راه چاره وضعیت قرمز پایتخت
به گزارش تاسیسات نیوز، احیای هشت تکلیف قانونی عقب‌افتاده و فراموش‌شده مدیریت شهری تهران برای مقابله با آلودگی هوا می‌تواند بدون نیاز به صرف هزینه‌های سنگین یا زمان زیاد، از میزان آلاینده‌های هوای شهر در نیمه دوم امسال به شکل محسوس بکاهد.
عملیات پیشگیرانه ضد آلودگی زمستانه هوا مبتنی بر این هشت تکلیف از یکسو و از سوی دیگر پیش‌بینی شرایط اضطرار آلودگی هوا از سه روز پیش از وقوع، زمینه حذف یا دست‌کم کاهش روزهای «ناسالم» پایتخت را در نیمه دوم امسال فراهم می‌کند.
سه گروه از کارشناسان محیط زیست، هواشناسی و ترافیکی با شرکت در یکی از جلسات اخیر کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران خواستار مقابله با آلودگی هوا توسط مدیریت شهری با اتخاذ تدابیری پیش از رسیدن به وضعیت اضطرار شدند و تاکید کردند که با توجه به قابلیت پیش‌بینی افزایش حجم آلاینده‌ها در هوا از ۲۴ تا ۷۲ ساعت قبل از فراتر رفتن شاخص کیفیت هوا از ۱۵۰ واحد و تنزل به «وضعیت قرمز»، امسال می‌توان به جای غافلگیر شدن یا بی‌عملی در برابر فرا رسیدن موج اصلی آلودگی هوا در آستانه زمستان، فرصت را از هم‌اکنون برای مقابله غنیمت شمرد و سیاست‌های مقطعی کاهش تولید آلاینده‌ها را نیز از چند روز پیش از اضطرار اجرایی کرد تا به این ترتیب از شمار روزهای ناسالم و وضعیت قرمز پایتخت کاسته شود.
بررسی‌های کارشناسی دو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری و نیز عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران حاکی از این است که شهرداری تهران می‌تواند آلودگی هوا را بهتر از سال گذشته مدیریت کند، مشروط بر اینکه از دو مصوبه شورای عالی ترافیک کشور که مربوط به سال‌های ۹۴ و ۹۵ بوده و به موضوع آلودگی هوا و ترافیک تهران پرداخته است، غبارزدایی کند.
این مصوبات در عین اینکه مجموعا شامل بیش از ۳۰ بند مشتمل بر حوزه‌های ماموریتی گوناگون دستگاه‌های مختلف است، هشت تکلیف زودبازده که از هم‌اکنون قابلیت اجرا دارد و پیش از شروع زمستان اثر مثبت آن مشهود خواهد شد را برای شهرداری تهران تعریف کرده است. این تکالیف به منابع مالی بزرگ غیروابسته و در مقایسه با عموم پروژه‌های شهری بسیاری کم‌هزینه هستند.
بنابراین بهانه نبود یا کمبود اعتبار که برای اجرای راهکارهای بازدارنده از تشدید آلودگی هوا که در سال‌های اخیر توسط مدیریت شهری تهران مطرح می‌شد، به این تکالیف قانونی که به تصویب شورای عالی ترافیک رسیده، قابل الصاق نیست.
در چند سال گذشته همواره با فرارسیدن نیمه دوم سال و تنزل کیفیت هوا، موضوع عقب‌ماندگی توسعه مترو و کمبود ناوگان حمل‌ونقل عمومی از سوی مدیران شهری مطرح می‌شد و به بهانه طلب شهرداری از دولت و کمبود منابع مالی برای اهداف پرهزینه این بخش، عملا راهکار موثر و عملیاتی دیگری محور مقابله با آلودگی هوای تهران قرار نمی‌گرفت.
این در حالی است که هشت تکلیف مذکور که در دو مصوبه سال گذشته و دو سال قبل شورای عالی ترافیک بر عهده مدیریت شهری پایتخت قرار گرفته همزمان با کاستن از حجم تردد خودروهای شخصی، ظرفیت حمل‌ونقل عمومی را در کوتاه‌مدت قدری افزایش می‌دهد و در عین حال کاهش ذرات آلاینده هوا ناشی از دو نوع خودرو پرآلاینده را نیز به دنبال دارد.
مهم‌ترین تکلیف در این بین که در مصوبه دی پارسال شورای عالی ترافیک قید شده و افشین حبیب‌زاده، عضو شورای شهر تهران نیز بر اهمیت اجرای آن تاکید دارد، این است که شهرداری تهران در محیط اطراف تهران به ویژه در مبادی ورودی خودروهای شخصی ساکنان شهرهای اطراف پایتخت، «پارک‌سوار» راه‌اندازی کند؛ به این صورت که یک محوطه وسیع را برای توقف خودروهای پلاک شهرستان اختصاص دهد و در کنار این پارکینگ وسیع، خطوط ویژه اتوبوسرانی تا مرکز شهر راه‌اندازی کند که به این ترتیب کسانی که به دلیل اشتغال روزانه هر روز به پایتخت سفر می‌کنند، در این فضا خودرو خود را پارک کنند و با استفاده از حمل‌ونقل عمومی در داخل شهر تردد کنند.
