مسئولان نظام مهندسی: آیین‎نامه‎های ساختمانی روی سیل زوم نکرده‎اند

در خسارات ناشی از سیل و بارندگی های اخیر، هشدارهایی به نهادهای متولی و ذیربط از جمله سازمان نظام مهندسی درخصوص ضرورت توجه به ساخت بناها و ساختمان های مقاوم و تاب آور داده شد تا ساختمان هایی را طراحی و اجرا کنند که با کمترین تلفات و آسیب ها در برابر حوادث طبیعی از جمله سیل مواجه شوند.

به گزارش پایگاه خبری تاسیسات نیوز، با این حال مسئولان سازمان نظام مهندسی بر این باورند که بیشترین مسئولیت در این بخش متوجه نهادهایی است که وظیفه تفکیک اراضی جهت ساخت و ساز مسکن را برعهده دارند و باید مناطقی را برای ساخت و ساز مسکن انتخاب کنند که کمترین خطرات احتمالی در کمین آنها باشد.

در این میان نقش سازمان نظام مهندسی نیز به عنوان نهادی که باید بر طراحی، نظارت و اجرای صحیح و اصولی ساختمان ها و رعایت مقررات ملی ساختمان در ساخت و سازها نظارت کند؛ حائز اهمیت است.

در همین رابطه عضو شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی کشور با تاکید بر اینکه منشا مشکل و فاجعه ای که طی هفته های اخیر در کشو به بار آمده، مربوط به دیروز و امروز و بارندگی های اخیر نیست، گفت: درواقع سوء مدیریت در مدیریت منابع آب در بالادست ها و عدم آبخیزداری و عدم مدیریت آب و عدم احداث سدهای کوچک برای آباد کردن استان های مختلف در طول سالیان گذشته موجب شده که این فاجعه به بار بیاید.

مجید جی افرام، عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی استان لرستان افزود: درست است که حجم بارندگی های اخیر در مقایسه با سال های گذشته زیاد و بی سابقه بوده و آب رودخانه ها در اثر این بارندگی ها افزایش یافته است، اما اگر هزینه ای که در حال حاضر صرف خسارات سیل می شود، به موقع و با یک مدیریت درست صرف مدیریت منابع آب می شد و منابع آب به درستی مدیریت و سدها در جاهای مناسبی در استان احداث می شد و نیز آبخیزداری و حفاظت از محیط زیست به درستی انجام می گرفت، هیچ گاه این فاجعه با این وسعت به بار نمی آمد.

وی با بیان اینکه اتفاقات اخیر باید درس عبرتی برای آینده باشد تاکید کرد: باید بر اساس آمایش سرزمین و طرح های کلان، باید تلاش کنیم تا حداقل این مشکلات را در آینده نداشته باشیم.

جی افرام ادامه داد: این مشکل مربوط به امروز نیست و منشا آن به سه دهه سوءمدیریت در مدیریت منابع آب و عدم تخصیص حق آبه ها در بالادست و مسائلی از این دست برمی گردد.

ضعف مدیریت در اجرای طرح های جامع و تفصیلی

وی در ادامه درخصوص تاثیرات توجه به ساخت و ساز مهندسی و رعایت مقررات ملی ساختمان در پایداری و تاب آوری ساختمان ها در برابر سیل گفت: اکثر ساختمان هایی که حداقل مقررات ملی در آنها رعایت شده، خوشبختانه در این سیل آسیبی ندیدند و یا دست کم با تخریب و آسیب جدی مواجه نشدند. بنابراین این امر به دلیل رعایت مقررات ملی و اصول درست در ساخت و سازها بوده است.

این مسئول ادامه داد: اما خانه هایی که ضوابط شهرسازی در آنها رعایت نشده، با مشکل مواجه شدند که البته عدم رعایت ضوابط شهرسازی نیز به عدم مدیریت در اجرای طرح های جامع و تفصیلی برمی گردد. چراکه در این طرح ها نباید اجازه می دادند که حریم رودخانه ها مورد تجاوز قرار بگیرد.

وی با بیان اینکه اگر در ساخت و سازها بستر و حریم رودخانه رعایت می شد، مشکلات به مراتب کمتر بود، افزود: اما به هر حال ما با این مشکل مواجهیم و عدم مطالعه صحیح در ارتباط با تدوین طرح های جامع شهری به یقین در بروز این فاجعه تاثیر زیادی داشته است. همچنین عدم رعایت مقررات ملی ساختمان در برخی از این ساختمان ها باعث ایجاد مشکلات و تخریب و آسیب جدی شده است.

جی افرام تاکید کرد: اما اکثر ساختمان هایی که تخریب نشده اند، به خاطر رعایت مقررات ملی و رعایت ضوابط صحیح نظارت و اجرا بوده است و ما ساختمان هایی را دیدیم که در برابر حجم زیاد آب و انرژی آب پایدار مانده بودند.

لزوم استفاده از توان تخصصی سازمان نظام مهندسی

وی همچنین درخصوص مسئولیت سازمان نظام مهندسی در این زمینه گفت: سازمان نظام مهندسی در تهیه طرح های جامع و تفصیلی شهر تاثیر چندانی ندارد و بیشتر نهادهای حاکمیتی در این زمینه دخیل هستند.

به گفته عضو شورای مرکزی، اگر از توان تخصصی سازمان نظام مهندسی در این زمینه استفاده شود، چه بسا این مشکلات کاهش یابد. اما سازمان نظام مهندسی در زمینه لزوم رعایت مقررات ملی و اینکه ساختمان ها از ایمنی و استحکام کافی برخوردار باشند، کاملا دخیل است و اگر در جایی مشکلی به وجود آمده باشد، این سازمان حتما باید پاسخگو باشد.

