نزولات آسمانی و چالش ارومیه

به گزارش تاسیسات نیوز، پیگیری اخبار دریاچه ارومیه، یکی از کارهای روزمره مردم و وزارت نیرو شده است.

نظریه ‏های متعدد در دو دهه گذشته از خشک‌شدن دریاچه ارومیه و از بین رفتن این زیست بوم حکایت داشت؛ اما بارش‏های اخیر تمام معادلات را برهم زد تا امید برباد رفته برای احیای دریاچه بازگردد.

فلامینگوها برگشتند، قایق‏ها دوباره راهی دریاچه شدند و نمودارهایی که سرشان پایین و پایین‏تر می‏آمد حالا سرافراز شده‏اند، این حال خوش این روزهای دریاچه ارومیه است که خیلی‏ها دوست دارند خوشحالی‏اش استمرار داشته باشد.

خط بطلانی بر اظهارنظرها

آنچه قابل تامل است اینکه مدت زیادی از تاریخ اظهارنظرهای رسمی و غیررسمی، مبنی بر امکان‌پذیر نبودن احیای دریاچه ارومیه به همراه عواقب تهدیدات توفان نمک، افزایش بیماری‏های قلبی و عروقی و رشد سرطان ناشی از بحران زیست محیطی خشک شدن دومین دریاچه شور دنیا نگذشته که بارش‏ رحمت الهی سطح تراز آبی دریاچه را افزایش و خط بطلانی بر تمام این اظهارنظرها کشید.

تا پاییز ۹۴ بیش از ۹۰ درصد مساحت دریاچه از بین رفته و تنها ۱۰ درصد آن باقی‌مانده بود؛ اما بارش‏های 6 تا 7 ماه اخیر به یکباره موجب افزایش ۸۲ سانتی‌متری تراز آب دریاچه ارومیه شد تا همگان به این باور برسند که احیای دریاچه امکان‌پذیر است.

تراز آب دریاچه در تاریخ سوم اردیبهشت برابر با 03/ 1271 و بالاتر از سطح آزاد دریا بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۳ سانتی‌متر افزایش داشته است. همچنین تراز دریاچه در تاریخ یاد شده نسبت به ابتدای سال آبی (اول مهر ۱۳۹۴) ۹۵ سانتی‌متر بیشتر شده است.وفاداری فلامینگوها با بازگشت به دریاچه بعد از ۲۸ سال رنگ حیات به دومین دریاچه شور جهان داد تا دیگر اظهارنظری در خصوص از بین رفتن کامل این زیست بوم بر زبان‌ها نیاید.

هر چند بحران خشک شدن دریاچه ارومیه به صورت کامل از بین نرفته و برای احیا و زنده شدن این تالاب بین‌المللی سال‏ها زمان لازم است؛ اما فراهم آمدن امکان قایق سواری، بازگشت هزاران قطعه پرنده مهاجر و افزایش تراز آبی در کنار اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه با آزادسازی آب چهار سد موجب شد مردم و مسوولان امیدوار به نجات این دریاچه باشند.

مرور اظهارات متولیان امر نشان می‏دهد هرچقدر هم نظرات کارشناسی در دهه‏های اخیر به این نتیجه برسد که دریاچه ارومیه به‌دلیل استفاده بی رویه آب، توسعه نامتناسب زمین‏های کشاورزی، استفاده نامناسب از سفره آب‏های زیرزمینی و عوامل انسانی به این حال و روز افتاده اما باز برخی تلاش داشتند کاهش نزولات آسمانی را مقصر اصلی جلوه دهند.

این روزها با افزایش میزان بارش‏ها و در پی آن افزایش سطح تراز آبی دریاچه ارومیه برخی از مسوولان معتقدند اقدامات اجرایی در ستاد احیای دریاچه ارومیه موجب بالا آمدن سطح آبی این تالاب شده است.

نماینده مجری طرح احیای دریاچه ارومیه در این زمینه از ورود حجم بالای 5/ 1 میلیارد مترمکعب آب به دریاچه خبر داد و افزود: ورود این میزان آب باعث افزایش پهنه آبی این دریاچه به بیش از ۲ هزار کیلومتر مربع شده. این در حالی است که در اواخر شهریور سال گذشته پهنه آبی دریاچه ارومیه حدود ۵۰۰ کیلومتر مربع بود.

