برگزاری آزمون‌های ورود به حرفه مهندسی/تدوین و بازنگری مقررات ملی و کنترل ساختمان

 دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان یکی از دفاتر زیر مجموعه معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی طی گزارشی مهمترین اقدامات آن دفتر را در دولت‌های یازدهم و دوازدهم (دولت تدبیر و امید) در هشت بخشِ همکاری در تهیه برنامه‌های پنجساله توسعه جمهوری اسلامی ایران و اصلاح قوانین و آیین‌نامه‌ها، نظارت‌عالیه، تدوین مقررات ملی ساختمان، آموزش و ترویج، آزمون‌های ورود به حرفه، دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی، صنعتی‌سازی و فناوری‌های نوین، و اطلاع رسانی، تشریح کرد.

بنا بر اعلام دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان، آن دفتر در خصوص همکاری در تهیه برنامه‌های پنجساله توسعه جمهوری اسلامی ایران و اصلاح قوانین و آیین‌نامه‌ها به این موارد اقدام کرد: راهبری و برگزاری جلسات برای تهیه برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران ۱۳۹۵-۱۳۹۰ در بخش مسکن و ساختمان، راهبری و برگزاری جلسات برای تهیه برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران ۱۴۰۰-۱۳۹۶ در بخش مسکن و ساختمان، راهبری و برگزاری جلسات برای تهیه آیین‌نامه‌های اجرایی قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی در بخش ساختمان و شهرسازی، راهبری در تهیه آیین‌نامه‌های اجرایی برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران ۱۳۹۵-۱۳۹۰ در بخش مسکن و ساختمان، راهبری در تهیه آیین‌نامه‌های اجرایی برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران ۱۴۰۰-۱۳۹۶ در بخش مسکن و ساختمان،همکاری با سایر دستگاه‌های ذیربط در حوزه سیاست‌گذاری بخش انرژی در ساختمان به منظور کاهش مصرف انرژی، همکاری در تهیه آئین‌نامه‌های اجرایی قانون هوای پاک، همکاری در تهیه آئین‌نامه‌های اجرایی قانون مدیریت بحران و اصلاح قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان.

نظارت عالیه-نظارت عالیه که به استناد ماده ۳۵ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان برعهده وزارت راه و شهرسازی است از سنوات گذشته از طریق ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها انجام و گزارشات دوره‌ای آن بصورت مکتوب به این دفتر جهت بررسی و اعلام نظر ارسال می‌شد، از سال ۱۳۹۶ و پیرو همکاری‌های انجام شده فی‌مابین دفتر و ادارات کل راه و شهرسازی استان سامانه نظارت عالیه (سنامک) به شکل الکترونیکی طراحی شده و تاکنون نسخه‌های جدید سامانه تهیه و در حال بهره‌برداری است. در این سامانه شاخص‌هایی به شکل چک لیست از مباحث مقررات ملّی ساختمان تهیه شده است که کارشناسان نظارت عالیه ادارات کل راه و شهرسازی استان در حین انجام بازدیدهای موردی از ساختمان‌های دردست احداث، آنها را تکمیل می‌کنند. گزارش‌های کارشناسی متعددی حسب مورد می‌توان از سامانه استخراج نمود.

تدوین مقررات ملّی ساختمان-برای وضع مقررات ملّی ساختمان و تدوین و بازنگری مباحث، پیرو دستور وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم، وظیفه تدوین مقررات ملی ساختمان از سال ۱۳۹۲ به مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی محول شد. در سال ۱۳۹۹ به منظور اعمال سیاست‌های حاکمیتی در تدوین مباحث، این وظیفه به معاونت مسکن و ساختمان و این دفتر محول شد.