حبیب‌زاده معتقد است برای مهار آلودگی هوا نیازی به وضع مصوبه جدید وجود ندارد و مصوبات جامعی از سال گذشته بر زمین باقی مانده و اجرا نشده است. وی به «دنیای اقتصاد» گفت: شورای عالی ترافیک دی‌ماه سال گذشته مصوبه ۳۲ بندی در حوزه مقابله با آلودگی هوای تهران گذراند که به واسطه آن تکالیفی برای مجموعه‌های مختلف دست‌اندرکار ترافیک به ویژه شهرداری تهران مشخص شده اما تقریبا هیچ‌یک از بندهای این مصوبه اجرا نشده است.
وی با بیان اینکه در مصوبه مذکور ایده‌هایی که کاملا قابلیت اجرایی دارد برای جلوگیری از تشدید آلودگی هوا مطرح شده است، افزود: مواردی از قبیل ساخت پارکینگ در مبادی ورودی شهر تهران به منظور کاهش حجم تردد خودروهای شخصی پلاک شهرستان در پایتخت در این مصوبه وجود دارد. در قالب این بند شهرداری موظف شد پارکینگ‌هایی در مبادی ورودی تهران بسازد تا شهروندانی که به دلیل اشتغال یا هر علت دیگری ناگزیر به سفر از حومه به پایتخت هستند، خودرو شخصی خود را آنجا متوقف کنند و از طریق ناوگان حمل‌ونقل عمومی موجود در شهر تهران تردد کنند. اما هنوز حتی یک پارکینگ یا پارک‌سوار ایجاد نشده است.
به گفته وی، مطالعات حاکی از این است که اگر این ظرفیت در مبادی ورودی شهر ایجاد شود، تمایل اولیه در میان ساکنان حومه که هر روز به تهران سفر می‌کنند، وجود دارد که از حمل‌ونقل عمومی برای تردد در داخل پایتخت استفاده کنند. روزانه ۵۰۰ هزار خودرو پلاک شهرستان از حومه وارد پایتخت می‌شوند که بخش عمده این جمعیت را شاغلان در تهران تشکیل می‌دهند.
از این رو ۲۰ درصد از ترافیک در ساعات پیک صبحگاهی و عصرگاهی پایتخت ناشی از تردد همین خودروها است؛ ضمن اینکه بخش قابل توجهی از آلایندگی خودروهای کاربراتوری که هر روز به هوای پایتخت تحمیل می‌شود، متعلق به خودروهای پلاک شهرستان است.
در حالی که اثر مثبت راه‌اندازی پارک‌سوار در ورودی شهر قطعی است، تهران در حال حاضر تنها یک پارک‌سوار واقع در میدان آرژانتین دارد و این در حالی است که بر اساس تکالیف برنامه پنج‌ساله شهرداری، پایتخت باید تاکنون دست‌کم چهار پارک‌سوار داشته باشد.
به گزارش دنیای اقتصاد، تکلیف دوم که در مصوبات شورای عالی ترافیک به آنها اشاره شده و هزینه سنگینی به مدیریت شهری تحمیل نمی‌کند، این است که شهرداری در ساعات پیک، آخرین وضعیت ترافیک را با ابزارهای گوناگون به عموم مردم اطلاع‌رسانی کند. کارشناسان بر این باور هستند که شهرداری می‌تواند با اختصاص یک کانال تلگرامی به این موضوع، وضعیت ترافیک را لحظه‌به‌لحظه و به وسیله در دسترس‌ترین روش، به مردم گزارش کند. به این ترتیب مسافران درون‌شهری با اطلاع‌یافتن از ترافیک سنگین در مسیر خود یا برنامه سفر خود را تغییر می‌دهند یا مسیر دیگری را برای سفر انتخاب خواهند کرد.
سومین تکلیف شهرداری تهران این است که با کمک پلیس راهور ترافیک اطراف مجتمع‌های تجاری پرتعداد تهران را در بازه زمانی پیک عصرگاهی به شکل ویژه و با حداکثر نیرو مدیریت کند. در قالب تکلیف چهارم، تردد خودروهای دیزلی فرسوده و فاقد معاینه که عموما شامل کامیون‌های حمل بار و نخاله ساختمانی است در پایتخت باید به کلی ممنوع شود. مطالعات کارشناسی نشان می‌دهد ۱۴ درصد از حجم ذرات آلاینده هوا از خودروهای دیزلی تولید می‌شود.
تکلیف کم‌هزینه و قابل اجرای فوری دیگر، اصلاح هندسی بخشی از شبکه معابر موجود است که به‌عنوان یکی از چهار طرح شهرداری تهران برای کاهش میان‌مدت و بلندمدت ترافیک نیز، در نخستین نشست خبری او مطرح شد. پلیس راهنمایی و رانندگی معتقد است با اصلاح هندسی برخی از معابر می‌توان نقش مهمی در روان‌سازی ترافیک ایفا کرد و در نتیجه سبک‌تر شدن بار تردد و کاهش مصرف سوخت، آلودگی هوا نیز کاهش خواهد یافت.
