلابرو، بیش از ۱۱ هزار هکتار از مناطق شمال غرب، مرکز و جنوب غرب تهران، تحت پوشش شبکه فاضلاب قرار گرفت. دبی خط، در نقطه پایان ۴.۲ مترمکعب در ثانیه و میانگین عمق لوله در مناطق مختلف حدود هفت متر برآورد شده است.
در قطعات مختلف این خط، از لولههای بتنی با پوشش امولسیون و اپوکسی و همچنین لولههای پلیاتییلن با قطر ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ میلیمتر، استفاده و در قسمتهای ابتدای طرح واقع در محمودیه و ولنجک نیز از لولههای قطر ۶۰۰ و ۸۰۰ میلیمتر استفاده شده است. برای پوشش داخلی لولههای خط غرب نیز پس از انجام آزمایشهای لازم پوشش پلیاورتان انتخاب و اجرا شد.
یکی از مشکلات اجرایی این طرح، برخورد خط غرب با قنات قدیمی مقابل سازمان صداوسیماست که حجم انبوهی از آب در محل حفاری نفود کرد، اما با ایجاد سازه نگهبان در محل حفاری و احداث غلاف قنات این معضل برطرف شد.
کار در شرایط دشوار دراین فضای تاریک در حالی که هر لحظه خطر ریزش دیوارهها و سقف تونلهای تازه حفر شده فاضلابرو، کارگران سرگرم کار و تلاش در این عرصه به دورمانده از نگاه شهروندان را تهدید میکند، همواره آمیخته با دلهرهها و نگرانیهاست.
بنابر اعلام، با هر گام پیشروی در این تونلهای دور مانده از نگاه عابران بیخبر از این دنیا پنهان و پرهیاهو، گویی بر طراوات و سرسبزی و سلامت کلان شهری چون تهران افزوده میشود.
با انجام عملیات لولهگذاری و تکمیل خط در قسمت شمالی، فاضلاب مناطق پیرامون این خط شامل ولنجک، محمودیه، زعفرانیه و حاشیههای غربی و شرقی خیابان ولیعصر، در مرکز تهران میدان فاطمی، حواشی حجاب و ابوریجان و در مناطق جنوبی نواحی پیرامونی کارگر، شوش و شهید رجایی قابل نصب و بهرهبرداری شدند.
اما در تکمیل این خط در محدوده بزرگراه شهید گمنام و میدان گلها، وجود یک انفصال ۳۲۰ متری به دلیل موقعیت ترافیکی و شهری بسیار حساس، مجوزهای لازم برای ساعات محدودی از شبانهروز عمدتا بین ۱۱ شب تا پنج صبح صادر میشد که کل پروژه را با طولانی شدن زمان اجرا به چالش کشیده بود که با تقسیم این کارگاه به چند جبهه کاری و اجرای سریع آن در شب، انفصال این محدوده رفع و به خطر اصلی متصل شد.
در احداث این خط فاضلابرو، از روش پیشرفته و دشوار لولهرانی استفاده شد که با برنامهریزی و زمانبندی منظم با وجود سختی کار در منطقه «ماسهیی – ریزشی» و بار ترافیکی سنگین و قرارگرفتن اصلیترین کارگاه خطوطی همچون ونک – پارک وی در مسیر ۲۴ ساعته BRT فعالیتهای شبانهروزی ادامه یافت.
از کل مسیر ۴۰ کیلومتری خط غرب، حدود ۱۰ کیلومتر در قطعات پایانی واقع در دو منطقه قلعه مرغی و حد فاصل میان میدان ونک تا پارک وی، در شرایط کاری بسیار سخت و دشواری اجرا شد. با بهرهبرداری کامل این خط، ۱۱ هزار هکتار سطح فاضلابگیر، با جمعیتی حدود دو میلیون نفر نیز تحت پوشش این طرح بزرگ بهداشتی و زیست محیطی قرار گرفتند.
![](https://tasisatnews.com/wp-content/uploads/2019/01/فاضلاب-تهران-1-300x219.jpg)