اقدامات انجام شده در این بخش نیز شاملِ تهیه و تدوین شیوه‌نامه نحوه تدوین مقررات ملّی ساختمان، تشکیل دوره هفتم شورای تدوین مقررات ملّی ساختمان با ساختار جدید و تشکیل جلسات، تدوین پیش‌نویس مباحث جدید از جمله مبحث ۲۳ با موضوع الزامات ترافیک ساختمان‌ها، مبحث ۲۴ برای موضوعات شهرسازی در ساختمان و مبحث ۲۵ برای موضوعات نقشه‌برداری، در طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۹ پیش‌نویس مباحث مختلف که توسط مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تدوین شده جهت بررسی و اظهارنظر و ابلاغ توسط وزیر به معاونت مسکن و ساختمان ارسال  شده است. این مباحث توسط کمیته‌های تخصصی دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان بررسی و نظرات اصلاحی به مرکز ارسال شده است.

همچنین، سال ۱۳۹۸ پیوست ۶ آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله- استاندارد ۲۸۰۰- با موضوع طراحی لرزه‌ای و اجرای اجزای غیرسازه‌ای معماری توسط دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان با همکاری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تدوین و ابلاغ شد. دفتر مقررات ملّی و کنترل ساختمان با تهیه چک لیست بررسی رفتار اجزای غیرسازه‌ای معماری از ابتدای سال ۱۳۹۶ و ابلاغ آن به ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها و همچنین با درج چک لیست مذکور در سامانه نظارت امور مقررات ملّی و کنترل ساختمان (سنامک) توسط ناظرین عالیه استان‌ها نسبت به پایش و تجزیه و تحلیل عملکرد اجزای غیرسازه‌ای معماری اقدام کرده است. از دی ماه سال ۱۳۹۶ با برگزاری جلسات تخصصی با اساتید دانشگاهی و کارشناسان مجرب پیرامون موضوع موصوف نسبت به تهیه پیش‌نویس طراحی لرزه‌ای و اجرای اجزای غیرسازه‌ای معماری اقدام نموده که در نهایت با تصویب اعضای کمیته دائمی “آیین‌نامه طراحی ساختمان در برابر زلزله استاندارد ۲۸۰۰” در قالب پیوست ششم با عنوان “طراحی لرزه‌ای و اجرای اجزای غیرسازه‌ای معماری” از تاریخ ۵ تیرماه ۱۳۹۸توسط وزیر راه و شهرسازی برای اجرا و رعایت آن در پروژه‌های ساختمانی ابلاغ شد. در ادامه فیلم مستندی نیزدرخصوص این پیوست برای راهنمایی و آموزش مهندسان تهیه شده است.

با توجه به پایش میزان رعایت مهار اجزای غیرسازه‌ای در پروژه‌های ساختمانی استان‌ها، تصاویر و نقشه‌های اجرایی ثبت شده از پروژه‌های در حال ساخت و ساز در سامانه موصوف دلایل پایین بودن میزان رعایت مفاد مندرج در پیوست ششم آیین‌نامه مذکور، عدم طراحی درست و عدم رعایت جزییات اجرایی صحیح و بعضاً ابلاغ جزییات و نقشه‌های نادرست و مغایر از سوی مراجع ذی‌صلاح با مفاد مندرج در پیوست ششم آیین نامه فوق‌الذکر است.

دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان با برگزاری جلسات کارشناسی با مولفین پیوست ششم نسبت به تهیه جزئیات اجرای مهار اجزای غیرسازه‌ای در قالب نقشه‌های اجرایی به همراه چک لیست موارد مهم در نظارت بر اجرای صحیح پیوست ششم آیین‌نامه مذکور اقدام کرده است که بخشی از آنها شاملِ تدوین کتاب راهنمای محاسبات و طراحی سازه‌ای ساختمان و تدونی کتاب “راهنمای محاسبات و طراحی سازه‌های ساختمان” بوده است. همچنین پیش‌نویس دستورالعمل طراحی ساختمان‌های دارای میراگر و جداگر، تهیه شد.

