شيل؛ ثروت يا چالش؟
به گزارش تاسیسات نیوز ، در سال‌هاي اخير با گسترش فعاليت‌ها براي توليد شيل گس و شيل اويل در كشورهاي مختلف، كشورمان نيز در زمينه توليد از اين ذخاير خدادادي فعاليت‌هاي گوناگوني را آغاز كرده است.توليد گاز از ذخاير نامتعارف طبق نظر كارشناسان انرژي تنها در شرايطي توجيه دارد كه قيمت نفت بالاي بشكه‌اي ١٠٠ دلار باشد و بر اساس مطالعات انجام گرفته توسط موسسات معتبر بين‌المللي هم‌اكنون شيل گس‌ها حدود نيمي از ذخاير گاز جهان را تشكيل مي‌دهند.كارشناسان اعتقاد دارند. هزينه بالاي استخراج و پالايش، استفاده از فنآوري و تكنولوژي‌هاي پيچيده و مسائل زيست محيطي از مهم‌ترين چالش‌هاي پيش روي توليد گاز از ذخاير نامتعارف است، حال آنکه توليد گاز طبيعي از ذخاير متعارف با حفاري تعدادي حلقه چاه و نصب و راه‌اندازي تاسيسات سرچاهي امكان‌پذير خواهد بود.توليد گاز از منابع نامتعارف به فناوري‌هاي پيچيده و عمليات پيچيده‌تر براي استخراج و پالايش گاز نياز دارد، از اين رو براي حفاري چاه در منابع نامتعارف بايد از تكنيك‌هاي پيچيده عملياتي، حفاري چاه‌هاي افقي جهت‌دار و تكنولوژي شكست هيدروليكي استفاده كرد.بايد در نظر داشت كه براي حفاري چاه‌هاي افقي بايد از تكنيك شكست هيدروليكي سنگ مخزن هم استفاده كرد كه در اين روش بايد آب را با فشار زياد توسط پمپ‌ها به داخل چاه تزريق كرد.انتشار گسترده گاز متان در محيط اطراف، سرايت آب و اسيد تزريق شده داخل چاه‌ها به سفره‌هاي آب زير زميني چالش‌هاي زيست‌محيطي توليد گاز از ذخاير نامتعارف به شمار مي‌رود. در اين بين همزمان با توليد گاز از ذخاير نامتعارف در آمريكا پيش‌بيني‌ها از افزايش تقاضاي جهاني براي اين حامل انرژي در سطح كشورهاي مختلف جهان حكايت دارد.گزارش‌هاي تایید نشده حاكي از آن است كه بدون احتساب ذخاير نامتعارف با روند كنوني مصرف انرژي در جهان، ذخاير گاز كل جهان تا ٦٠ سال آينده به پایان خواهد رسید، با اين وجود كارشناسان در بررسي‌هاي جديد به اين جمع‌بندي رسيده‌اند كه با توليد گاز از ذخاير نامتعارف طول عمر ذخاير گاز كل جهان به حدود ١٨٠ سال افزايش يافته است.دراین میان ايران با دارا بودن ذخاير گسترده نفت و گاز از موقعيت ممتازي در جهان برخوردار است و انتظار می‌رود كشورمان در صورت افزايش توليد و برداشت گاز از ذخاير و ميدان‌هاي متعارف، همچون پارس جنوبي، پارس شمالي، لاوان، كيش، فرزاد، فروز B و سلمان و لغو تدريجي تحريم‌ها، به صادركننده عمده گاز در جهان بدل شود.ايران با در اختيار داشتن بيش از 34تريليون‌مترمكعب گاز طبيعي بزرگ‌ترين دارنده ذخاير متعارف گاز طبيعي جهان است و با پشتوانه اين ذخاير عظيم گاز ايران قصد دارد كه براي در اختيار گرفتن 10 درصد سهم از تجارت جهاني گاز، قراردادهايي با كشورهاي مختلف عضو اتحاديه اروپا، منطقه خاورميانه و شرق آسيا امضا كند.در شرايط فعلي در كنار قرارداد صادرات گاز به تركيه، تاكنون قراردادهايي با پاكستان و عراق به‌منظور صادرات روزانه بيش از 40ميليون مترمكعب امضا شده است و مذاكرات و تفاهم‌نامه‌هايي با سوريه، عمان، يونان، سوئيس و هند براي صادرات گاز از مسير خط لوله انجام گرفته است، اما آيا اين منابع گسترده كشور ما را از دستيابي به منابع گازي و نفتي نامتعارف بي‌نياز كرده است؟ برخي كارشناسان معتقدند در حال حاضر و بدون استخراج كامل از منابع طبيعي نفت و گاز، منطقي نيست هزينه‌هاي گزافي برای كشف و استخراج از منابع نامتعارف صرف كنيم، اين در حالي است كه كارشناسان جهاني حتي از دستيابي ايالات متحده آمريكا به تكنولوژي استخراج و پالايش گاز از ذخاير نامتعارف و به اصطلاح «شيل گس ها» به عنوان پاشنه آشيل جديد تجارت جهاني گاز اين كشور ياد مي‌كنند؛ هرچند آينده اين كشور را در زمينه وابستگي به نفت خاورميانه تامين و تضمين مي‌كند.