تجدیدپذیرها به دنبال ساختار
به گزارش تاسیسات نیوز، مطابق لایحه بودجه سال 1393، وزارت نیرو برنامه تولید 600مگاوات برق از طریق انرژی‌های باد و خورشید را باید در دستور کار قرار دهد. محدودیت منابع فسیلی، رشد بالای مصرف سالانه انواع انرژی در ایران، عدم کارآیی فنی و اقتصادی مصرف انرژی و هدر رفتن قریب به یک سوم از کل انرژی در فرآیندهای مصرف و مشکلات فزاینده زیست محیطی ناشی از آن، ضرورت مدیریت مصرف انرژی و بالا بردن بازده و بهره‌وری انرژی را در کشور بیش از پیش آشکار کرده است.بر این اساس، برخی از کارشناسان معتقدند در صورت بهره‌برداری صحیح از انرژی‌های نو نه تنها دستیابی به توسعه و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی امکان‌پذیر می‌شود، بلکه می‌توان تا حد زیادی از تغییرات آب و هوایی در کره زمین که تهدیدات زیست محیطی را به دنبال دارد، جلوگیری کرد.به اعتقاد برخی از کارشناسان، بحران انرژی بزرگ‌ترین معضلی است که جهان صنعتی با آن مواجه می‌شود و این بحران هر ساله رو به فزونی است. فناپذیری و مشکلاتزیست محیطی ناشی از مصرف انرژی فسیلی از یک طرف و تنوع بخشی به منابع انرژی، توسعه پایدار و ایجاد امنیت انرژی پاک و تجدیدپذیر نظیر خورشید، باد، زمین گرمایی و… از طرف دیگر، باعث توجه جدی کشورهای مختلف از جمله ایران به توسعه و گسترش استفاده از این نوع انرژی شده است.
لایحه‌ای برای ایجاد «ساتبا»
هم اکنون وظایف مرتبط با توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و ارتقای بهره‌وری انرژی الکتریکی در سازمان انرژی‌های نو ایران «سانا» و سازمان بهره‌وری انرژی ایران «سابا» که به استناد ماده (4) قانون برنامه سوم توسعه به صورت 100درصد دولتی و جزو سازمان‌های تابعه شرکت مادرتخصصی توانیر درآمده اند، انجام می پذیرد. با ابلاغ قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی، مصوب سال 1389 و به استناد ماده (8) این قانون، وزارت نیرو با استفاده از ظرفیت قانونی جدید، پیشنهاد «لایحه اساسنامه سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی» را در سال 1390 به دولت ارسال کرد؛ چرا که در پیشنهاد لایحه مذکور پس از ایجاد موسسه یاد شده، سازمان‌های «سانا» و «سابا» منحل و کلیه ماموریت‌ها و وظایف حاکمیتی آنها به موسسه جدیدالتاسیس «ساتبا» واگذار می‌شود. لایحه اساسنامه مذکور مطابق تبصره ذیل ماده (115) قانون مدیریت خدمات کشوری فرآیند کارشناسی لازم را در شورای عالی اداری و کمیسیون‌های ذی‌ربط دولت طی کرده و پس از تصویب در شورا به تصویب هیات وزیران در مهر ماه امسال نیز رسیده و اخیرا در قالب لایحه ای به مجلس ارائه شده است. این لایحه اگر چه هنوز در صحن علنی مجلس مورد بررسی قرار نگرفته، اما دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن و مطالعات حقوقی مرکز پژوهش‌های مجلس با بررسی آن، پیشنهادهای اصلاحی را در جهت کارآمدی بیشتر این سازمان ارائه کرده است.بر اساس این گزارش، اشاره به موضوع انرژی‌های تجدیدپذیر و مقوله بهره‌وری انرژی در چندین سند و سیاست‌های کلی نظام، به صراحت نشان از اهمیت این موضوع دارد. با توجه به این مهم، از وظایف اصلی وزارت نیرو تدوین و برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی است و باید ساز و کار مناسب برای آن فراهم شود. لازمه این سازوکار نیز وجود ساختار و سازمانی مرتبط است. ساختاری که باید از ابعاد گوناگونی مورد توجه قرار گیرد که یکی از آن موارد، ایجاد یک نظام مدیریت توسعه ملی انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی به شکل مطلوب در حاکمیت است که اساسنامه آن در قالب لایحه‌ای ارائه شده است.