مسائل شهرسازی و تفکیک اراضی جزو اختیارات نظام مهندسی نیست

در همین حال رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان کرمانشاه نیز با بیان اینکه مقاومت ساختمان ها در برابر سیل بیشتر مربوط به مسائل شهرسازی و تفکیک زمین هایی است که برای سکونت مردم در نظر گرفته می شود، گفت: این موضوع چندان با امر مهندسی و سازمان نظام مهندسی مرتبط نیست.

حسن شرفی تاکید کرد: متولیان امر ساخت و ساز که مناطق مسکونی را تفکیک و اراضی را برای واگذاری جهت ساخت و ساز مسکن و سکونت مردم آماده می کنند، باید توجه کنند که این اراضی در جاهایی باشد که از نظر بلایای طبیعی مصون باشد و خطرات کمتری را در هنگام وقوع سیل و زلزله و حوادث دیگری مثل لغزش زمین، رانش کوه، باد و… متحمل شود.

وی افزود: متولیان امر در استان ها ازجمله استانداری، اداره راه و شهرسازی و شهرداری ها باید این موارد را در تهیه نقشه های جامع و در هنگام تفکیک اراضی برای تعیین مناطق مسکونی، آموزشی، فضای سبز و … لحاظ کنند و تلاش کنند تا در مناطق حاشیه ای شهرها ساخت و ساز صورت نگیرد.

مناطق حاشیه ای شهرها از قوانین شهرسازی به دور هستند

شرفی با بیان اینکه عمده مشکلاتی که در اثر بلایای طبیعی متحمل می شویم، متوجه ساختمان های حاشیه نشین است، ادامه داد: مناطق حاشیه ای شهرها از قوانین شهرسازی به دور هستند و ممکن است که یکشبه و به دور از مسائل مهندسی و بدون نظارت های لازم ساخته شوند و حتی فاقد نقشه باشند.

وی تاکید کرد: اگر تفکیک اراضی و ساخت و سازها زیرنظر مهندسی باشد، شاهد کمترین خطرات خواهیم بود که این خطرات شامل زلزله، باد، برف، رانش و لغزش زمین و … است. ما می توانیم این خطرات و بلاها را با دیدگاه مهندسی و شهرسازی درست و اصولی کاهش دهیم و تلاش کنیم تا به سرمایه های کشور لطمه نزنیم. چرا که با وقوع هر کدام از این حادثه ها لطمات جبران ناپذیری چه ازلحاظ مالی و چه از لحاظ جانی به کشور وارد می شود که اثرات آن سالیان سال ممکن ات یک جامعه را گریبانگیر خود کند.

نظام مهندسی نمی تواند مشخصات زمین را عوض کند

این مسئول سازمانی در خصوص مسئولیت ها و نقش سازمان نظام مهندسی در خصوص مقاومت ساختمان ها در برابر سیل گفت: مالکانی که صاحب زمین و درصدد ساخت مسکن هستند، از سوی شهرداری نقشه ساخت و ساز را دریافت می کنند و شهرداری آنها را به سازمان نظام مهندسی معرفی می کند.

وی ادامه داد: بنابراین این سازمان مشخصات زمین موردنظر از جمله قرارگیری روی تپه یا کنار رودخانه و یا بستر آن را نمی تواند عوض کند.

سازمان نظام مهندسی تنها می تواند نقشه یا پلان ساختمانی را مطابق با شرایط اقلیمی و اجتماعی آن شهر و ناحیه، و مطابق با مباحث ۲۲ گانه مقررات ملی ساختمان تهیه و محاسبه و درنهایت یک ساختمان مقاوم را برای مالک طراحی کند و این امر توسط مهندسان محاسب انجام می گیرد.

شرفی یادآور شد: مهندسان ناظر هم دقیقا بر آن نقشه ای که طبق مقررات ملی ساختمان تهیه شده، نظارت می کند و مهندس مجری نیز آن را می سازد. بنایراین نقش سازمان نظام مهندسی هم در بحث محاسبه و نظارت و هم در حوزه اجرا مطابق با اصول مقررات ملی ساختمان یا آیین نامه های ساختمانی مطرح می شود که در هر کشوری فراخور مسائل و خطرات احتمالی حائز اهمیت است.

آیین نامه های موجود کمتر روی مسئله سیل زوم کرده اند

وی با انتقاد از اینکه در کشور ما آیین نامه های موجود کمتر روی مسئله سیل زوم کرده اند، گفت: به دلیل اینکه کشور ما روی نوار لرزه خیز قرار دارد، در کشور ما بیشتر بحث های لرزه خیزی مطرح است.

البته یکسری مقررات وجود دارد که ساختمان ها نسبت به حریم رودخانه ها باید چه فواصلی داشته باشند و یا در زمین های نزدیک به سطح آب زیرزمینی، باید زهکشی صورت بگیرد و بسترها نیز مناسب و پایدار و بهسازی شده باشد و در زمین های سست حتما از پی های عمیق استفاده شود و سپس ساخت و ساز صورت گیرد.

رییس نظام مهندسی کرمانشاه در پایان خاطرنشان کرد: سازمان نظام مهندسی می تواند در این بخش به مالکان مشاوره بدهد و یا راهکارهایی را برای مقابله با بلایای طبیعی مثل سیل ارائه بدهد؛ اما اینکه بتواند به طور کلی زمین ساخت و ساز را عوض کند، در اختیار این سازمان نیست.