فراسامانه هوشمند برای اندازه‌گیری و مدیریت انرژی
تاکنون مصوبه‌ای در خصوص نصب کنتورهای هوشمند برای مشترکان پرمصرف ابلاغ نشده است، اما شرکت توزیع برق تهران در این راستا اقداماتی را انجام داده است که می‌توان به طرح فهام (طرح ملی فراسامانه هوشمند اندازه‌گیری و مدیریت انرژی) اشاره کرد.
به گزارش پایگاه خبری تاسیسات نیوز، مدیرعامل شرکت توزیع برق تهران بزرگ گفت: در حال حاضر ۳۰ هزار مشترک دیماندی در شهر تهران، به کنترل هوشمند مجهز شده‌اند و مقرر شده که ۵۲ هزار کنتور هوشمند برای مشترکان دیماندی (مشترکان بزرگ با مصرف بالای ۳۰ کیلووات) توسعه یابد.
حسین صبوری، مدیرعامل شرکت توزیع برق تهران بزرگ با بیان اینکه بر اساس تصمیم کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی، قرار شده نصب کنتورهای هوشمند برای مشترکان پرمصرف صورت بگیرد، اظهار کرد: تاکنون مصوبه‌ای در این راستا ابلاغ نشده، اما شرکت توزیع برق تهران در این راستا اقداماتی را انجام داده است که می‌توان به طرح فهام (طرح ملی فراسامانه هوشمند اندازه‌گیری و مدیریت مصرف انرژی) اشاره کرد.
آخرین وضعیت طرح فهام
وی، درباره آخرین وضعیت طرح فهام، گفت: این پروژه سه سال است که آغاز شده و تا سه سال دیگر نیز ادامه خواهد داشت و هدف از توسعه کنتورهای هوشمند، کنترل مصرف قید شده است.
به گفته مدیر عامل شرکت توزیع برق تهران بزرگ، یکی دیگر از اقداماتی که در این زمینه صورت خواهد گرفت، ایجاد مرکز مانیتورینگ برای ۵۲ هزار مشترک دیماندی است که قصد داریم در سریع‌ترین زمان ممکن این طرح را نیز اجرایی کنیم.
در همین راستا، هادی مدقق – مجری طرح فهام گفت: برای اینکه بتوانیم به هدف تکمیل نصب کنتور هوشمند برای ۴۵۰ هزار مشترک دیماندی و چاه‌های کشاورزی در کل ایران برسیم، نیازمند ۲۵۰ میلیارد تومان اعتبار هستیم که به محض تأمین این اعتبار پروژه، به‌طور کامل اجرایی خواهد شد؛ تاکنون ۲۰۰ هزار کنتور از طرح تجهیز ۴۵۰ هزار کنتور تجهیز شده که باید گفت نسبت به برنامه، بسیار عقبیم و لازم است که سرعت بیش‌تری در اجرای آن صورت بگیرد.
اولویت اجرای طرح فهام
وی، اولویت اجرای این طرح را با مشترکان دیماندی و چاه‌های کشاورزی دانست و افزود: پس از اجرایی شدن این طرح برای این دسته از مشترکان، باید برای دیگر مشترکان نیز هدف‌گذاری صورت بگیرد و در موافقت‌نامه‌های امسال پیش‌بینی شده که این طرح نهایتاً تا پایان امسال اجرایی خواهد شد و باید گفت که به لحاظ تولید کنتورهای هوشمند، هیچ مشکلی در داخل کشور وجود ندارد و اگر منابع مالی تأمین شود، سازندگان و پیمانکاران با سرعت بیش‌تری می‌توانند فعالیت خود را ادامه دهند.
مدقق، با اشاره به نتایج مثبت تجهیز کنتورهای هوشمند، ادامه داد: با برنامه‌ریزی و زیرساخت‌هایی که سال گذشته ایجاد شد، توانستیم از طریق کنتورهای هوشمند، ۱۰۰۰ مگاوات مدیریت مصرف بار را لحاظ کنیم و پیش‌بینی می‌شود که امسال نیز با توسعه کنتورهای هوشمند بتوان این عدد را به ۱۵۰۰ مگاوات رساند.