آموزش و ترویج-برای ارتقای دانش فنی مهندسان و کاردان‌ها از سنوات گذشته (از سال ۱۳۸۵) و پس از توقف برگزاری آزمون‌های حرفه‌ای مهندسان در پایه‌های دو و یک، دوره‌های آموزشی ارتقاء پایه پروانه اشتغال به کارآغاز شده است. شیوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های متعددی برای راهبری و نظارت بر برگزاری دوره‌های آموزشی در طی این سنوات با همکاری اساتید و صاحبنظران حرفه تدوین و به ادارات کل راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان‌ها ابلاغ شده که برخی از آنها به شرح زیر است. به مرور زمان با توجه به افزایش تعداد مهندسان و تعدد برگزاری دوره‌ها، تعداد مدرسان و مجریان آموزشی افزایش پیدا کرده است. همچنین شیوه برگزاری دوره‌ها نیز به صورت الکترونیکی شده است. با توجه به اهمیت موضوع ایمنی، بهداشت و محیط زیست در صنعت ساختمان،‌ دوره‌های تخصصی HSE و سه جلد کتاب منابع آموزشی آن با همکاری دانشگاه تهران تدوین و برای مهندسان در حال برگزاری است.

از دیگر اقدامات انجام شده در این بخش می‌توان به این موارد اشاره کرد: شیوه‌نامه صدور، تمدید و ارتقاء پایه مهندسی، بخشنامه عناوین و سرفصل دوره‌های آموزشی ورود به حرفه صلاحیت اجرا برای رشته‌های معماری و عمران (دوره ۷۶ ساعته)، بخشنامه سه دوره‌ی‌ آموزشی «ایمنی، بهداشت و محیطزیست HSE» برای صدور، تمدید و ارتقاء پایه صلاحیت اجرا رشته‌های معماری و عمران، بخشنامه ابلاغ کتاب آموزشی بازآفرینی شهری پایدار در محدوده‌ها و محله‌های ناکارآمد شهری در سال ۱۳۹۷، بخشنامه‌های نحوه برگزاری دوره‌های آموزشیالکترونیکی(مجازی)، چاپ کتاب بازآفرینی شهری پایدار، برگزاری آزمون‌های الکترونیکی(مجازی) پایان دوره‌های آموزشی مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان «لوله‌کشی گاز طبیعی» از سال ۱۳۹۵ برای اخذ صلاحیت طراحی و نظارت بر لوله‌کشی گاز با همکاری جهاد دانشگاهی،  برگزاری آزمون‌های الکترونیکی صلاحیت لوله‌کشی گاز – سال ۱۳۹۵

 دفتر مقررات ملی وکنترل ساختمان همچنین اعلام کرده است: برای ترویج مقررات ملّی ساختمان رویکرد دفتر بیشتر بسترسازی و ایجاد ساز و کار یا ساختاری برای پیگیری موضوع در سطح مدیریت استان‌ها است. بدین‌ترتیب که سعی شده موضوع ترویج مقررات ملی ساختمان در دستور کار مستمر اداره کل راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان‌ها قرار بگیرد لذا کمیته‌هایی در سازمان نظام مهندسی ساختمان استان‌ها تشکیل شده به‌عنوان «کمیته آموزش و ترویج» که یکی از وظایف اصلی آن ترویج مقررات ملی ساختمان برای عموم مردم است. در این خصوص اقدامات خوبی در سطح استان‌ها توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان با همکاری ادارات کل راه و شهرسازی، شهرداری‌ها، ادارات کل آموزش و پرورش، بنیاد مسکن، صدا و سیما، دانشگاه‌‌ها برای آموزش و آشنایی مردم با موضوع مقررات ملی ساختمان انجام شده و گزارشات آن برای دفتر ارسال می‌شود.