روند مصرف در جهان
در ادامه این گزارش با اشاره به اینکه منابع انرژی‌های فسیلی در قرن‌های آینده جوابگوی نیاز انرژی جهان برای بقا، تکامل و توسعه نخواهد بود، آمده است: بنابراین استفاده از منابع جدید انرژی به جای منابع فسیلی امری ضروری است. هم اکنون 6نوع از انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان شناخته شده‌اند که انرژی زیست توده، انرژی مستقیم خورشید، انرژی زمین گرمایی، انرژی بادی، انرژی دریاها و انرژی هیدروژنی از جمله آنها هستند. مطابق پیش‌بینی کمیته بین‌المللی تغییرات آب و هوا، انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال 2050میلادی بیش از 80درصد از مجموع عرضه جهانی انرژی را به خود اختصاص خواهد داد. مطابق برآورد برخی از کارشناسان، به‌کارگیری انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند منجر به کاهش انتشار گاز دی اکسیدکربن به میزان 220 تا 560مگاتن در فاصله زمانی 2010 تا 2050 میلادی باشد. از سوی دیگر، پیش‌بینی می‌شود روند استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در دنیا با پیشرفت‌های فناوری و کاهش هزینه‌های اضافی شتاب بیشتری گیرد.در سال 2009میلادی بیش از 19درصد از عرضه جهانی برق با استفاده از انرژی‌های نو تامین شد و ظرفیت نصب شده انرژی بادی در پایان سال 2010میلادی، 5/2درصد از تقاضای جهانی برق را پوشش داد و بنابر پیش بینی‌ها این میزان تا سال 2050میلادی با افزایش 10برابری به 25درصد خواهد رسید.
ایران و انرژی‌های تجدیدپذیر
بر اساس این گزارش، در ایران هم در سال‌های اخیر روند استفاده از انواع انرژی‌های نو و تجدیدپذیر گسترش یافته و تلاش‌های نسبتا مناسبی در زمینه استفاده از انرژی‌های خورشیدی و بادی صورت گرفته است. تابش انرژی خورشید در ایران 5/2برابر بیشتر از کشورهای اروپایی است و شرایط بهره‌گیری از نور خورشید در مناطق کویری ایران در حد شمال آفریقا است. این در حالی است که کشورهای اروپایی در نظر دارند با استفاده از کابل‌های زیر دریا، انرژی برق خورشیدی را از شمال آفریقا به کشورهای خود منتقل کنند. همچنین برق رسانی به روستاهای دورافتاده کشور که امکان برق دار کردن آنها به وسیله اتصال به شبکه سراسری برق وجود نداشته یا مقرون به صرفه نیست، از دیگر اقدامات در حال اجرا در کشور در زمینه استفاده از انرژی خورشیدی است. برنامه تولید 600مگاوات برق از طریق انرژی باد و خورشید در سال آینده در حالی است که قرار است در طول برنامه پنج ساله پنجم توسعه (تا پایان سال 1394) بیش از پنج هزار مگاوات نیروگاه انرژی‌های تجدیدپذیر از سوی بخش خصوصی و با حمایت سازمان انرژی‌های نو ایران احداث شود. با این حال با توجه به اینکه ایران در ابتدای مسیر استفاده از انرژی‌های نو قرار دارد، ضروری است تا مسوولان مربوطه با سیاست‌گذاری‌های مناسب زمینه شکوفایی صنایع مربوط به این انرژی‌ها را در داخل کشور فراهم کنند؛ موضوعی که علاوه بر ایجاد فرصت‌های شغلی، زمینه خروج ارز از کشور را کم و صادرات تجهیزات وابسته به این نوع انرژی‌ها را نیز فراهم می کند.
چالش‌های انرژی‌های تجدیدپذیر
در ادامه این گزارش با اشاره به تاریخچه تشکیل «سابا» و «سانا» و لایحه تشکیل «ساتبا» آمده است: هم اکنون وظایف مرتبط با توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و ارتقای بهره‌وری انرژی الکتریکی در سازمان انرژی‌های نو ایران «سانا» و سازمان بهره‌وری انرژی ایران «سابا» انجام می‌پذیرد. البته شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت نیز در زمینه بهره‌وری انرژی فعال است و از شرکت‌های تابعه وزارت نفت است. در سال‌های پیش از 1383، نهادهایی همچون سازمان انرژی اتمی، وزارت جهادکشاورزی و سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت نیز در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر فعالیت‌هایی داشتند. در این میان، تصویب پیشنهاد تاسیس «ساتبا»، علاوه بر وجود توجیه قانونی به دلیل برخی از چالش‌ها و موانع در زمینه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، توصيه می‌شود.
