تخریب هتلهای ناامن کلید خورد

پوشانده شدن بنای اقامتگاه رزیدانس تهران یا «هتل کارلتون»، ظن‌ها را به سمت تخریب این سازۀ دوره پهلوی برده است. پیگیری‌ها از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران حاکی از این است که تخریب و بازسازی این بنا به دلیل آنکه واجد ارزش تاریخی و معماری شناخته شده، «ممنوع» شده است.

اداره کل میراث فرهنگی تهران حتی در نامه‌ای به شهرداری تهران در شهریورماه ۱۴۰۳ به ویژگی‌های شاخص معماری معاصر به کار رفته در بنا اشاره کرده و آن را واجد ارزش فرهنگی و تاریخی دانسته و صراحتا مخالفت خود را با تخریب این بنا اعلام کرده و از مالک یا مالکان خواسته است برای مرمت و حفاظت آن اقدام کنند.

این نخستین بار نیست که اقامتگاه رزیدانس تهران دچار چنین کشمکشی می‌شود. سال ۱۳۹۴ این بنای تاریخی که در مصادره بنیاد مستضعفان بود، به مزایده گذاشته شد و پس از آن، مالکیت هتل چندین بار دیگر دست به دست شده است. آن زمان نیز در مخالفت با واگذاری این بنای تاریخی، واکنش‌هایی نشان داده شد. بنای اقامتگاه رزیدانس هرچند در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده، اما از نظر معماری ارزشمند است و جزو بناهای دارای ارزش تهران محسوب می‌شود.

درباره سازه هتل کارلتون یا اقامتگاه رزیدانس، شهرام شهریار ـ کنشگر میراث فرهنگی ـ در وب‌گاه سفرنویس نوشته است: «بنای ارزشمند اقامتگاه «رزیدانس» که با دو نام «رویال رزیدانس» و «کارلتون» نیز شناخته می‌شود، در خیابان سمیه (ثریا سابق) پس از مفتح شماره ۱۱۵ و درب شمالی از کوچه معیر، شماره ۴ واقع شده است. براساس اسناد، مالک اولیه زمین شخصی به نام «حسین حسنی» بود که پس از چند نقل و انتقال، عمارت پنج طبقه موجود توسط حیدر قلی خان غیایی شاملو به قیمت ۹۹۵ هزار ریال خریداری می‌شود و سپس ۴ طبقه روی بنای قبلی توسط غیایی ساخته و نمای فعلی نیز توسط او طراحی و اجرا می‌شود.

«حیدر قلی خان غیایی شاملو» که از معماران پیشگام معماری نوین ایران بود، در ۳۰ مهر ۱۳۰۱ در تهران متولد و در ۱۵ شهریور ۱۳۶۴ در فرانسه درگذشت. از معماری‌های برجسته غیایی می‌توان به کاخ سنا (مجلس شورای اسلامی سابق و مجلس خبرگان فعلی) و هتل استقلال (هیلتون سابق) اشاره کرد.

آن ساختمان به عنوان اقامتگاه سفیران، دیپلمات‌های فرانسوی و در اصل محل اقامت موقت مهمانان و کارکنان ویژه این معمار بوده است. با توجه به اینکه حیدر غیایی به عنوان مشاور سلطنتی و یک فراماسون بود، اقامتگاه رزیدانس تنها محل اسکان موقت و جلسات سفیران و دیپلمات‌های سایر کشورها بود.

همچنین به گفته ابوالحسن میرعمادی، اقامتگاه رزیدانس محل اسکان معماران پروژه‌هایِ در اختیار غیایی و فروغی بود، از مهمانان ویژه این اقامتگاه می‌توان از «والاتر گروپیوس Walter Gropius» آلمانی و بنیانگذار مکتب «باهاوس» و جمشید مدنی معمار نام برد؛ بنابراین اتاق‌های خالی برای اسکان افراد عام کمتر بوده است.

این هتل قبل از سال ۱۳۵۷ به عنوان اقامتگاه و هتل بهره‌برداری شد که با توجه به اینکه غیایی به دربار نزدیک بود، به عنوان املاک وابسته به بنیاد پهلوی مصادره و مدتی سربازان نگهبان اموال مصادرهای در آن اقامت داشتند. سپس مدتی از حیاط هتل رزیدانس به عنوان پارکینگ خودرو استفاده و واحد تجاری نیز برای فروش محصولات فرهنگی بنیاد بهره‌برداری شد، که این موضوع تا سال ۶۰ بیشتر دوام نیاورد و محلی متروکه شد که مکان اسکان کارتن خواب‌ها را تامین می‌کرد.»