پرونده صادرات خدمات فنی و مهندسی در 8 سال

 به گزارش تاسیسات نیوز ، 

کاهش 50درصدی صادرات خدمات فنی و مهندسی در سال 1391 تا سال 2020میلادی خدمات 50درصد تجارت دنیا را تشکیل می‌دهد

مینا یوسفی- مسوولان تجارت خارجی کشور بر ظرفیت‌های صادراتی خدمات فنی و مهندسی به عنوان صادرات با ارزش افزوده بالا تاکید می‌کنند، با این حال وجود برخی مشکلات و نبود حمایت‌ها موجب شده که صادرات خدمات فنی و مهندسی در سال 1391 نسبت به سال ماقبل آن، کاهش 50درصدی را تجربه کند.

چند روز پیش وزير صنعت، معدن و تجارت حداقل ميزان صادرات خدمات فني و مهندسي در سال جاری را 10 ميليارد دلار پيش‌بيني كرد و گفت: توانمندي ايران در توسعه صادرات خدمات فني و مهندسي به مراتب بالاتر از اين ميزان است. با این حال برخی مسوولان و فعالان تجاری تحقق این رقم را در گرو حمایت دولت از شرکت‌های فنی و مهندسی می‌دانند.

مهدی غضنفری در اظهارات خود با اشاره به نقش مناطق آزاد در استقلال ارزی و رونق تولید گفته بود: این مناطق می‌توانند در ارائه خدمات گوناگون از جمله توسعه صادرات خدمات فعال شوند.

از نظر وزیر صنعت، معدن و تجارت، مناطق آزاد ضمن جذب سرمایه‌گذاری خارجی، توانمندی ایجاد برخی واحدهای تولیدی با شرایط مناسب را ایجاد کرده و محلی برای تامین مواد اولیه حوزه تولید است. غضنفری همچنین گفته بود که مناطق آزاد می‌توانند به محل پردازش صادرات تبدیل شده و تسهیلاتی را برای تولید صادرات‌گرا فراهم کنند.  با شرایطی که در این مناطق ایجاد می‌شود از یک سو زمینه کمک به کاهش ارزبری ایجاد و از دیگر سو امکان ارزآوری فراهم می‌شود.

نبود حمایت های مالی

اظهارات وزیر صنعت، معدن و تجارت در مورد هدف صادرات امسال برای خدمات فنی و مهندسی در حالی است که کیومرث فتح‌الله کرمانشاهی، معاون کل سازمان توسعه تجارت در این مورد به کاهش رقم صادرات این بخش در سال گذشته اشاره می‌کند و معتقد است: این کاهش به خاطر نبود حمایت‌های مالی و بانکی از شرکت‌های خدمات فنی و مهندسی و وجود مشکلات زیاد پیش پای تولیدکنندگان است.

به گفته کرمانشاهی، در سال 1390 میزان صادرات خدمات فنی و مهندسی 2/4میلیارد دلار بود که این رقم در سال گذشته به 3/2میلیارد دلار یعنی حدود 50درصد کمتر رسید.

شروط افزایش صادرات

وی توان 10میلیارد دلاری صادرات خدمات فنی و مهندسی را تایید کرد، اما در عین حال گفت: در صورت صدور ضمانت‌نامه‌های مورد نیاز شرکت‌ها، از جمله ضمانت شرکت در مناقصه، ضمانت حسن انجام کار و ضمانت پیش‌پرداخت برای شرکت‌ها، امکان انجام پروژه‌های فنی و مهندسی و در نتیجه افزایش صادرات فراهم می‌شود.

به اعتقاد معاون کل سازمان توسعه تجارت، در صورت تامین مالی طرح‌های فنی و مهندسی و ارائه تسهیلات به فعالان، سهم صادرات خدمات فنی و مهندسی در تجارت خارجی ایران به حد مطلوب می‌رسد.

رونق تولید و خدمات

به گفته مسوولان، توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی علاوه بر رونق تولید و خدمات، از تاثیرگذارترین عوامل توسعه کیفی صادرات و استفاده از فناوری بالا به شمار می‌رود.

ایجاد و حمایت از انجمن‌های علمی، فنی و مهندسی با هدف توسعه فناوری از شیوه‌های دستیابی به این موضوع است که می‌تواند علاوه بر توسعه خدمات در اقتصاد داخلی، بر روند اقتصاد دانش بنیان نیز در سطوح مدیریتی و فنی بیفزاید.

در این شرایط ایران به خاطر برخورداری از موقعیت استراتژیک ویژه در منطقه، می‌تواند از مزیت همجواری و مشترکات فرهنگی با کشورهایی که توان تکنولوژی کمتری نسبت به ایران دارند، استفاده کرده و با ارائه برنامه‌ریزی جامع برای حضور هدفمند، ایجاد بازار مناسب را در اولویت قرار دهد.