ششمین تکلیف شهرداری تهران که در عین اثر زیاد می‌تواند بهره‌وری ناوگان موجود حمل‌ونقل عمومی را افزایش دهد، ۲۴ ساعته شدن بخشی از خطوط شبکه موجود حمل‌ونقل عمومی است. در مصوبه زمستان پارسال شورای عالی ترافیک شهرداری مکلف شد نسبت به مطالعه به منظور سرویس‌دهی برخی از خطوط حمل‌ونقل عمومی در ساعت ۲۲ تا ۶ بامداد اقدام و بر اساس نتایج مطالعه برنامه اجرایی تعریف کند.
در صورتی که این تکلیف عملیاتی شود، علاوه بر پویایی شهر در شب‌ها، بخشی از سفرهایی که افراد در ساعات پایانی شب انجام می‌دهند نیز با ظرفیت موجود حمل‌ونقل عمومی میسر می‌شود و در نتیجه کاهش استفاده از خودرو شخصی، آلودگی هوای پایتخت کاهش خواهد یافت. ۸۰ درصد از آلودگی هوای پایتخت ناشی از منابع متحرک یعنی خودروها و موتورسیکلت‌ها بوده و هر سیاست و برنامه‌ای که به کاهش تردد خودروها بینجامد، می‌تواند در کاهش آلودگی هوا اثرگذار باشد.
تکلیف هفتم از عملیات پیشگیرانه ضدآلودگی زمستانه هوا که در زمره مهم‌ترین تکالیف هشت‌گانه مذکور به شمار می‌رود، اجرای درست و کامل طرح «مناطق کم‌انتشار آلودگی هوا» موسوم به «کاهش (LEZ)» است. این مصوبه سال ۹۴ شورای عالی ترافیک در نیمه دوم پارسال به شکل ناقص اجرا شد. در قالب طرح اولیه «LEZ» تردد در محدوده مرکزی پایتخت (محدوده اجرای طرح زوج و فرد) بر اساس میزان آلایندگی خودروها تعیین خواهد شد.
بر این اساس هیچ محدودیتی برای خودروهای هیبریدی پیش‌بینی نشده است و خودروهای انژکتوری نیز تا زمانی که کیفیت هوا به وضعیت قرمز با شاخص بیش از ۱۵۰ واحد تنزل نکند و هوا «ناسالم» نشود، منعی برای تردد نخواهند داشت. تردد خودروهای انژکتوری در محدوده زوج و فرد دیگر بر اساس پلاک خودرو مجاز تلقی نمی‌شود، بلکه در شرایط ناسالم تردد آنها ممنوع خواهد شد.
در عین حال تردد خودروهای کاربراتوری در مرکز شهر در کل سال ممنوع بوده و در زمان وضعیت قرمز هوا نیز این محدودیت در کل شهر اعمال می‌شود. همچنین خودروهای فاقد معاینه فنی و فرسوده به‌طور کلی اجازه تردد در محدوده کاهش یا همان زوج و فرد را نخواهند داشت.
در واقع محور طرح اصلی «LEZ» که اکنون صرفا به‌صورت ممنوعیت تردد خودروهای فاقد معاینه فنی در مرکز شهر اجرا می‌شود، محدودسازی تردد کاربراتوری‌ها بوده که با وجود اینکه ۱۰ درصد از کل خودروهای پلاک تهران را شامل می‌شوند، ۴۵درصد آلودگی هوای تهران ناشی از آنها است.
آخرین تکلیف از میان تکالیف هشت‌گانه ضدآلودگی هوا که در مصوبات شورای عالی ترافیک به آنها پرداخته شده، مدیریت تقاضای سفر است که در کوتاه‌مدت می‌توان تنها با تغییر یا شناورسازی ساعت کار آن را برای کاهش ترافیک و به دنبال آن کاهش آلودگی هوای نیمه دوم سال اجرایی کرد.
شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران از سال گذشته به سامانه‌ای مجهز شده که می‌تواند ۲۴ ساعت قبل از بروز شرایط اضطرار آن را پیش‌بینی کند و بعضا این پیش‌بینی تا ۷۲ ساعت قبل نیز میسر است و امسال می‌توان از این ظرفیت به شکل ویژه استفاده کرد. از طرفی ۶۵ درصد از روزهای ناسالم تهران در نیمه دوم سال ثبت می‌شود طوری که در پاییز و زمستان سال گذشته ۸۹ روز کیفیت هوا برای گروه‌های حساس یا برای عموم جامعه ناسالم و وضعیت زرد یا قرمز شد، در حالی که در نیمه اول سال تعداد این روزها مجموعا ۲۱ روز بوده است.
مجموع روزهای وضعیت قرمز تهران در سال گذشته نیز ۹ روز بوده است. کارشناسان معتقدند در صورت غبارزدایی و احیای مصوبات دو سال گذشته شورای عالی ترافیک و استفاده از ظرفیت پیش‌بینی کیفیت هوا، امسال می‌توان شرایط بهتری را به لحاظ میزان غلظت آلاینده‌ها برای شهروندان رقم زد.
انتهای خبر