تبدیل کالای ضروری به لوکس پسرفت اقتصادی است
شبنم قبادی‌نیا/تاسیسات نیوز: مفهوم کالا در اقتصاد کشورهای مختلف می‌تواند متفاوت باشد؛ یعنی این که ممکن است یک کالا در یک کشور ضروری باشد اما در کشور دیگر مردم آن را در زمره کالای لوکس قرار دهند. این موضوع نشانگر این است که این تفاوت علاوه بر اقتصاد کشورهای مختلف، به تغییرات درون یک نظام اقتصادی هم مربوط است. افزایش قیمت ناگهانی و سریع در کوتاه‌‌‌مدت می‌تواند یک تغییر ناگهانی را در تبدیل یک کالای ضروری به کالای لوکس ایجاد کند و از آن جایی که مفهوم کالا بیشتر به ذهنیت و توان مالی مردم بستگی دارد، ذهنیت آنها نسبت به کالا را تغییر دهد. مثلا بخاری یا کولر در فصل زمستان و تابستان کالای ضروری به شمار می‌آید اما ممکن است هر تغییری در بازار محصول، عنوان کالا را از ضروری به عنوان دیگری تغییر دهد و مردم نیاز خود را به گرمایش یا سرمایش با کالای جایگزین رفع کنند و یا حتی به خاطر منابع محدود از رفع این نیاز صرف‌نظر کنند.
گرانی و تورم مفاهیمی هستند که ارتباط نزدیکی با این تغییرات دارند و گرانی‌های اخیر و افزایش قیمت‌های چندبرابری کالاها در کشور هم می‌تواند دلیل خوبی برای طرح این موضوع باشد. افزایش قیمت کالای الکترونیک، پوشاک، مسکن، مواد غذایی و دارو و یا حتی نان ذهن را وا می‌دارد تا به این بیندیشی که کالایی که تا همین سال قبل ضروری بود چگونه و چطور از سبد کالای ضروری خانوار حذف شده است!
به عنوان مثال، افزایش قیمت خشکبار که بخش مهمی از برنامه غذایی هر انسان را تشکیل می‌دهد داغ نخریدنش هنوز به دل خیلی از خانواده‌های ایرانی مانده، طوری که قیمت ۲۰۰و اندی هزار تومانی پسته در عید امسال خیلی‌ها را دلتنگ لبخند جذاب آن کرده است. در دیگر موارد هم همینطور است؛ مثلا در گرمای تابستان، خانواده‌هایی که توان مالی خریدن یا حتی تعمیر وسایل سرمایشی را ندارند می‌خواهند بگویند کولر کالای لوکس است و به درد ما نمی‌خورد!؟ در واقع بحث اصلی پرداختن به این موضوع است که گرانی و تورم چقدر می‌تواند ذهنیت خانواده‌ها را نسبت به کالاهایی که تا چند وقت پیش کالای ضروری به شمار می‌آمده تغییر دهد و با ادامه این وضع، از کالای ضروری سبد خانوار کاسته شده و به کالای‌های لوکس در نظر آنها اضافه شود.
از نظر اقتصاددانان در جوامعی که فقیر شدن به دلایل مختلفی مانند جنگ، انقلاب و یا تورم با سرعت بیشتری پیش می‌رود در طی چند سال و یا حتی گاهی چند ماه ذهنیت مردم آن جامعه نسبت به کالاهای ضروری به سرعت تغییر می‌کند و گاهی ممکن است منجر به بروز نارضایتی‌ها و اعتراضاتی در سطح جامعه شود. آنها می‌‌گویند سرعت این تغییراتی که رو به گرانی و فقیرتر شدن است اگر با سیر آرام‌تری سپری شود اغلب در بین نسل‌ها تاثیرات آن کمتر به چشم می‌آید و این دید به وجود می‌آید که یک کالا از اول هم کالای لوکس بوده است و نارضایتی شدید و تجمعات شدیدی را به وجود نمی‌آورد.
نکته دیگر درباره این موضوع این است که با رفع نشدن یک نیاز که به ظاهر تجملی می‌نماید باعث می‌شود تا افراد یک جامعه در سطح رفع نیازهای پَست باقی بماند و نتواند در مثلث نیاز‌ها که “مزلو” ترسیم می‌کند به راس مثلث نزدیک شود. در این گونه جوامع که در نتیجه گرانی و فقر ایجاد می‌شود نمی‌توان از مفاهیمی مانند خودشکوفایی که در راس این مثلث قرار دارد صحبت به میان آورد، زیرا از نظر تکنولوژی و به‌روز بودن دسترسی به منابع و… مردم آن جامعه موقعیت مناسبی ندارند همواره به فکر سطحی‌ترین نیازهای خود هستند.
توجه به این موضوع از این جهت لازم است که حفظ عنوان کالاها از نظر ضروری بودن در همه ابعاد زندگی افراد یک جامعه تاثیرگذار است و دورنمای اقتصاد یک کشور ارتباط تنگاتنگی با ذهنیت مردم به کالاها دارد.
منبع
تاسیسات نیوز