تاسیسات نیوز- صدیقه بهزادپور: بازار مسکن ایران طی دهه‌های اخیر با مشکلات و موانع زیادی مواجه بوده که منجر به افزایش قیمت‌ها و عدم توانایی خانوارها برای تأمین مسکن شده است. این معضل در دوره‌های مختلف و تحت مدیریت دولت‌های گوناگون به اشکال متفاوت بروز کرده است.
مشکلات و موانع بازار مسکن کمبود زمین مناسب برای ساخت‌وساز: یکی از مشکلات اصلی بازار مسکن در ایران، کمبود زمین مناسب و ارزان‌قیمت برای ساخت‌وساز است. افزایش قیمت زمین منجر به افزایش قیمت مسکن می‌شود، به‌ویژه در شهرهای بزرگ. از سوی دیگر، سیاست‌های توسعه شهری به طور کامل از سوی دولت‌ها بهینه‌سازی نشده و در برخی موارد حتی منجر به گسترش شهرنشینی بی‌رویه شده است. همچنین تورم عمومی به قدری بالاست که باعث کاهش قدرت خرید مردم شده است. با وجود پرداخت تسهیلات بانکی، ارزش این تسهیلات به دلیل تورم کاهش یافته و در نتیجه، قدرت تأمین مسکن با استفاده از این تسهیلات کم‌رنگ‌تر می‌شود.
سهم بالا وام‌ها و تسهیلات در قیمت مسکن
تسهیلات بانکی برای مسکن در کشور معمولاً با نرخ بهره بالا ارائه می‌شوند و سهم آن‌ها از قیمت نهایی مسکن در مقایسه با قیمت واقعی بسیار کم است. این موضوع منجر به این می‌شود که حتی افراد با درآمد متوسط نیز نتوانند از این تسهیلات به نحو مطلوبی استفاده کنند. تقاضا برای مسکن همواره بالا بوده است اما عرضه کافی و مناسب وجود نداشته است. این عدم تعادل باعث افزایش قیمت‌ها و رکود در بازار مسکن شده است. علاوه بر این برنامه‌های دولت‌های مختلف برای رفع مشکل مسکن، گاهی به دلیل عدم اجرای صحیح یا برنامه‌ریزی نادرست ناکارآمد بوده‌اند. به‌عنوان‌مثال، طرح‌های مسکن مهر و مسکن ملی در دولت‌های گذشته با مشکلات بسیاری از جمله کیفیت پایین ساختمان‌ها، کمبود زیرساخت‌های شهری و عدم دسترسی مناسب روبرو بودند.
کمبود سرمایه‌گذاری بخش خصوصی
بخش خصوصی به دلیل نوسانات بازار، از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و بلندمدت در حوزه مسکن بازمانده است. دولت‌ها نیز نتوانسته‌اند به درستی بستری برای جلب مشارکت بخش خصوصی فراهم کنند. از این رو برای بهبود وضعیت بازار مسکن و رفع مشکلات موجود، دولت چهاردهم می‌تواند با تدوین سیاست‌های جامع زمین و شهرسازی و ایجاد برنامه‌های توسعه شهری و عرضه زمین‌های مناسب برای ساخت‌وساز، به تعادل قیمت مسکن کمک کند. سیاست‌های استفاده از زمین‌های دولتی در مناطق مختلف کشور برای ساخت مسکن ارزان‌قیمت باید به‌طور جدی پیگیری شوند.
اصلاح نظام تسهیلات بانکی
تسهیلات بانکی برای مسکن باید با بهره‌های مناسب و پرداخت‌های بلندمدت‌تر تنظیم شوند تا افراد بیشتری از آن‌ها بهره‌مند شوند. همچنین، توجه به این نکته ضروری است که نرخ بهره باید به گونه‌ای تعیین شود که قدرت خرید مردم را افزایش دهد. برای حل مشکل مسکن، بخش خصوصی باید به عنوان یکی از بازیگران اصلی وارد عمل شود. دولت می‌تواند با ارائه مشوق‌های مالیاتی، تسهیلات ویژه و تضمین سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، این بخش را برای ورود به بازار مسکن ترغیب کند. در این راستا دولت باید به سیاست‌های اجاره‌داری حرفه‌ای و ایجاد واحدهای مسکونی اجاره‌ای با قیمت‌های مناسب توجه کند. ایجاد سازوکارهایی برای کنترل نرخ اجاره و تشویق به ساخت واحدهای مسکونی کوچک و ارزان‌قیمت می‌تواند به کاهش فشار بر مستاجران کمک کند. همچنین تعاونی‌های مسکن می‌توانند نقش مؤثری در تأمین مسکن ایفا کنند. دولت باید با ایجاد فضای مناسب برای فعالیت تعاونی‌ها و حمایت مالی و قانونی از آن‌ها، این بخش را فعال‌تر سازد. بر این دولت باید با شناسایی دقیق گروه‌های آسیب‌پذیر و کم‌درآمد، طرح‌های حمایتی مانند مسکن اجتماعی را به‌صورت جدی پیگیری کند. علاوه بر این، ساخت و عرضه واحدهای مسکونی مخصوص این اقشار باید به عنوان اولویت دولت قرار گیرد.
دسترسی به رویای خانه دارشدن بازار مسکن ایران در طول سال‌های گذشته تحتتأثیر عوامل متعددی نظیر تورم، سیاست‌های نادرست زمین و مسکن، کمبود عرضه، و عدم هماهنگی میان بخش دولتی و خصوصی قرار گرفته است. دولت چهاردهم می‌تواند با اتخاذ سیاست‌های جامع و کاربردی در زمینه زمین، تسهیلات بانکی، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، و ایجاد واحدهای اجاره‌ای مناسب، به بهبود وضعیت مسکن کمک کند. به‌خصوص توجه به اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر باید در اولویت قرار گیرد تا خانه‌دار شدن برای آن‌ها تنها یک رویا نباشد.
