در شرایطی که قراردادهای مشارکت با سازندگان و دستگاه‌های اجرایی، دو بال نسبتا قوی مسکن ملی هستند، نگرانی‌هایی از اجرای این پروژه در چارچوب ثبت‌نامی وجود دارد، چراکه تجربه مسکن مهر که ۵۰۰ هزار واحد آن هنوز بعد از ۱۲ سال تکمیل نشده به عنوان آیینه تمام قد پیش روی این طرح است و به این نگرانی دامن می‌زند.
به گزارش پایگاه خبری تاسیسات نیوز، طرح اقدام ملی تولید و عرضه مسکن در سه قالب ثبت نام، قرارداد با دستگاه‌های اجرایی و مشارکت با سازندگان پیش می‌رود. هدف اولیه احداث ۴۰۰ هزار واحد مسکونی تا سال ۱۴۰۰ بوده اما به نظر می‌رسد سرعت این طرح در بخش ثبت نامی چندان زیاد نیست و ظرفیت لازم برای تامین نقدینگی را نیز ندارد. در مرحله اول نام‌نویسی از متقاضیان ۱۴۰ هزار نفر واجد شرایط تشخیص داده شدند؛ هرچند طبق آمار ۱۳۹۵ از ۲۴ میلیون و ۱۹۶ هزار خانوار کل کشور حدود ۳۱ درصد مستاجر هستند و این عدد در شهرها حدود ۳۷ درصد اعلام شده است؛ لذا تقاضای نهفته‌ای در بازار مسکن وجود دارد که به هر دلیل زیر چتر مسکن ملی قرار نگرفتند.
بررسی‌ها از علت پایین بودن تعداد ثبت نام‌ها در طرح اقدام ملی نسبت به ظرفیت بالقوه خانوارهای هدف این طرح به عدم امکان تامین آورده ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان اولیه توسط متقاضیان، ایرادات وارد به نحوه ثبت نام اینترنتی و بی‌اعتمادی نسبت به طرح‌های دولتی برمی‌گردد.
طرح اقدام ملی تولید و عرضه مسکن در بخش ثبت نامی در ذهن بسیاری از افراد، حدود دو میلیون و ۲۰۰ هزار واحد ثبت نامی مسکن مهر را تداعی می‌کند که پرونده آن هنوز بعد از گذشت ۱۲ سال بسته نشده و این در حالی است که دولت نهم زمان تکمیل واحدها را ۱۸ ماهه عنوان کرده بود. مسکن مهر البته در یک بخش دیگر با بیش از دو میلیون واحد تحت عنوان خودمالکی اجرا شد که با کمترین دردسر در زمان مقرر به نتیجه رسید.
واگذاری پروژه‌ها به افراد فاقد تخصص و صلاحیت از یک طرف و ناتوانی متقاضیان از تامین آورده، دو میلیون و ۲۰۰ هزار متقاضی مسکن مهر را در سنگلاخی قرار داد که هنوز حدود ۵۰۰ هزار نفر آنها از آن بیرون نیامده‌اند. بر این اساس کارشناسان هشدار می‌دهند که مسکن ملی در بخش ثبت نام می‌تواند، تکرار یک تجربه ناموفق باشد.
مدل دیگری که در قالب طرح اقدام ملی مسکن جلو می‌رود قرارداد مشارکتی با سازندگان با ارائه زمین رایگان دولتی است. البته ابتدا زمین به رایگان به سازندگان واگذار و در پایان، سهم دولت به شکل واحد مسکونی بازپس گرفته می‌شود.
طبق اعلام محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی مجموع واحدهای مشارکتی ۷۰ هزار است که ساخت ۴۰ هزار مسکن شروع شده است. این در حالی است که پروژه‌های ثبت نامی هنوز در بخش مسطح‌سازی زمین قرار دارد و حتی در مواردی اختصاص زمین انجام نشده است. به طور مثال در شهر جدید پردیس حدود ۸۵۰۰ واحد طرح مسکن ملی در بخش واگذاری زمین به تعاونی‌های واجد شرایط اختصاص یافته که از مدت‌ها قبل عملیات اجرایی آن شروع شده اما ۳۰۰۰ واحد ثبت نامی در مرحله آماده‌سازی زمین قرار دارد.