اجرای طرح نصب کنتورهای هوشمند که جزو سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بوده، دو سال پیش در وزارت نیرو به تصویب رسید؛ در این طرح اولویت با مشترکان بزرگ با مصرف بالای ۳۰ کیلووات و چاه‌های کشاورزی بود و بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، قرار بود تمام ۴۵۰ هزار مشترک دیماندی و چاه‌های کشاورزی که بیش از ۵۰ درصد بار مصرفی کشور مختص به این دو بخش می‌شود، به کنتورهای هوشمند تجهیز شوند.
دولت قادر به کنترل مشترکان پرمصرف برق نیست
مدیرعامل توانیر گفت: مشترکان پرمصرف بیش از ۱۲ برابر نسبت به مشترکان کم‌مصرف یارانه پنهان برق را مصرف می‌کنند.
محمدحسن متولی‌زاده ، با بیان اینکه با آغاز به کار بورس انرژی شاهد صرفه‌جویی در مصرف سوخت خواهیم بود، گفت: انرژی صرفه‌جویی شده در بورس انرژی باید در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد.
وی خواستار توازن میان عرضه و تقاضا در حوزه برق شد و افزود: دولت باید از دخالت در حوزه‌های مختلف اقتصادی از جمله انرژی همچون برق پرهیز کند تا شاهد برقراری تعادل بین عرضه و تقاضا در کشور باشیم.
متولی‌زاده افزود: از دولت می‌خواهیم همان‌طور که در بخش بنزین و گازوئیل در آینده‌ای نزدیک تصمیماتی می‌گیرد، تصمیم جدیدی هم درباره صنعت برق بگیرد.
مدیرعامل توانیر تصریح کرد: در شرایط کنونی شاهد افزایش بی‌رویه مصرف برق توسط مشترکان پرمصرف در کشور هستیم به‌طوری‌که دولت به‌تنهایی قادر به مدیریت مصرف مشترکان پرمصرف برق نیست.
وی اضافه کرد: مشترکان پرمصرف بیش از ۱۲ برابر نسبت به مشترکان کم‌مصرف در کشور یارانه پنهان برق را مصرف می‌کنند که باید با فرهنگ سازی و انجام اقدامات جدی مصرف برق مشترکان پرمصرف را به تعادل رساند.
متولی‌زاده گفت: درصدد هستیم تا شرکتی با عنوان (شرکت مادر تخصصی توزیع برق) تشکیل دهیم تا شاهد افزایش بهره‌وری و اصلاح ساختار در نظام توزیع برق کشور باشیم.
سه مدل برای کنترل رفتار مشترکان پرمصرف برق
مکانیزم افزایش تعرفه برق مشترکان پرمصرف از سوی متولیان نیروی کشور تشریح شد. براساس آخرین جزئیات اعلام شده، سه مدل برای اصلاح الگوی مصرف و کنترل رفتار مشترکان پرمصرف برق تعبیه شده است.
در مدل نخست مشترکانی که زیر الگوی در نظر گرفته شده مصرف دارند، نه‌تنها افزایش تعرفه برق را تجربه نخواهند کرد، بلکه پیشنهاد طرح‌های تشویقی در انتظار آنها خواهد بود.
دو مدل بعدی ترسیم شده اما برای مشترکانی است که بالاتر از الگوی مصرف، برق استفاده می‌کنند. این مشترکان پرمصرف که در دو بخش جانمایی شده‌اند، اگر بالاتر از الگوی در نظر گرفته شده، مصرف داشته باشند با افزایش ۵۰ درصدی تعرفه‌های برق مواجه می‌شوند و اگر بیش از این میزان، مصرف برق را ادامه دهند با افزایش ۱۰۰ درصدی تعرفه‌ها روبه‌رو خواهند شد.