هادی بهادری در خصوص بارش‏ها در حوضه آبریز این دریاچه گفت: از ابتدای سال آبی جاری تاکنون ۲۸۱ میلی‌متر بارش در حوضه آبریز دریاچه ارومیه شاهد بودیم که نسبت به مدت مشابه سال آبی قبل، 3/ 9 درصد کاهش نشان می‏دهد.

بهادری تاکید کرد: به راحتی می‏توان پی برد که با وجود کاهش بارندگی سال آبی جاری نسبت به زمان مشابه سال آبی گذشته، علت اصلی افزایش تراز دریاچه ارومیه نسبت به مدت زمان مشابه در سال قبل و افزایش سطح پهنه آبی این دریاچه، اجرای طرح‌های احیا به‌خصوص لایروبی رودخانه‏های اصلی در سال گذشته، اتصال دو رودخانه زرینه‌رود و سیمینه رود به‌عنوان منبع اصلی تامین آب دریاچه و جلوگیری از پخش‌شدگی آب در مسیر رودخانه است.

ستاد احیا اقدام عملی نکرده است

این اظهارات در حالی است که نماینده ارومیه در مجلس معتقد است ستاد احیای دریاچه ارومیه از زمان آغاز به‌کار جز برگزاری همایش‏ها و نشست‏ها و نیز مصوباتی که روی کاغذ مانده اقدامی عملی برای احیا انجام نداده است.

نادر قاضی‌پور با بیان اینکه رحمت الهی، حجم آب دریاچه ارومیه را ارتقا داده است، درخصوص رهاسازی آب سدهای استان به دریاچه نیز گفت: به‌دلیل سرزیر شدن آب سدها در پی بارندگی مسوولان با هدف جلوگیری از بروز سیلاب و خسارات ناشی از آن مجبور به رهاسازی آب سدها به دریاچه ارومیه شده ‏اند.

قاضی‌پور تاکید کرد: ستاد احیای دریاچه ارومیه اقدامی عملی برای احیای این تالاب انجام نداده و تمام برنامه‏ها معطوف به برگزاری نشست‏ها و نیز مصوباتی که روی کاغذ جاخوش کرده ‏اند، بوده است. نماینده ارومیه در مجلس تاکید کرد: در سال‌های اخیر ستاد احیای دریاچه ارومیه جز ایجاد مشکل معیشتی برای کشاورزان منطقه، تعطیل کردن سدهای نازلو و باراندوز به بهانه احیای دریاچه و ایجاد مشکل آب شرب در استان اقدامی انجام نداده است.

افزایش ۸۲ سانتی‌متری آب دریاچه

مدیر مطالعات پایه منابع آبی شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی نیز با اشاره به افزایش سطح تراز آبی دریاچه ارومیه طی سال‌جاری گفت: افزایش ورودی آب به دریاچه ارومیه از طریق بارش‏ های خوب پاییزی، زمستانی و بهاری و اجرای طرح‌های احیای دریاچه ارومیه همچنین وارد شدن میزان آب مناسب از رودخانه‏ها و رهاسازی آب سدها به همراه پایین بودن دما و کم بودن تبخیرآب از عوامل افزایش تراز آبی دریاچه ارومیه به شمار می‏رود.

مهرنگ دوستی با اشاره به وضعیت مناسب بارش‏ها در فروردین امسال نسبت به سال‏های گذشته گفت: در سال آبی جاری نیز رژیم خوب بارشی را شاهد بودیم و علاوه‌بر بارش برف مناسب به‌ویژه در مناطق کوهستانی، دمای هوا نیز کم بود و این موضوع بر کاهش تبخیر تاثیر گذاشت تا امسال وضعیت دریاچه بهتر از هر سال باشد.