در شهر جدید پرند نیز از ۲۶ هزار واحد هدف‌گذاری شده ۵۰۰۰ واحد در قالب قراردادهای مشارکتی با پیشرفت حدود ۵۰ درصد در حال ساخت و ۷۴۰۰ واحد در همین چارچوب در مرحله آماده‌سازی زمین است.
گفته می‌شود تا کنون صلاحیت ۹۴۸۰ متقاضی طرح اقدام ملی مسکن در پرند تایید شده که البته فعلا فقط ۴۲۴ نفر تکمیل پرونده کرده‌اند.
قالب دیگر طرح اقدام ملی، انعقاد قرارداد با دستگاه‌های اجرایی است. تا کنون بین وزارت راه و شهرسازی و سه دستگاه دولتی یعنی وزارتخانه‌های دفاع، آموزش و پرورش و کار تفاهم‌نامه‌هایی برای ساخت ۱۰۰ هزار مسکن کارکنان وزارت دفاع، ۱۷۰ هزار مسکن برای فرهنگیان و ۲۰۰ هزار واحد مسکونی برای کارگران امضا شده و با توجه به وجود زمین دولتی و پیگیری دستگاه‌های مربوطه احتمال توفیق این طرح نیز می‌رود.
تقریبا یک سال قبل بود که طرح اقدام ملی تولید و عرضه ۴۰۰ هزار واحد مسکونی کلید زده شد. البته آغاز رسمی این پروژه توسط رییس‌جمهور پنجم شهریور امسال صورت گرفت. طبق برنامه، وزارت راه و شهرسازی، تکمیل واحدها را سال ۱۴۰۰ اعلام کرده اما احتمالا این پروژه زمان بیشتری طول می‌کشد.
از حدود ۴۰۰ هزار واحد قرار است ۲۰۰ هزار واحد در شهرهای جدید، ۱۳۸ هزار واحد توسط بنیاد مسکن و ۱۰۰ هزار واحد در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد عرضه شود. اگر ۱۰۰ هزار واحد بافت فرسوده که به شکل مجزا در حال اجراست را کنار بگذاریم باید تا کنون احداث ۳۰۰ هزار واحد تعیین تکلیف می‌شد. اما بر اساس اعلام وزیر راه و شهرسازی با گذشت حدود یک سال از آغاز اجرای طرح، تنها ۲۴۰ هزار نفر ثبت نام شده‌اند؛ زیرا ۴۲ درصد ثبت‌نام کنندگان معادل ۱۰۰ هزار نفر فاقد شرایط لازم بودند و ۵۸ درصد معادل ۱۴۰ هزار نفر واجد شرایط بوده‌اند. یعنی باید پالایش مجددی صورت گیرد که زمان آن اواخر سال جاری عنوان شده است.
کارشناسان معتقدند با این روند بعید است طرح مسکن ملی در قالب ثبت نام طی دو سال به اتمام برسد. البته وزیر راه و شهرسازی همواره هدف اصلی‌اش از اجرای پروژه اقدام ملی را خانه‌دار کردن اقشار متوسط و پایین جامعه و هم‌چنین ایجاد نهضت خانه‌سازی عنوان کرده است.
از ۲۰۰ هزار واحد مسکن ملی که در شهرهای جدید تعریف شده تا کنون ۷۰ هزار واحد آغاز شده است. در بنیاد مسکن نیز ۱۳۸ هزار واحد برنامه‌ریزی شده که تا کنون ۱۳ هزار واحد آغاز و برای ۴۷ هزار واحدی که زمین آن تامین شده برنامه در دست تهیه است. بنابراین شواهد و قرائن نشان می‌دهد که ظاهرا سرعت پروژه در بنیاد مسکن در حد انتظار نیست.
تجربه مسکن مهر نیز نشان می‌دهد درخصوص زمان اتمام پروژه‌های شهرسازی نمی‌توان برآورد دقیقی داشت. زمانی که دولت نهم طرح مسکن مهر را در سال ۱۳۸۶ کلید زد قرار بود ۱۸ ماهه واحدها را به مردم تحویل دهد اما بعد از شش سال از مجموع دو میلیون و ۲۰۰ هزار واحد، تنها حدود ۶۰۰ هزار واحد را تحویل دادند. حال باید منتظر بمانیم و ببینیم آیا دولت بعدی نیز میراث‌دار طرح اقدام ملی در قالب ثبت نام خواهد شد یا خیر.
