خانه‌دار شدن از رویا تا سراب
به گفته بسیاری از فعالان بخش مسکن رشد بی‌ضابطه قیمت‌ها در حوزه مسکن در سال جاری باعث شده است که شمار بیشتری از متقاضیان حوزه مسکن در ردیف افرادی قرار بگیرند که فرصت خانه‌دار شدن را دست کم تا چهار دهه از دست بدهند.
به گزارش پایگاه خبری تاسیسات نیوز، با نزدیک شدن به‌روزهای پایانی سال جاری گمانه‌زنی‌ها درباره آینده بازار مسکن در ماه و سال آینده هم آغازشده است.
با وجود اینکه مسکن در سال ۹۷ رشد قیمتی ۹۲ درصدی را تجربه کرد اما بازهم گمانه‌زنی‌ها درباره آینده این بازار و احتمال افزایش قیمت درباره مسکن وجود دارد و گویی بازار مسکن به لحاظ افزایش قیمت‌ها هیچ انتهایی ندارد و به نظر می‌رسد که این بازار از بالاترین ظرفیت ممکن برای افزایش قیمت برخوردار است.
برخلاف ادعای افرادی که همواره پس از رشد غیرمنتظره قیمت‌ها در بازار مسکن عنوان می‌کنند که مسکن دیگر افزایش و کشش افزایش قیمت را ندارد اما تجربه ثابت کرده است که از قرار معلوم اتفاقاً برخلاف آنچه به نظر می‌رسد برای حد نهایی رشد قیمت‌ها در این بازار هیچ انتهایی وجود ندارد و به‌تناسب شرایط حاکم بر اقتصاد کشور این بازار از بالاترین آمادگی برای رشد و جهش قیمتی برخوردار است.
بیشتر بخوانید
در برخورد با افزایش قیمت‌ها در بازار مسکن معمولاً ابتدای امر واکنش‌ها ناباورانه و انکار است. مثلاً در خردادماه سال جاری که قیمت مسکن به‌یک‌باره بالا رفت،
بسیاری از کارشناسان ناباورانه از واژه حباب برای این توصیف قیمت‌های نجومی مسکن استفاده کردند اما باگذشت چند صباحی، مشخص شد که حبابی در کار نیست و رشد نجومی قیمت‌ها در این بازار متأسفانه حقیقی است و به‌طوری‌که میانگین قیمت در شهر تهران که همیشه به‌عنوان یک شاخص تعیین قیمت‌ها در سایر شهرهاست به حدود هفت میلیون و پانصد هزار تومان رسید.
بسیاری از کارشناسان وقتی‌که در برابر این سؤال قرار می‌گیرند که اساساً ظرفیت نهایی بازار مسکن برای افزایش قیمت مسکن تا چه میزان است، پاسخ ناامیدکننده‌ای را ارائه می‌دهند. آن‌ها بر این باورند که برخلاف تصور هیچ سقف مشخصی برای افزایش قیمت مسکن وجود ندارد و اگرچه افزایش قیمت مسکن به‌هیچ‌وجه تناسبی باقدرت خرید مردم ندارد و درنتیجه این امر معاملات و صنعت ساختمان به رکود می‌رود اما به اقتضای شرایط خاص اقتصادی نیز ممکن است قیمت‌ها در مسکن مجدداً دچار رشد شوند.
با این اوصاف هرچند عده‌ای بر این باورند که مسکن در حال حاضر به اوج قیمت رسیده است، اما عده دیگری از کارشناسان بر این باورند که اگر باز شرایط اقتصادی متلاطم شود، نباید تصور کرد که بازار مسکن به دلیل رشد فزاینده سال جاری، از این تلاطمات مصون خواهد بود، بلکه برعکس آنچه به نظر می‌رسد این بازار همیشه از آمادگی لازم برای افزایش قیمت برخوردار است.
ذکر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که تا پیش‌ازاین تحت تأثیر افزایش قیمت‌ها در حوزه مسکن، به نظر می‌رسید که اساساً دسترسی به این کالا رویای دست‌نیافتنی باشد و همیشه در عرف عامه، مسکن برای بسیاری تحت عنوان یک رویای دست‌نیافتنی برای جماعت بسیاری یاد می‌شد.
البته دراین‌بین در زمان دولت نهم و دهم و هم‌زمان با آغاز طرح مسکن مهر، دولت ادعا داشت که رویای خانه‌دار شدن را برای بسیاری از افراد محقق کرد اما واقع امر این بود که این ادعا به‌صورت گسترده نبود و صرفاً مسکن مهر در مواردی که به‌صورت درست جانمایی شده بود رنگ واقعیت به خود گرفت.
اما در سال جاری و هم‌زمان با افزایش ۹۰درصدی قیمت مسکن به نظر می‌رسد که اتفاق دیگری برای متقاضیان بازار مسکن ایجادشده است و آن اینکه مسکن از یک رؤیا تبدیل به یک سراب شده است.
چرا که هرچقدر که متقاضیان مسکن با پس‌انداز و با برنامه‌ریزی در مسیر خانه‌دار شدن گام برمی‌دارند، اما آن‌سوی ماجرا مسکن به‌مثابه یک سراب، با افزایش قیمت‌های پیش‌بینی‌نشده خود از کسانی که تشنه خانه‌دار شدن هستند دور می‌شود.
نکته تلخ اینجاست که از بد ماجرا پس‌ازآنکه سیستم بانکی با عبور از هفت‌خوان رستم به افزایش وام خرید مسکن متقاعد می‌شود آن‌سوی ماجرا به‌یک‌باره قیمت‌ها در بازار مسکن آن‌چنان رشدی پیدا می‌کنند که درنهایت وام مسکن به یک وام بی‌خاصیتی مبدل می‌شود که به‌هیچ‌وجه دردی از متقاضیان را دوا نمی‌کند.