عدم وجود نظام جامع مدیریت توسعه ملی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی؛ خلأ نهادی در ساختار تشکیلاتی نظام فوق؛ برخی تداخلات عملکردی نهادهای موجود در این حوزه؛ وجود نقش‌های بدون متولی در این حوزه؛ عدم شفافیت مرز بین بخش دولتی و خصوصی؛ فقدان استراتژی‌های مشخص افزایش نقش بخش خصوصی در نظام توسعه؛ فقدان زیرساخت‌های حقوقی لازم در حوزه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی؛ تخصصی بودن حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی و ضرورت ایجاد نهادهای تخصصی در سطوح مختلف این نظام از جمله چالش‌های این حوزه است که ضرورت ایجاد سازمانی تخصصی در این حوزه را ایجاب می‌کند. در ادامه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به «لایحه اساسنامه سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی» آمده است: بررسی فعالیت‌های انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی نشان می‌دهد که بخشی از فعالیت‌ها که جنبه حاکمیتی و سیاست‌گذاری دارد، پیگیری و تحقق آن جز با حضور دولت میسر نیست. بنابراین ضرورت وجود سازمانی برای بهره‌وری انرژی و انرژی‌های تجدیدپذیر مورد تاکید است. اینکه پیش از این برخی خواستار انحلال و واگذاری دو سازمان «سانا» و «سابا» بودند موجب نارکارآمدی نظام ملی مدیریت توسعه در این دو حوزه می‌شد؛ بنابراین ادغام و تشکیل سازمان «ساتبا»، موجب خواهد شد که نگرانی از وظایف حاکمیتی در حوزه انرژی‌های نو و بهره‌وری انرژی، مرتفع شود. اما باید این نکته را مدنظر قرار داد که روند واگذاری وظایف و نقش‌های یاد شده باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که موجبات تحمیل هزینه‌های کلان و آسیب به روند توسعه این فناوری‌ها را در کشور به همراه نداشته باشد.
تولید 600مگاوات انرژی تجدیدپذیر در سال 93
مدیرعامل شرکت توانیر با بیان اینکه استفاده از انرژی‌های نو به ویِژه انرژی باد و خورشید در تولید برق از اولویت‌های مهم وزارت نیرو به شمار می‌رود، می‌گوید: مطابق ماده 19 لایحه بودجه سال 1393، در سال آینده 600مگاوات برق از طریق انرژی‌های باد و خورشید در کشور تولید خواهد شد.
همایون حائری با بیان اینکه ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده برق در خاورمیانه به شمار می‌رود، افزود: به دنبال اقدامات انجام شده، صنعت برق کشور در بسیاری از شاخص‌ها رتبه برتر و نخست را در خاورمیانه دارا است. به گفته وی، سالانه پنج هزار مگاوات برق در نیروگاه‌های کشور با هزینه‌ای معادل پنج میلیارد دلار تولید می‌شود، اما یک سوم آن به دلیل مصرف بی‌رویه اسراف می‌شود. حائری با بیان اینکه بحث مدیریت مصرف در کشور باید جدی تلقی شود، افزود: مصرف انرژی در ایران در تمام بخش‌ها بی‌رویه است، به‌طوری‌که روزانه 500میلیون مترمکعب گاز در کشور مصرف می‌شود. به‌صراحت باید گفت این مصرف بی‌رویه سیستم را دچار مشکل می‌کند و از همین حیث باید بحث مدیریت مصرف را به‌طور جدی پیگیری کنیم. حائری با بیان اینکه از سال 1383 تاکنون قیمت برق تغییری نکرده است، اظهار کرد: باید گفت: کار بسیار سخت شده و آن چیزی که این مشکل را تشدید می‌کند، مصرف بالا و اسراف بیش از حد است. حائری با اشاره به حوزه‌های انرژی‌های نو گفت: خوشبختانه، وزارت نیرو توجه ویژه‌ای به بخش انرژی‌های نو داشته است. به‌طور مثال یک مزرعه خورشیدی با ظرفیت 110کیلووات برق ایجاد شده بدون اینکه قطره‌ای سوخت مصرف کند.
انتهای پیام