مدیر مطالعات پایه منابع آبی شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی تاکید کرد: در صورت تداوم بارش‏ها و با ذوب شدن برف در ارتفاعات و روان شدن آب بیشتر در رودخانه‏های حوضه آبریز دریاچه ارومیه تا اواخر اردیبهشت، انتظار می‏رود سطح تراز آبی این دریاچه بیشتر افزایش یابد.

روند بی‌سابقه افزایش تراز آبی

مدیرعامل سازمان آب منطقه‌ای آذربایجان غربی نیز در خصوص آخرین وضعیت دریاچه با بیان اینکه افزایش دورقمی تراز آبی دریاچه ارومیه طی سال‌جاری در ۱۲ سال گذشته بی سابقه بوده است، گفت: سطح آب دریاچه در 6 ماه گذشته نزدیک به ۸۰ سانتی‌متر افزایش داشته که امیدواری‏ها را برای بهبود وضع دریاچه بیشتر کرده است.

کیومرث دانشجو افزود: طرح‌های احیایی و تثبیتی همچون رهاسازی آب سدها، اجرای طرح اتصال رودخانه زرینه‌رود به سیمینه‌رود و رساندن آب این رودخانه‏ها به بستر آبی دریاچه در سال جاری از عوامل مهم افزایش تراز آبی دریاچه ارومیه بوده است. دانشجو با اشاره به اینکه به‌منظور اجرای طرح‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه، سر دهنه نهرهای منشعب از رودخانه نازلو چای در ارومیه مسدود شدند، افزود: در پی بارندگی‏های اخیر و بالا آمدن آب رودخانه نازلوچای، به‌منظور هدایت آب رودخانه به سمت دریاچه و جلوگیری از استفاده‏های بی‌رویه در منطقه، برای هفتمین بار طی ماه‏های گذشته اقدام به انسداد سر دهنه نهرها و کانال‏های منشعب از این رودخانه کردیم.

دانشجو با اشاره به روند رهاسازی آب سد مهاباد از هجدهم اسفند سال گذشته برای کمک به احیای دریاچه ارومیه گفت: سهمیه امسال رهاسازی آب سد مهاباد برای کمک به احیای دریاچه ارومیه ۴۰میلیون مترمکعب بود اما به علت افزایش میزان آب ورودی و سرریز شدن سد، این میزان به بیش از ۷۵ میلیون مترمکعب افزایش پیدا کرد و این روند همچنان با ظرفیت ۴۰ مترمکعب بر ثانیه ادامه دارد.

عرصه آبی به ۲۵۰۰ کیلومترمربع رسید

معاون فنی اداره کل محیط زیست آذربایجان غربی نیز از افزایش عرصه آبی دریاچه به ۲۵۰۰ کیلومترمربع خبر داد و گفت: در پی افزایش میزان بارندگی و نیز اقدامات اجرایی ستاد احیای دریاچه ارومیه عرصه آبی این تالاب افزایش پیدا کرده است.

حجت جباری با بیان اینکه اگر چه روند افزایش آب در دریاچه طی فصل‌های پاییز تا اواسط بهار یک روند طبیعی بوده و به‌دلیل بارندگی‏های برف و باران، میزان آب وارده به دریاچه افزایش پیدا می‏کند، افزود: در یک سال گذشته اقدامات اجرایی احیای دریاچه همچون لایروبی رودخانه‏های منتهی به دریاچه و اتصال رودخانه زرینه‌رود به سیمینه رود باعث شده جریان آب وارده به عرصه اصلی آبی دریاچه نیز تسهیل و آب روان‌تر به بخش‏های عمیق‌تر دریاچه که دارای آب هستند، انتقال یابد.

وی پیش‌بینی کرد: با گرم شدن هوا که منجر به ذوب برف در ارتفاعات خواهد شد و همین‌طور بارندگی‏های بهاره، جریان آب ورودی به دریاچه ارومیه افزایش داشته و موجب افزایش ارتفاع آب دریاچه شود.

