ضرورت بازگشت نظام مهندسی به مسیر اعتلای مهندسان
انتخابات سراسری هیات مدیره های نظام مهندسی ساختمان استان‌ها ۱۰ تا ۱۳ مهرماه برگزار می شود؛ انتخاباتی که شاید مهم‌ترین رویداد حوزه ساختمان و مشخص کننده مسیر حرکت این صنعت برای ۳ سال پیش رو است.
محسن بهرام غفاری، یکی از بنیان‌گذاران سازمان نظام مهندسی ساختمان و نخستین تدوین‌کننده قانون نظام مهندسی، به بررسی انتخابات پیش‌روی این سازمان و چالش‌های موجود در آن پرداخته است. وی در این مصاحبه به تحلیل روندهای تاریخی و جایگاه فعلی سازمان نظام مهندسی و نقش آن در ارتقای حرفه مهندسی در ایران می‌پردازد.
سوال: از نظر شما شرکت در این انتخابات تا چه میزان بر مسیر پیش روی نظام مهندسی و جامعه سازندگان ساختمان در کشور موثر است؟
-
به نظر من، شرکت در انتخابات سازمان نظام مهندسی باید نتایج روشن و مشخصی داشته باشد. اگر پس از چندین بار شرکت کردن در این فرآیند، تغییری در ارتقای حرفه‌ای ما رخ ندهد، این خود یک نشانه است. تجربه نشان داده که در دوره‌های اخیر، افزایش مشارکت به تغییری محسوس منجر نشده و این مسئله می‌تواند نشان‌دهنده عدم تأثیر میزان مشارکت در انتخابات در تغییر خط مشی نظام مهندسی باشد. به بیان ساده‌تر، اگر نتیجه‌ای حاصل نشود، مشارکت تنها به یک عمل تشریفاتی تبدیل می‌شود.
سوال: نظام مهندسی تا به امروز چه مسیری را طی کرده و آیا در مسیر اهداف اولیه خود قرار دارد؟
-
سازمان نظام مهندسی فعلی در سال ۱۳۶۹ تأسیس شد و طی این سی و چهارسال، چندین انتخابات برگزار شده است. در اوایل فعالیت سازمان، بزرگان و شخصیت‌های شاخص علمی و حرفه‌ای در انتخابات حضور داشتند و چهره‌های تأثیرگذاری مثل مرحوم دکتر علی‌اکبر معین‌فر و دکتر مهدی قالیبافیان در این نهاد فعال بودند. اما با گذشت زمان، به تدریج سازمان به سمت مسائل صنفی کشیده شد و از اهداف اصلی خود فاصله گرفت. سازمان نظام مهندسی قرار بود یک نهاد حرفه‌ای صلاحیتمحور باشد؛ یعنی استاندارد بودن خدماتی که یک مهندس به جامعه ارائه می کند را تضمین کند، اما به مرور زمان به یک نهاد صنفی با رویکرد افزایش صرف دریافتی مهندسان تبدیل شد.
سوال: شما اشاره کردید که سازمان به سمت منافع صنفی کشیده شده است. این تغییر چگونه اتفاق افتاد؟
-
این تغییر به تدریج رخ داد. در ابتدا، هدف اصلی سازمان بررسی صلاحیت علمی، تجربی و اخلاقی مهندسان بود تا تنها افرادی که واجد شرایط هستند وارد این حرفه شوند. همچنین دانش فنی و تجربی مهندسان را از طریق آموزش مستمربه‌روز نگه دارد و از لحاظ انضباطی نیز بر رفتار حرفه‌ای آنان نظارت کند. اما با گذشت زمان، هیئت‌های مدیره و مسئولان سازمان توجه وهمت خود را به سمت منافع صنفی سوق دادند و سازمان بیشتر به یک سندیکا تبدیل شد. این مسئله باعث شد که بسیاری از مهندسان برجسته و پیشکسوت که به ارتقای حرفه‌ای بیشتر اهمیت می‌دادند، از سازمان فاصله بگیرند.
سوال: به نظر شما آیا این وضعیت قابل اصلاح است؟
-
بله؛ اما پس از آن‌که ساختار نظام مهندسی در قانون آن اصلاح شود و کارکردهای سندیکایی آن از سازمان جدا و به تشکل های صنفی متشکل از خود مهندسان واگذار شود تا مهندسان با هدف ارتقای حرفه‌ای و بهبود شرایط وارد انتخابات شوند. اگر افرادی که کاندیدا می‌شوند، هم‌سطح با منتخبین دوره‌های نخستین باشند، می‌توان امیدوار بود که سازمان به مسیر اصلی خود بازگردد. مهندسان باید دقت کنند که به کاندیداهایی رأی دهند که به ارتقای حرفه‌ای توجه دارند و نه صرفاً به منافع صنفی. از سوی دیگر، کسانی که به دنبال منافع صنفی هستند، باید انجمن‌های صنفی مستقلی تشکیل دهند و از ابزارهایی که دولت برای تنظیم حرفه مهندسی فراهم کرده است، به درستی استفاده کنند.
سوال: آیا سازمان نظام مهندسی همچنان می‌تواند نقش مؤثری در ارتقای حرفه مهندسی ایفا کند؟
-
متأسفانه، با توجه به دگرگشت این سازمان در طول زمان دیگر توانایی لازم برای پیگیری هدف‌های تعالی‌گرایانه و ارتقای استانداردهای کیفی ارائه خدمت حرفه‌ای را ندارد. به نظر می رسد دولت و مجلس هم به این مسئله واقف شده و دیگر نگذارند که سازمان به شیوه‌ای که پیش‌تر فعالیت می‌کرد، به کار خود ادامه دهد. بنابراین، لازم است که بازنگری جدی در نحوه فعالیت سازمان انجام شود تا بتواند به اهداف اصلی خود بازگردد. و در کنار آن شرایط را برای تشکیل آسان انجمن‌های صنفی حامی منافع قانونی اعضا مهیا و تقویت کنند.