طرح‌شویی در صنعت ساختمان!
حامد خانجانی
کارشناس ارشد مدیریت ساخت
گفته می‌شود بعد از جنگ جهانی دوم وقتی از ورنر فون براون پدر موشک‌سازی در مورد پیوستنش به حزب نازی و ساخت موشک‌هایی که طی جنگ رعب و وحشت زیادی در شهرهای اروپایی ایجاد می‌کرد سوال شد، پاسخ داد که من علاقه و اطلاعی درخصوص مسائل سیاسی و خصومت میان کشورها نداشته و ندارم.
من یک مهندس هستم، به تکنولوژی علاقه دارم و تولید موشک برای من از جهت فناورانه حائز اهمیت است.
بیشتر بخوانید
طرز فکر و برخورد مهندس براون با ساخت موشک را می‌توان به طرق مختلف در سایر رشته‌های فنی و بسیاری از مهندسان دیگر هم سراغ گرفت. اثبات برخورداری از دانش و توان فنی و مدیریتی در اجرای سازه‌های عظیم و پیچیده بدون توجه به آثار و آسیب‌های محتمل به محیط زیست از جمله این موارد است.
امروزه سازه‌های بسیاری، از سد و ساختمان و راه در کشور ساخته می‌شود که بیش از آنکه منجر به انتفاع شود، موجب خسارت به محیط زیست در ابعادی وسیع، بهره‌برداران و نسل‌های آتی است. ساختمان‌های عظیمی که در دل شهرها و با کاربری‌های گوناگون ساخته می‌شود و در کنار تامین منافع آنی عده محدودی از ذی‌نفعان، منافع آنی و آتی تعداد بی‌شماری از شهروندان را به مخاطره می‌اندازند.
امروز شهرهای ما پر است از مراکز بزرگ تجاری و اداری درست در مجاورت معابر پر تردد، در مرکز محله‌های قدیمی واجد ارز‌ش‌های طبیعی و تاریخی. در صورتی که اگر به این مراکز به‌صورت مجزا از محله یا منطقه‌ای که در آن قرار گرفته‌اند نگاه شود، یا اگر فقط فضای داخلی این مجموعه‌ها مورد بازدید قرار گیرد، چشم هر بیننده‌ای را به لحاظ فنی و زیبایی خیره می‌کنند، ولی وقتی به‌عنوان جزئی از کل محله، منطقه و شهر بررسی می‌شوند، موجب افسوس و حسرت محیط زیست از دست رفته‌اند.
اصل طلایی در اخلاق مهندسی اولویت‌دهی به ایمنی، سلامت و رفاه جامعه و توسعه پایدار است.
اخلاق حرفه‌ای و به‌طور خاص اخلاق مهندسی، به دو حوزه خرد و کلان قابل تقسیم است.
اخلاق مهندسی خرد مسائل مربوط به تصمیم‌گیری اخلاقی افراد و شرکت‌ها در پروژه‌های مهندسی را شامل می‌شود و اخلاق مهندسی کلان مباحث کلی و عمومی‌تری همچون جهات توسعه تکنولوژی، ارزیابی قوانین، مسوولیت‌های اخلاقی سازمان‌ها و گروه‌های مهندسی و انجمن‌های مصرف‌کنندگان مصنوعات و محصولات مهندسی را در بر می‌گیرد.
از این‌رو یک مهندس باید علاوه بر اینکه مطابق اصول فردی همچون امانت‌داری، رازداری، انصاف، حسن نیت و منطبق بر دانش حرفه‌ای در عرضه خدمات مهندسی در برابر صاحبان کار رفتار می‌کند و از رفتاری که موجب لطمه به همکاران، سلب اعتبار اجتماعی یا وهن صاحبان حرفه مهندسی می‌شود احتراز می‌کند، لازم است به هنگام تعارض منافع، برای منافع عمومی، حفظ محیط زیست و میراث فرهنگی، نسبت به منافع شخصی خود و صاحبان کار، رجحان قائل شود.
سیاست‌گذاری نامناسب مسوولان دولتی و محلی که حاصل عدم رعایت اصلی از اصول اخلاق حرفه‌ای در حوزه مسوولیتی ایشان است، یا محاسبات مالی منفعت طلبانه فردی و گروهی و نه ملی مدیران بنگاه‌های اقتصادی در جایگاه تصویب و توجیه ایجاد سازه‌هایی در تعارض با منافع عمومی و مخرب محیط زیست، نباید عامل سر سپردن مهندسان به اجرای چنین طرح‌هایی باشد.
سلسله عوامل و مراتب آنچه موجب از دست رفتن ایمنی، سلامت و رفاه عمومی جامعه می‌شود، می‌تواند با اتکا به آگاهی و استقلال حرفه‌مندان، در حلقه «مهندسی» شکسته شود.
در کشور ما بررسی «اخلاقی» طرح‌های مهندسی در مطابقت با اصول و منافع اجتماعی و زیست محیطی توسط نهادها و سازمان‌های مسوول سابقه ندارد.
به‌صورت موردی و معدود هر چند مهندسی طرح‌هایی بوده است که در تعارض با منافع عمومی، توسط برخی مهندسان و شرکت‌های مهندسی رد شده است (و البته سازمان یا انجمنی برای ثبت، حمایت یا تشویق فعالیت‌های ارزشمند مهندسی در کشور وجود ندارد!) اما عموم آنچه به وقوع پیوسته و قابل مشاهده است در جهت تخریب زیست شهری و محیط زیست بوده است.
چه همان طرح‌هایی که توسط برخی مهندسان رد شده، توسط گروه بعدی و همکاران دیگری از ایشان اجرا شده است.
در صورتی که اگر بر عدم اجرای چنین طرح‌هایی میان مهندسان اجماع صورت بگیرد، سیاست‌گذاران و مدیران به سمت تامین نظر متخصصان مطابق با منافع عمومی پیش می‌روند.
باید توجه داشت سابقه حرفه‌ای مهندسان و شرکت‌هایی که سازه‌هایی مغایر با محیط زیست ایجاد می‌کنند، با ساخت مراکزی فرهنگی و عمومی تطهیر یا جبران نمی‌شود.
اقدامی که در فضاهای شهری باب است و به سیاق پولشویی، می‌توان بر آن نام «طرح‌شویی» گذاشت.
منبع
دنیای اقتصاد