قایق‌سواری در دریاچه

جباری با بیان اینکه به دنبال بالا آمدن سطح آب دریاچه ارومیه، دو فروند از قایق‏های گشت و کنترل پارک ملی دریاچه ارومیه بعد از چهار سال به آب انداخته شد، اظهار کرد: در نتیجه این اقدام مسیر پنج ساعته بندر گلمان خانه تا جزیره کبودان در عرض ۴۵ دقیقه طی شد، قبلا به علت باتلاقی بودن، این مسیر با ماشین‏های کمک‌دار طی می‏شد. معاون فنی اداره کل محیط زیست آذربایجان غربی با بیان اینکه هم‌اکنون با بالا آمدن آب دریاچه ارومیه به راحتی تردد توسط قایق‏ها در جاده شهید کلانتری، کاظم داشی و جزیره اردو شاهی انجام می‏شود.

بازگشت فلامینگوها

جباری در خصوص وضعیت حیات وحش دریاچه ارومیه و بازگشت فلامینگوها نیز گفت: ماموران این اداره در حال کنترل مناطق مختلف پارک ملی دریاچه ارومیه در منطقه سولدوز با یک فلامینگو زخمی مواجه شدند که حلقه موجود در پای این پرنده بیانگر تولد آن در پارک ملی دریاچه ارومیه در سال ۶۷، سال پرآبی دریاچه و رونق حضور فلامینگوها در آن بود.

دریاچه در حال تبدیل به کانون ریزگرد

بر اساس این گزارش، هر چه امیدها برای احیای دریاچه ارومیه با بارندگی‏های اخیر بیشتر شود اما بحران خشکی دریاچه و عواقب این بحران همچنان اهالی آذربایجان غربی و حتی سایر استان‏های شمالی به‌خصوص تهران را نیز تهدید می‏کند.

جباری در خصوص تهدیدات و عواقب ناشی از بحران خشک شدن دریاچه گفت: متاسفانه چند کانون ریزگرد مهم در خاورمیانه وجود دارد که دریاچه ارومیه نیز در حال تبدیل شدن به یکی از این کانون‏ها است.

وی با اشاره به اینکه پنج نقطه در داخل دریاچه شناسایی شده که جزو کانون‏های ریزگردها محسوب می‏شوند، اعلام کرد: اطراف جزایر و شرق دریاچه ارومیه، منطقه جبل و بخشی از شهرک صنعتی تا پشت مجتمع باری شامل این کانون‏های ریزگرد است که در طول ۱۹ کیلومتر گسترده شده است.

۵ میلیون نفر در تهدید

جباری با اشاره به اینکه خشک شدن دریاچه ارومیه زندگی مردم آذربایجان غربی، تهران و سایر استان‏ها را نیز تهدید می‏کند، گفت: میزان مصرف آب در کشور و به تبع آن آذربایجان غربی در وضعیت بحرانی قرار دارد و حتی از تهدید و بحران نیز عبور کرده است، مهم‏ترین تبعات این وضعیت بحرانی خشک شدن دومین دریاچه شور دنیا است اگردریاچه ارومیه احیا نشود باید 5 میلیون نفر از جمعیت کشور جا به جا شود.

افزایش ابتلا به سرطان بررسی می‏شود

رئیس دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی نیز در خصوص تبعات منفی خشک شدن دریاچه ارومیه گفت: حرف و حدیث‏های زیادی پیرامون افزایش ابتلا به سرطان یا افزایش فشار خون و بعضا شیوع بیماری‏های تنفسی به‌دلیل تبعات ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه مطرح شده است.

آقازاده اظهار کرد: تاکنون مطالعه جامع و کاملی انجام نشده تا نشان دهد که در حاشیه دریاچه ارومیه بعد از خشک شدن آن بیماری‏های مختلف افزایش یافته است اما نیاز به این مطالعه و تحقیق کاملا احساس می‏شود. وی افزود: به همین منظور جمعیتی حدود ۱۰ هزار نفر از حاشیه‏نشینان دریاچه ارومیه برای یک مدت زمانی مشخصی تحت مراقبت‏های مخصوص پزشکی و درمانی قرار می‏گیرند تا تبعات ناشی از خشک شدن دریاچه مورد واکاوی، تحقیق و مطالعه قرار گیرد.

منبع: دنیای اقتصاد

 

 

 

 

 

انتهای خبر