در حال حاضر بسياري از كشورها به دنبال توسعه ذخاير بزرگ گازي حاصل از سنگ‌هاي رسي خود هستند؛ به طوري كه بيش از 120ميليارد مترمكعب از اين نوع ذخاير در آمريكا، 100 ميليارد مترمكعب در روسيه، 70 ميليارد مترمكعب در خاورميانه، 36 ميليارد مترمكعب در چين و 22 میلیارد مترمكعب از اين نوع ذخاير در استراليا كشف شده است، اما هنوز كشورها به درجه‌اي از اطمينان براي بهره‌برداري از آن نرسيده‌اند و حتي در برخي موارد منافع و مضرات اين موضوع مشخص نيست.يكي از نگراني‌هاي كشورهاي توسعه يافته اين است كه شيل‌ها تهديدي براي محيط زيست به شمار مي‌رود و فعالان در عرصه حفظ محيط‌زيست از جدي‌ترين مخالفان توليد شيل گس و شيل اويل هستند.
توليد شيل‌ها؛ هزينه زياد، آينده مبهم
انقلاب شيل اويل در آمريكا در حال تغيير نقشه جغرافيايي تجارت نفت است و همان‌طور كه در يكي از گزارش‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اشاره شده است، اين روند رشد هميشگي را به همراه نخواهد داشت و پس از مدتي كند شده و با ركود روبه‌رو مي‌شود كه اين به آن معنا است كه از سال ۲۰۲۵ به بعد دوباره اين عربستان سعودي و كشورهاي حوزه خليج فارس هستند كه بازار را در دست مي‌گيرند؛ همچنين به دليل تغيير نقشه تجارت نفت، تا حدودي همه نفت توليد شده به آسيا، چين، هند، كره و ژاپن خواهد رفت.دراین میان برخی افراد واقعا باور دارند مي‌توانند انقلاب شيل اويل آمريكا را در كشورهاي خودشان نيز محقق كنند، اما قضيه به همين سادگي نيست. آمريكا تنها كشور جهان است كه مالكيت زمين و منابع طبيعي درون آن متعلق به مالك آن است.مساله ديگر براي رقابت با شيل اويل آمريكا دارا بودن صنعت مناسب گاز، دانش لازم، زيرساخت‌هاي مطلوب، آب، مهارت‌هاي انساني، اطلاعات زمين شناسي و مانند آن است كه خود يك چالش بزرگ به شمار مي‌رود.نكته ديگر اين است كه خصوصيات زمين‌شناسي در اين نقطه از جهان كه انقلاب شيل‌گس در آن رخ داده با خصوصيات زمين در اوكراين، مجارستان يا لهستان تفاوت دارد، يادگيري اين مهارت‌ها امكان‌پذير است، اما مهارت استخراج شيل اويل قابل كپي كردن نيست. به عنوان مثال، انگلستان در حال تغيير ديدگاه خود درباره شيل گس است. چين مي‌خواهد شيل‌گس را توسعه دهد، اما منابع آبي كافي ندارد. آفريقاي جنوبي در حال بررسي منابع شيل گس خود است. واقعيت اين است كه منابع شيل گس فراواني در جهان وجود دارد، اما دسترسي به اين منابع به سادگي آمريكا نيست.
شيل‌هاي ايراني
با اين حال ايران طبق اعلام متوليان امر در شركت ملي نفت ايران ذخاير گسترده شيل گس و هيدرات‌هاي گازي را در شمال و جنوب كشور دارد و عمليات اكتشاف در نقاط مختلف در حال انجام است.افزون بر استان فارس، ايران در درياي عمان و درياي خزر ذخاير نامتعارف گسترده گاز همچون شيل گس و هيدرات‌هاي گازي را در اختيار دارد و كارشناسان اكتشاف تخمين مي‌زنند در استان لرستان و حتي خراسان نيز ذخاير گسترده‌اي از شيل گس وجود دارد.با توجه به هزينه پايين استخراج گاز از ذخاير متعارف، در شرايط فعلي تمركز كشور بيشتر بر روي اكتشاف و توسعه مطالعات است و مي‌توان با توجه به موقعيت استراتژيك كشورمان در ذخاير گسترده نفت و گاز اميدوار بود كه در آينده نه چندان دور شيل‌هاي نفتي نيز كشف شده و استخراج از آنها عملياتي شود.
انتهای پیام