به گفته بسیاری از فعالان بخش مسکن رشد بی‌ضابطه قیمت‌ها در حوزه مسکن در سال جاری باعث شده است که شمار بیشتری از متقاضیان حوزه مسکن در ردیف افرادی قرار بگیرند که فرصت خانه‌دار شدن را دست کم تا چهار دهه از دست بدهند.
اخیرا رئیس گروه اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی گفته است در حال حاضر حجم متقاضیان مورد برنامه‌ریزی برای مسکن دار شدن بسیار زیاد است، لذا پاسخ دادن به این نیازها در یک گام تقریبا آرمانی است.
این مسئول تاکید کرده است که دولت برنامه ساخت ۴۰۰ هزار واحد مسکونی را در گام اول برنامه‌ریزی کرده که ۱۰۰ هزار واحد در بافت‌های فرسوده تحت عنوان بازآفرینی شهری احداث خواهد شد و تاکنون پیشرفت خوبی داشته است، بخشی از تخصیص اعتبار از سازمان برنامه‌وبودجه دریافت شده و عملیات حدود ۶۰ هزار واحد آغاز شده است.
۱۰۰ هزار واحد در قالب طرح اقدام ملی با مدیریت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در تمام شهرهای کشور است و به تناسب نیاز این ساخت‌وساز انجام می‌شود، البته این طرح از برنامه‌های دیگر عقب‌تر است.
زربان همچنین تاکید کرده است که ۲۰۰ هزار واحد هم برای احداث در شهرهای جدید برنامه‌ریزی شده است با این ساختار که در سال ۹۷، ۶۰ هزار واحد، در سال ۹۸، ۸۰ هزار واحد و در سال ۹۹، ۶۰ هزار واحد در شهرهای جدید سراسر کشور انجام بگیرد که در حال حاضر برای ۶۰ هزار واحد جدید اقداماتی انجام شده و قراردادهایی برای آماده‌سازی و محوطه‌سازی نیز صورت گرفته است.
به گفته این مسئول در بعضی از برنامه‌های جدید تسهیلات ارزان‌قیمت به متقاضیان پرداخت می‌کنیم و از این طریق زنجیره عرضه و تقاضا به هم متصل می‌شود،
در برخی دیگر از طرح‌ها اهداف دیگری را دنبال می‌کردیم به‌عنوان مثال در شهرهای جدید که بارگذاری زیادی از مسکن مهر را داشتیم و به‌نوعی گزینش گروهی داشتیم لذا برنامه‌ای طراحی کردیم که مدل تامین مالی مشارکت بوده و مخاطب آن گروه‌های مختلف جامعه باشد.
به باور کارشناسان حتی اگر این برنامه وزارت راه جنبه عملیاتی پیدا کند اما در عمل قادر نخواهد بود که نقش پر رنگی را در ایجاد موازنه بین عرضه و تقاضای مسکن ایجاد کند.
در چنین شرایطی به اعتقاد کارشناسان در درازمدت حجم متقاضیان بازار اجاره مسکن افزوده خواهد شد و این انباشت تقاضا سبب می‌شود که معادلات بازار مسکن بیش از پیش دچار ناهمگونی شود.
ناظران بر این باورند که کاهش قدرت خرید مردم برای خرید مسکن باعث می‌شود که طی سال‌های آتی صف متقاضیان بازار اجاره‌داری بیش از پیش افزایش پیدا کند این در حالی است که فعال نبودن صنعت اجاره‌داری در حوزه مسکن باعث می‌شود که مشکلات زندگی اجاره‌نشینی شمار زیادی از شهروندان را در بر بگیرد.
این اتفاق در حالی است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته سالیان سال است که صنعت اجاره‌داری به‌صورت کاملا حرفه‌ای فعال است.
به‌عنوان مثال در ایالات متحده آمریکا شرکت‌های بی‌شماری وجود دارد که در این زمینه فعال هستند و واحدهای انبوهی را صرفا برای اجاره می‌سازند و سالیان سال در اختیار مستاجران قرار می‌دهند و هم‌زمان با مکانیزم‌های کاملا ضابطه‌مندی نحوه افزایش نرخ اجاره‌بها پایش می‌شود و بدین ترتیب مستاجران این واحدها افراد خوش‌نشینی هستند که سالیان سال در این واحدها سکونت می‌کنند، بدون اینکه دغدغه افزایش افسارگسیخته اجاره‌بها و نیز رنج جابه‌جایی‌های هرساله را داشته باشند.
این در حالی است که در کشور ما متاسفانه به دلیل فقدان امنیت سرمایه‌گذاری و نیز دیربازده بودن بازگشت سرمایه در صنعت اجاره‌داری اصولا رغبتی از سوی سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در این صنعت وجود ندارد.
به هر روی بازار مسکن و اجاره‌نشینی و افزایش قیمت‌ها در آن به کلاف سردرگمی تبدیل شده است و باعث شده که دسترسی به این کالای اساسی برای بسیاری امکان‌پذیر نباشد.
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد که دولت باید دست کم راهکاری برای فعال کردن صنعت اجاره‌داری در نظر بگیرد تا افرادی که تحت تاثیر افزایش بی‌ضابطه مسکن برای همیشه فرصت خانه‌دار شدن را از دست داده‌اند بتوانند همانند کشورهای پیشرفته در خانه‌هایی که صرفا با هدف اجاره ساخته شده، سکونت یابند.
منبع
صدای مهندسی ایران