آزمون‌های ورود به حرفه- به منظور ارزیابی دانش تخصصی و فنی مهندسان قبل از ورود به حرفه، آزمون‌های ورود به حرفه مهندسان، کاردان‌های فنی ساختمان و معماران تجربی از سنوات گذشته در هفت رشته اصلی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان شامل رشته‌های معماری(صلاحیت‌های طراحی و نظارت)، عمران(صلاحیت‌های محاسبات و نظارت)، تاسیسات‌مکانیکی و تاسیسات‌برقی، شهرسازی، نقشه‌برداری و ترافیک آغاز شده و در حال برگزاری است. در سال ۱۳۹۲ آزمون‌های جدیدبرای صلاحیت اجرا در رشته‌های معماری و عمران اضافه شده است. همچنین از سال ۱۳۹۵ آزمون رشته‌های تاسیسات‌مکانیکی و تاسیسات‌برقی برای صلاحیت‌های نظارت و طراحی تفکیک شده است. از سال ۱۳۹۲ تاکنون ۱۲ دوره از آزمون‌های ورود به حرفه برگزار شده که حدود یک میلیون و چهارصد هزار نفر آزمون، در این آزمون‌ها شرکت کرده‌اند. طراحی سوالات آزمون‌ها توسط کمیته‌های تخصصی شامل اساتید دانشکده‌های فنی و مهندسی معتبر کشور و صاحب‌نظران و حرفه‌مندان از مباحث مقررات ملی ساختمان – بعنوان منابع آزمون- زیر نظر دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان و مرکز حراست وزارت راه و شهرسازی انجام می‌شود و فرآیند اجرایی آن با سازمان سنجش آموزش کشور است. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده برگزاری آزمون‌ها در صلاحیت‌های جدید دیگر مانند صلاحیت اجرا برای رشته‌های تاسیسات‌مکانیکی و برقی و گودبرداری و بهسازی لرزه‌ای ساختمان‌ها در دست اقدام است.

دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی- از سال ۱۳۹۴ و در پی ابلاغ مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی ایران با موضوع “دستورالعمل اجرایی تشکیل دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی” در معاونت مسکن و ساختمان استقرار یافت. بر اساس آیین‌نامه جامع برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی (مصوب جلسه ۵۱۳ مورخ ۲۱ اسفند ۱۳۸۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی) و دستورالعمل اجرایی تشکیل دبیرخانه دائمی مسابقات (مصوب ۳۰۰/۱۱۱۷۷ مورخ ۱۰ خرداد ۱۳۹۴) معماری و شهرسازی شروع به کار کرد.

اهم فعالیت های انجام شده در این بخش شاملِ ترجمه و چاپ کتاب “مسابقات معماری و شهرسازی، تجارب جهانی، الزامات و توصیه‌ها” و برگزاری نخستین دوسالانه مسابقات معماری و شهرسازی کشور (مهرماه ۱۳۹۷ – دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران) بوده است.

صنعتی‌سازی و فناوری‌های نوین– در این بخش دفتر مقررات ملی‌وکنترل ساختمان به این موارد اهتمام داشت: درج آﮔﻬﯽ ﻓﺮاﺧﻮان ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن، ﭘﯿﻤﺎﻧﮑﺎران و ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻓﻨﺎوری‌های ﻧﻮﯾﻦ در وب‌سایتinbr.ir و ارائه نتایج آن، پیگیری امور صنعتی‌سازی و فناوری‌های نوین ساختمان از طریق مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و سایر تشکل‌های حرفه‌ای و مرتبط، و تهیه سند توسعه فناوری BIM در افق ۱۴۰۴ (مدل‌سازی اطلاعات ساختمان).

اطلاع‌رسانی– در این بخش، نیز توجه به این موارد مدنظر قرار گرفت: مدیریت وب‌سایت inbr.ir، بروزرسانی مطالب سایت شامل اخبار و اطلاعیه‌های آزمون‌های ورود به حرفه، اطلاع‌رسانی در مورد همایش‌ها و سمینارهای آموزشی و نظرخواهی در مورد پیش‌نویس مباحث مقررات ملّی ساختمان، برقراری ارتباط تصویری با کمسیون زیربنایی هئیت دولت و سایر استان‌ها.