شروع کار از 19سال پیش

صادرات خدمات فنی و مهندسی در ایران از سال 1373 آغاز شد و تاکنون از سوی دولت برای تسهیل زمینه‌های توسعه آن اقدامات زیادی انجام شده است. بر اساس آمار سازمان توسعه تجارت در 8 سال گذشته میزان صادرات خدمات فنی و مهندسی از یک سو با آهنگ کندی افزایش یافته و از سوی دیگر سهم چندانی از صادرات را به خود اختصاص نداده است. سال گذشته ارزش کل صادرات 41میلیارد دلار بود که از این میزان تنها 3/2میلیارد دلار به صادرات خدمات فنی و مهندسی اختصاص داشت.

در سال پیش از آن نیز از مجموع 44میلیارد دلار ارزش کل صادرات کشور، ارزش صادرات خدمات فنی و مهندسی 2/4میلیارد دلار اعلام شده بود. از سوی دیگر، بررسی روند صادرات خدمات فنی و مهندسی نشان می‌دهد در سال های گذشته صادرات این بخش هر چند اندک، ولی روندی افزایشی داشته است، اما به دلیل آنچه فعالان حوزه تجارت می‌گویند در سال 1391 صادرات خدمات فنی و مهندسی نسبت به سال 1390 کاهش نزدیک به 50 درصدی داشته است.

بررسی روند صادرات خدمات فنی و مهندسی در 8سال گذشته نشان می‌دهد که در سال 1384 ارزش صادرات این بخش 5/1میلیارد دلار بود که این رقم در هر سال قدری افزایش یافت و در سال 1390 به 2/4میلیارد دلار رسید، اما دوباره در سال 1391 با کاهش مواجه شد.

محورهای خدمات فنی و مهندسی

ارائه خدمات طراحی، مدیریت، تدارک، اجرا یا طرح و ساخت از سوی شرکت‌ها و موسسه‌های ایرانی به متقاضیان خارج از کشور در حیطه صادرات خدمات فنی و مهندسی است.

از آنجا که صادرات خدمات فنی و مهندسی در کشور موضوعی جدید است و تعریف کلاسیک و منسجمی از سوی یک نهاد رسمی که متولی امور صادرات خدمات فنی و مهندسی باشد نیز ارائه نشده است، بنابراین مفهوم صادرات خدمات فنی و مهندسی از دیدگاه گروه‌هایی که در امور صادرات این خدمات فعالیت دارند، متفاوت است.

بر اساس ماده یک آیین‌نامه اجرایی حمایت‌های دولت از صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی، صادرات خدمات فنی و مهندسی عبارت است از صادرات مجموعه فعالیت‌های هدف‌دار مهندسی، تدارکات، اجرا، ساخت، تعمیر کالا و تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی، نصب، راه‌اندازی، نظارت و آموزش‌ های مربوط، انتقال دانش فنی، فعالیت‌های نرم‌افزاری (مدیریت، طراحی، مشاوره، خدمات انفورماتیک)، مطالعات توسعه و نظایر آنها به طوری که صدور کالای صرف محسوب نشود.

صادرات خدمات فنی و مهندسی در جهان

طبق گزارش سال 1388 مرکز پژوهش‌های مجلس، ارزش صادرات خدمات در جهان از 363میلیارد دلار در سال 1980 به 2/415 میلیارد دلار در سال 2005 میلادی رسید. برخی از تحلیلگران معتقدند که تا سال 2020میلادی، خدمات 50درصد تجارت دنیا را تشکیل خواهند داد.

در طبقه‌بندی سازمان تجارت جهانی، خدمات به بخش‌های دوازده‌گانه آموزشی، مالی، اجتماعی، حمل و نقل، ارتباطات، توزیع، زیست‌محیطی، گردشگری و تفریحی، فرهنگی و ورزشی، خدمات فنی و مهندسی، تجاری و سایر خدمات تقسیم شده است.

به طور کلی، تجارت خدمات در بسیاری از کشورها رشد قابل توجهی داشته است و بر اساس آمار سازمان تجارت جهانی در سال 2004 میلادی، ارزش صدور خدمات در جهان در سال‌های 1990 تا 2004 میلادی به طور متوسط 26درصد افزایش داشته است. در بین انواع خدمات صادر شده، صادرات خدمات فنی، مهندسی و یافته‌های حاصل از فعالیت‌های تحقیق و توسعه در مجموع با 37درصد از کل صادرات خدمات، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند.

کشورهای صنعتی به ویژه آلمان، ژاپن و آمریکا اغلب در صدر کشورهای صادرکننده خدمات فنی و مهندسی جهان قرار دارند. در بین کشورهای خاورمیانه نیز ترکیه رشد قابل توجهی در زمینه صادرات خدمات فنی و مهندسی داشته است.  با توجه به پیچیدگی‌های کمتر این زیربخش از صادرات، کشورهای در حال توسعه به سرعت در حال افزایش سهم خود در صدور خدمات فنی و مهندسی هستند؛ اما بررسی وضعیت کشورهای در حال توسعه نشان می‌دهد که این کشورها در مسیر دستیابی به بازارهای صادرات خدمات فنی و مهندسی با مشکلاتی مواجهند..