سیاست های آب عوض میشود

به گزارش تاسیسات نیوز به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد ،مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی جایگاه آب در برنامه ششم توسعه را بررسی کرد.

براساس این گزارش آمار و ارقام اخیر مربوط به منابع آب کشور حاکی از کاهش معنی‌دار ‌ریزش‌های جوی و روان‌آب‌ها است.

در کنار این موضوع وضعیت وخیم سفره‌های آب زیرزمینی و برخی زیست بوم‌های آبی در کشور، همگی دلالت بر وجود بحران آب در کشور دارند. با توجه به اینکه سال 1394 سال آخر برنامه پنجم توسعه است، باید در این سال لایحه برنامه ششم توسعه در دستور کار دولت و مجلس قرار گیرد.

مروری کلی بر مواد برنامه‌های توسعه قبلی و عملکرد آنها در بخش آب نشان می‌دهد که با توجه به وضعیت نامطلوب کنونی بخش، این برنامه‌های توسعه در ارتقای بخش آب موفق نبوده‌اند.

از مهم‌ترین نقاط ضعف این برنامه‌ها می‌توان به غالب بودن تفکر سازه‌ای در تدوین و عملکرد آنها، ضعف شدید در ارتقای نرم‌افزاری بخش، غیرواقع‌بینانه بودن و عدم تطابق با شرایط موجود کشور اشاره کرد.

در تدوین برنامه ششم توسعه اسناد بالادستی مختلفی وجود دارد که مهم‌ترین آنها سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه است. متاسفانه به‌رغم اهمیت بخش آب، نقش آن در سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه کم‌رنگ است.

با توجه به بحران آب موجود در کشور، همچنین پیش‌بینی تداوم این بحران، لزوم تغییر جهت‌گیری‌ها در تدوین سیاست‌های برنامه ششم در بخش آب، کاملا ضروری به نظر می‌رسد.

اهداف اصلی که باید در تدوین راهبردهای برنامه ششم توسعه در بخش آب مورد توجه قرار گیرد، عبارت از ایجاد تعادل بین منابع و مصارف، تامین پایدار آب مورد نیاز بخش‌های مصرف‌کننده با توجه به اصول توسعه پایدار، حفاظت و صیانت از منابع آب، ارتقای مشارکت بهره‌برداران در مدیریت منابع آب، احیا و تعادل بخشی، اصلاح ساختار اقتصاد و مدیریت آب و ارتقای بهره‌وری است.

براساس این گزارش در کشور ایران محدودیت ذاتی منابع آب قابل دسترس از یک طرف و کم‌آبی و خشکسالی‌های اخیر از طرف دیگر، حساسیت بخش آب و ضرورت برنامه‌ریزی در مورد آن را مضاعف ساخته است.

مروری کلی بر وضعیت بخش آب و اجزای آن، وضعیت رضایت‌بخشی را برای آن متصور نمی‌کند. علت این امر را می‌توان در موارد مختلفی جست‌وجو کرد.

برنامه‌های توسعه پنج ساله فرصت مناسبی را برای برنامه‌ریزی صحیح و نظام یافته در مورد بخش آب فراهم می‌آورد.

اما یکی از مهم‌ترین دلایل وضعیت نسبی نامناسب بخش آب عدم موفقیت برنامه‌های توسعه پنج ساله قبلی در ارتقای این بخش است.

بنابراین هم اکنون که زمان تدوین برنامه ششم توسعه است، باید گامی در راه تدوین برنامه‌ریزی‌های مرتبط با بخش آب با نگاهی متفاوت از برنامه‌های توسعه قبلی برداشت.

مرکز پژوهش‌های مجلس مهم‌ترین عوامل در عملکرد نامناسب برنامه‌های توسعه پنج ساله را در نبود سند جامع آب مورد قبول همه بخش‌ها، فقدان برنامه بلندمدت مدون و ارتباط آن با برنامه‌های توسعه پنج ساله، غالب بودن تفکر سازه‌ای بر مدیریت بخش و اجرای برنامه‌ها، فقدان هرگونه مکانیسم نظارت بر اجرای احکام برنامه، ناهماهنگی بین دستگاه‌های متولی، عدم انعطاف‌پذیری و تطبیق برنامه‌ها با شرایط خشکسالی و تغییر اقلیم، شرایط نامناسب تخصیص اعتبارات و ضعف شدید در ارتقای میانی نرم‌افزاری مدیریت بخش ارزیابی کرده است.