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد از میان مشترکان کل کشور تنها ۱۴ درصد بالاتر از الگو مصرف دارند و ۲ درصد نیز فراتر از آنچه تعریف شده برق مصرف می‌کنند.
البته الگوی سه‌‌گانه تصمیم‌سازان نیرو برای کنترل مصرف برق در مناطق مختلف کشور با یکدیگر یکسان نیست. به‌گفته سیاست‌گذاران، افزایش تعرفه‌ها بسته به مناطق مختلف کشور در رده‌بندی‌های مختلفی تعیین شده است.
اواخر مردادماه امسال بود که معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی از آغاز جریمه مشترکان پرمصرف برق از یکی، دو ماه دیگر خبر داد. به‌گفته همایون حائری یکی از راهکارهای مدیریت مصرف، کنترل مشترکان پرمصرف است تا بتوان از این طریق خاموشی‌ها را مدیریت کرد.
چندی پیش از این اظهارنظر هم، وزیر نیرو اعلام کرده بود که تعرفه مناسبی برای پرمصرف‌های آب و برق به دولت و مجلس ارائه شده است؛ چرا که حدود ۸۰۰ درصد مصرف‌کنندگان برق در حد الگوی تعریف شده یا زیر آن مصرف می‌کنند؛
اما در همین شرایط پرمصرف‌هایی وجود دارند که نباید از تعرفه‌های پایین برخوردار باشند. به‌گفته رضا اردکانیان به همین دلیل اصلاح قیمت به‌عنوان یک ابزار برای اصلاح روند پرمصرف‌ها در دستور کار قرار گرفته است.
از سوی دیگر مطابق با آمارها، بیش از ۵۰ درصد از مصرف برق در زمان اوج بار، مربوط به بخش خانگی است که به‌گفته تحلیلگران اقتصادی می‌توان این بخش را موثرترین مولفه در شکل‌گیری افزایش مصرف برق دانست.
همچنین طبق ارزیابی‌های بازوی پژوهشی مجلس، ۲۰ درصد از مشترکان خانگی (دو دهک بالای درآمدی) نزدیک به ۳۰ درصد از مصرف برق را به خود اختصاص داده‌اند که ۵۰ درصد بیشتر از میانگین مردم برق مصرف می‌کنند.
به اعتقاد سیاست‌گذاران نیرو، عامل اصلی که باعث شده مشترکان پرمصرف تمایلی به کنترل مصرف برق خود نداشته باشد، ارزان بودن قیمت برق در پله‌های بالای مصرف است.
اتخاذ سیاست مناسب در قیمت‌گذاری و اصلاح تعرفه برق، راهکاری است که به اعتقاد آنها در کاهش مصرف برق بخش خانگی می‌تواند تاثیرات مثبتی از خود به‌جابگذارد.
در این میان برخی از نمایندگان مجلس نیز روی این موضوع اتفاق نظر دارند که در شرایط فعلی، اصلاح تعرفه برق به‌منظور اصلاح الگوی مصرف یک اقدام اجتناب‌ناپذیر است و زمینه را برای حل بحران خاموشی و بهبود اقتصاد صنعت برق فراهم می‌کند.
از طرف دیگر وزیر نیرو چندی پیش اعلام کرد که متوسط قیمت برق برای هر کیلووات ساعت حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰۰ تومان است.
به‌گفته وی اکنون از مشترکان برق به ازای هر کیلووات ساعت، ۸۰ تومان دریافت می‌شود. برخی بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد با فرض قیمت ۸۸ هزار تومان برای هر دلار، قیمت تمام‌شده هر کیلووات ساعت برق حدود هزار تومان خواهد بود و با فرض دلار ۴۴هزار تومانی سابق، قیمت حدود ۵۰۰ تومان می‌شود.
