دورنماي روشن نفت خام در بورس انرژي
به گزارش تاسیسات نیوز ، محمد حسین بابالو: بورس انرژي با اولين عرضه نفت خام در ابتداي سال جاري وارد مسير جديدي شد كه در آينده مي‌تواند تاثير محسوسي بر اين عرصه داشته باشد. توجه اين قبيل معاملات بر عرضه داخلي نفت خام است بنابراين انتظار ورود ديگر حامل‌هاي انرژي و ساير انواع مواد اوليه به اين بورس وجود دارد. بايد ورود نفت خام را به فال نيك گرفت و به اين بازار زمان بيشتري اختصاص داد. اميد است اين عرضه‌ها، به عرضه‌هاي صادراتي نيز منتهي شود.مدتي است كه نفت خام وارد بورس انرژي شده و به‌صورت مستقيم مورد معامله قرار می‌گیرد. اولين عرضه نفت در بورس در تاريخ 17 فروردين به شكسته شدن قفل نفت معروف شد ولي اين معاملات چگونه است؟عرضه‌كننده شركت ملي نفت ايران است و خريداران هم توليدكنندگان فرآورده‌هاي نفتي و پالايشگاه‌هاي داخلي كوچك و بزرگ خواهند بود.جرقه اول اين گونه معاملات در سال 79 زده شد ولي نهايتا در دولت فعلي اجرايي شد. مهم‌ترين مزاياي اين گونه معاملات، فرصتي براي شفاف‌سازي و ايجاد بازار رقابتي عنوان شده و خريداران مي‌توانند به دور از كاغذبازي‌ها و قوانين دست و پاگير به راحتي اقدام به خريد كنند. قيمت‌ها بر پايه قيمت‌هاي جهاني و صادراتي و با احتساب نرخ ارز و اعمال ضريبي از نرخ آزاد و مبادله‌اي قيمت‌گذاري شده است.وزارت نفت به لحاظ فني اقدام به ارزيابي خريداران مي‌نمايد بنابراين سايرين جايي در اين بازار نخواهند داشت. اين معاملات كاملا داخلي بوده و حتي شائبه صادرات هم وجود ندارد. تحويل فيزيكي نفت خام در يك دوره 24 روزه است.در مقايسه با ديگر معاملات بورس انرژي، معاملات نفت خام هنوز رونق محسوسي ندارد. با توجه به فاصله زماني محدود موجود از اولين عرضه تاكنون، دليل اصلي ضعف نسبي معاملات را نيز رفتار خريداران در بررسي و ارزيابي شرايط خاص عرضه و تحويل قيمت‌ها دانسته‌اند. بورس نفت در بيشتر كشورها و بازارهاي مهم وجود دارد. معاملات به‌صورت‌هاي مختلف نقدي، سلف و آتي و … صورت می‌گیرد و غالب افراد مي‌توانند در اين معاملات حضور داشته باشند. شرايط معاملات به گونه اي است كه گاهي روی عرضه هر بشكه نفت خام از استخراج تا مصرف‌كننده نهايي و براي تقريبا 2 ماه بين 18 تا بيش از 30 بار معامله صورت می‌گیرد. در گذشته معاملات به‌صورت نقدي آغاز شده ولي به مرور زمان به انواع سلف و بالاخص آتي گرايش پيدا كرده است. اين شرايط تا جايي پيش رفت كه در بورس شانگهاي، بورس آتي با قدرت بيشتري فعاليت می‌كند تا بورس نقدي. اين روند به گونه‌اي ادامه يافت كه بورس شانگهاي با نام بورس آتي شانگهاي SHFE: Shanghai Future Exchange فعاليت خود را به‌صورت رسمي آغاز کرد هم‌اكنون در اين بازار حتي فولاد نيز به‌صورت آتي معامله مي‌شود.در غالب كشورهاي مهم، بورس‌ها آزادي عمل فراواني دارند. با توجه به جايگاه استراتژيك نفت خام در اقتصاد تمامي حوزه‌ها، به‌صورت نانوشته‌اي معاملات نفت خام در انحصار دولت‌ها است. يا شركت‌هاي اصلي و استخراج‌كننده دولتي هستند همچون گازپروم روسيه يا مثلا در آمریکا افراد نزديك به دولت‌ها و دولتمردان سابق يا عضو هيات مديره يا از سهامداران بزرگ اين قبيل شركت‌ها هستند.در كشور ما نيز با توجه به ملي بودن نفت همين شرايط حكمفرماست بنابراين فضا براي مانور دولت هميشه و همه جا فراهم بوده و خواهد بود.مهم‌ترين صنعت در ايران انرژي است. در آينده كوتاه‌مدت تا ميان مدت و حتي دراز مدت اين شرايط ادامه خواهد داشت. اقتصاد ايران يا وابسته به نفت و گاز خواهد بود يا بر پايه اين حامل‌هاي انرژي شكل خواهد گرفت.از طرفی با توجه به عمر كم اين قبيل معاملات، بايد عرضه كالاهاي پتروشيمي و نفت خام را به فال نيك گرفت ولي براي تثبيت به زمان بيشتري نياز دارد. با توجه به معاملات محصولات پتروشيمي و پالايشگاهي در بورس كالاي ايران، عرضه نفت خام در بورس انرژي يك نياز تلقي مي‌شد و مي‌توان اين عرضه‌هاي كوچك را يك نقطه قوت بزرگ به شمار آورد. شرايط تحويل اين حجم‌هاي محدود به گونه‌اي است كه بيشتر، مصرف‌كنندگان كوچك نفت خام به اين شيوه معامله توجه نشان داده‌اند.در آينده مي‌توان در كنار قراردادهاي طولاني مدت، به ورود مصرف‌كنندگان بزرگ به بورس انرژي اميدوار بود. اين رخداد مي‌تواند تاثير بسزايي بر شفاف‌سازي معاملات بزرگ نفتي در داخل نیز داشته باشد كه با توجه به عزم دولت بر اين رويكرد، دورنمايي اميدوار‌كننده دارد. از سويي اين شيوه معامله شايد بتواند براي هميشه به كش و قوس‌ها و اما و اگرهاي قيمت مواد اوليه خاتمه دهد.همچنين عرضه نفت خام در بورس انرژي انتظار براي عرضه گاز طبيعي به بورس را نيز پديد آورده كه اين رخداد بالاخص براي توليدكنندگان كوچكتر و مصرف‌كنندگان صنعتي شايد بتواند شرايط بهتري را براي كسب و كار و تعيين بهترين قيمت مواد اوليه فراهم آورد. اين رخدادها در ديگر كشورهاي جهان تجربه شده و به نظر مي‌رسد موفق بوده است.از طرفي با توجه به وجود برخي مشكلات بالقوه و بالفعل در زمينه صادرات نفت خام، ورود نفت خام صادراتي به بورس انرژي نيز مي‌تواند دورنماي روشني را نويد دهد زيرا بسياري از مشكلات در زمينه انتقال ارز و عرضه به بازارهاي جهاني را خريداران تحمل خواهند كرد و شفافيت بازار بسيار بالاتر خواهد بود. اخذ وجه قبل از تحويل و ريسك معاملات و انتقال نفت خام توسط افراد حقيقي يا حقوقي مستقل بسيار كمتر از دولت است و افراد عادي نيز مي‌توانند در اين معاملات به‌صورت آتي و با حجم‌هاي كمتر دخالت كنند.
انتهای پیام