 

بر این اساس با توجه به افزایش نیاز بخش‌های مصرف‌کننده آب از یک طرف و همچنین تداوم خشکسالی‌ها و تغییر اقلیم از طرف دیگر، در صورت تداوم سیاست‌های موجود بخش آب به شکل موجود، قطعا آینده این بخش با چالش‌های بیشتری روبه‌رو خواهد بود.

همچنین ابعاد تازه‌ای از بحران آب در کشور نمایان خواهد شد که از جمله آن‌ها می‌توان به کاهش بیشتر منابع آب موجود، تهدید امنیت آبی و غذایی کشور، از بین رفتن زیست بوم‌های آبی و تحت‌الشعاع قرار گرفتن امنیت ملی کشور اشاره کرد.

با توجه به این مطالب لزوم تغییر جهت‌گیری‌ها در تدوین برنامه ششم توسعه در بخش آب نسبت به برنامه‌های توسعه پیشین کاملا ضروری و غیرقابل اجتناب است.

در این راستا می‌توان محورهای اصلی تدوین احکام برنامه ششم توسعه در بخش آب را براساس محورهای حکمرانی موثر، توسعه پایدار، مشارکت ذی‌نفعان و ذی‌مدخلان، اقتصاد آب، مدیریت تامین و عرضه، آب‌های غیرمتعارف و… تعیین کرد.

در عین حال، معاون پژوهش‌های مجلس با بیان اینکه صندوق مالی مستقل برای بخش آب می‌تواند به حل مساله بحران آب در ایران کمک کند، گفت: اگر منابع اعتباری بخش آب از منابع عمومی کشور جدا و در صندوقی مستقل ذخیره شود، می‌توان به حل مساله آب امیدوار بود.

محمد قاسمی در سلسله‌ نشست‌های «باید برای آب گفت‌وگو کنید» با اشاره به اینکه در نظام بودجه‌ریزی و برنامه‌نویسی ایران تفکیکی بین منابع قابل تصمیم‌گیری و منابع در دسترس قائل نیستیم، گفت: برای بحث آب 8 میلیارد دلار اعتبار از محل صندوق توسعه ملی در نظر گرفته شده است؛ اما تاکنون حتی یک صفحه هم به مجلس ارائه نشده که این اعتبارات صرف چه اقداماتی خواهد شد یا اینکه چگونه این منابع مالی به حل بحران آب در کشور کمک خواهد کرد.

وی در پاسخ به این سوال که در برنامه ششم توسعه چگونه باید به مساله آب پرداخته شود، اظهار کرد: در ایران معمولا مشکلات را روی کاغذ حل می‌کنیم، برای حل مشکل بودجه در نظر می‌گیریم؛ اما در عمل منابع مالی تحت فشارها و کمبودهای بودجه‌ای صرف مسائل روزمره‌ دولت می‌شود.

معاون پژوهش‌های اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه برای قیمت‌گذاری در بخش آب و انرژی فکر جدی باید کرد، گفت: در مورد بخش انرژی هم تصمیم گرفته شد که قیمت‌ها اصلاح شود؛ اما با اجرای این تصمیم به نتیجه مطلوب نرسیدیم.

قاسمی افزود: اگر از ابتدا هدف مشخصی برای اصلاح قیمت‌ها در بحث انرژی تعریف می‌شد و اعلام می‌کردیم که منابع حاصل از این اصلاح قیمت باید صرف دستیابی به این هدف شود، قطعا نتایج بهتری از اصلاح قیمت‌های بخش انرژی حاصل می‌شد.

وی ادامه داد: نظام برنامه‌ریزی در ایران به‌رغم همه شکست‌هایی که در کشور خورده و همه ناکامی‌هایی که داشته در شرایط فعلی کشور یک ضرورت است. اگر هیچ زمان دیگری به برنامه نیاز نداشتیم در شرایط کنونی به یک برنامه منسجم نیاز داریم. وی گفت: برنامه ششم برنامه بقای ملی کشور است، در طول این برنامه بحران‌های مختلف اعم از اقتصادی، محیط زیستی، آب و غیره را پیش‌رو داریم، به دلیل وجود این بحران‌ها موقعیت برنامه ششم تبدیل به یک موقعیت تاریخی برای بقای ملی کشور شده است.

 

 

 

 

 

انتهای خبر