این در حالی است که اکنون برای بیشتر مشترکان، قیمت حدود ۸۰ تومان و تعرفه مشترکان پرمصرف ۲۰۰ تومان است که حدود یک‌پنجم قیمت تمام‌شده واقعی آن با دلار ۸۸ هزار تومانی است. اقتصاد نامتوازن توصیفی است که بیشتر کارشناسانصنعت برق این روند را به آن نسبت می‌دهند.
حال در تازه‌ترین خبرها، جزئیات افزایش تعرفه‌های برق برای پرمصرف‌ها از سوی سخنگوی صنعت برق کشور اعلام شد. البته زمان اجرایی شدن این طرح هنوز به‌طور دقیق اعلام نشده است؛ چراکه پیش از این معاون وزیر نیرو اعلام کرده بود که از اوایل مهرماه امسال این برنامه اجرایی خواهد شد، اما اوایل آبان سال‌جاری دوباره حائری تاریخ جدیدی را برای عملیاتی شدن افزایش تعرفه‌ها اعلام کرد.
وی زمان احتمالی افزایش تعرفه برق پرمصرف‌ها را آذرماه امسال دانست.
سه مدل تعرفه‌گذاری
چندی است که بحث اصلاح تعرفه برق مشترکان پرمصرف از سوی وزارت نیرو و نمایندگان مجلس مطرح شده تا شاید از این مجرا بتوان وضعیت خاموشی‌ها در کشور را سروسامان داد.
حال وزارت نیرویی‌ها در تازه‌ترین اظهارات خود از شیوه‌های جدید تعرفه‌گذاری برای مشترکان پرمصرف خبر می‌دهند. در همین راستا سخنگوی صنعت برق کشور از آخرین جزئیات افزایش تعرفه برق مشترکان پرمصرف رونمایی کرده است.
به‌گفته محمودرضا حقی‌فام، براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته قرار شده برای مشترکانی که زیر الگو مصرف دارند، طرح‌های تشویقی در نظر گرفته شود و برای مشترکانی که بالاتر از الگو مصرف برق دارند، میزان تعرفه دو برابر و برای مشترکانی که بیش از این میزان افزایش مصرف دارند، ۱۰۰ درصد افزایش تعرفه صورت گیرد.
البته براساس جزئیات اعلام شده قرار است افزایش تعرفه، بسته به مناطق مختلف در رده‌بندی‌های مختلف تعیین شود و برای این مساله نیز مصوبه‌هایی در نظر گرفته شده است.
به‌گونه‌ای که اگر مشترکان دو برابر الگو در نظر گرفته شده مصرف داشته باشند، میزان تعرفه ۵۰ درصد برای آنها افزایش یابد. حقی‌فام همچنین برای مشترکان کم‌مصرف نیز خبرهایی دارد.
به‌گفته وی مشترکانی که زیر الگو در نظر گرفته شده، برق مصرف می‌کنند، نه تنها افزایش تعرفه‌ای را تجربه نخواهند کرد، بلکه پیشنهاد طرح‌های تشویقی نیز برای‌شان در نظر گرفته شده است.
به اعتقاد حقی‌فام هدف از این برنامه این نیست که از مشترکان پولی دریافت شود، بلکه اصلاح و تغییر در مصرف برق مشترکان، هدف اصلی متولیان نیرو از اجرایی کردن این برنامه است.
به گفته وی اگر برای مصرف مشترکان تا دو برابر الگوی مصرف باشد ضریب ۵/ ۱ و بالاتر از آن با ضریب دو محاسبه می‌شود، اما باید گفت که این مساله نیز بسته به مناطق و تعداد متفاوت است.
وی با تاکید بر این مساله که این موضوع فعلا برای مشترکان خانگی در نظر گرفته شده است، تصریح کرد: پس از تصویب مجلس و اخذ اجازه از آنها این طرح را اجرایی خواهیم کرد و امیدواریم که شاهد جنبه‌های مثبت و اجرای این طرح باشیم.