انرژی‌های پاک از منظر توسعه صنعتی
به گزارش تاسیسات نیوز ، دکتر نیلی در مصاحبه اخیر خود با هفته‌نامه تجارت فردا سوالی مطرح کردند در رابطه با اینکه برای دست یافتن به رشد اقتصادی سه درصد در سال آینده دنبال کدام صنعت برویم. اگرچه خود را در جایگاهی نمی‌بینم که جواب این سوال را به‌طور مشخص بدهم، اما به نظرم رسید دغدغه‌ای را در افق زمانی بلندتر در زمینه توسعه صنعتی مطرح کنم.چند ماه پیش در زمینه اهمیت صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر نوشتم. این سوال بار دیگر ذهن من را درگیر این موضوع کرد که چرا کشور ما به این صنعت به عنوان یک فرصت برای کمک به رشد و توسعه اقتصادی در «بلندمدت» نگاه نمی‌کند. به عبارت دیگر، این صنعت نه تنها می‌تواند به چالش‌های امنیت انرژی در کشور پاسخ دهد، بلکه می‌تواند به کمک توسعه و رشد اقتصادی بیاید. اما چرا؟
1- صنعت یک تريلیون دلاری
مبادلات انجام شده در حوزه فروش تکنولوژی انرژی‌های پاک در سال گذشته از مرز یک تریلیون دلار گذشت و پیش‌بینی می‌شود این ارزش در شش سال آينده به سه برابر میزان کنونی برسد. از نگاه دیگر، این صنعت دیگر شامل یک بازار کوچک نمی‌شود که انگیزه لازم را برای سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی ایجاد نکند.
2- کاهش شدید هزینه تمام شده تولید انرژی از طریق فناوری خورشیدی و باد
در زمان‌هاي گذشته هزینه تولید انرژی از طریق پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی به‌هیچ‌وجه قابل مقایسه با هزینه تولید انرژی از روش‌های رایج و سنتی نبود. به‌گونه‌ای که به‌هیچ‌وجه بخش خصوصی رغبتی برای سرمایه‌گذاری در این بخش نشان نمی‌داد. وقتي که ژاپن در اواسط دهه 80 و سپس کشورهای اروپا و کانادا در دهه 90 شروع به حمایت گسترده از این نوع انرژی کردند هزینه واحد تولید انرژی از طریق این واحدها به شدت کاسته شد. به‌گونه‌ای که هزینه واحد تولید برق از یک پنل خورشیدی و یک توربین بادی نسبت به سال 2000 در برخی موارد تا حتی 90 درصد کاهش یافته است.
3- پتانسیل طبیعی و سرمایه انسانی ایران
کشور ایران از نعمت‌های خدادادی فراوانی برخوردار است و یکی از آنها بهره‌مندی از انواع منابع انرژی تجدید پذیر است. خوشبختانه اطلس انرژی خورشیدی، بادی و زمین گرمایی در کشور تهیه شده و به خوبی نشان می‌دهد که چه ظرفیت بالایی برای تولید و عرضه این نوع انرژی‌ها در مقیاس کوچک و پراکنده یا مقیاس نیروگاهی و متمرکز در کشور وجود دارد. ایران به‌ویژه در زمینه انرژی خورشیدی در مقایسه با ژاپن و آلمان که از پیشروان انرژی خورشیدی در جهان هستند از وضعیت بهتری برخوردار است. توسعه شیوه تولید پراکنده انرژی (برق و حرارت) نه تنها بسیاری از چالش‌های تامین انرژی در مناطق دور افتاده را حل می‌کند، بلکه می‌تواند منجر به اشتغالزایی و توسعه اقتصاد محلی نیز شود.نکته دیگر اما سرمایه انسانی قابل توجه در کشور است. در کشور نیروی متخصص و همچنین فعال برای توسعه پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر بسیار وجود دارد. یکی از گلوگاه‌های اقتصادی پروژه‌های مقیاس کوچک انرژی تجدید پذیر در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته هزینه بالای نصب آن به‌رغم هزینه پایین فناوری است. ایران این مزیت را دارد که از نیروی انسانی نسبتا آموزش دیده و ارزان برخوردار است که هزینه نهایی این‌گونه پروژه‌ها را به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد.
4- بازارهای جدید
اما امروزه، فقط کشورهای توسعه یافته پرچمدار انرژی تجدیدپذیر نیستند. در دو سال گذشته بیشترین سرمایه‌گذاری‌ها در چین، هند و کشورهای آمریکای جنوبی و مرکزی به این صنعت تخصیص یافته است. در برنامه‌های توسعه‌ای چین مقرر شده است تا 50 درصد از انرژی برق اضافه شده به شبکه در دهه آینده از منابع تجدیدپذیر باشد. در هند نیز در ظرف 4-3 سال گذشته تعرفه برق نزدیک به 40 درصد افزایش یافته است و همین مساله انرژی‌های تجدید پذیر را مقرون به‌صرفه‌تر کرده است. برزیل بزرگ‌ترین مناقصات انرژی خورشیدی را در سال گذشته برگزار کرد. مکزیک نیز اخیرا و در پی اصلاحات ساختاری در صنعت انرژی خود اعلام کرد قصد دارد بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی آمریکای لاتین را احداث کند. در کشورهای اطراف امارات به عنوان یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران در پروژه‌های عظیم انرژی تجدیدپذیر محسوب می‌شود. ترکیه یکی از پیشروان در زمینه آب گرمکن‌های خورشیدی است و کشورهای حوزه شرق اروپا اخیرا تمرکز ویژه‌ای برای حمایت از این صنعت از خود نشان داده‌اند. همه اینها نشان از آن دارد که در صورت تقویت صنعت داخلی، پتانسیل بسیار مناسبی برای صادرات فناوری و خدمات مهندسی در این زمینه وجود خواهد داشت.
5- چالش‌های زیست‌محیطی و مسوولیت‌پذیری شرکت‌ها
شرکت‌های غول‌پیکر و برندهای مشهور جهانی چون گوگل، شل، وال‌مارت و… هر یک بنا به دلایل مختلف اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی به سمت سرمایه‌گذاری در این حوزه روی آورده‌اند. گوگل امروزه یکی از بزرگ‌ترین خریداران واحدهای تولید برق خورشیدی است و شرکت‌هایی را نیز که در این حوزه فعالیت می‌کنند خریداری کرده است.
سامسونگ بزرگ‌ترین قطب انرژی خورشیدی را در جنوب انتاریو کانادا راه‌اندازی کرده و قصد دارد تا سال 2025 ظرفیت نزدیک به یک و نیم گیگاوات نیروگاه خورشیدی را در این منطقه احداث کند. شرکت‌های نفتی بزرگ چون شل و توتال و کونوکو فیلیپس بیشتر و بیشتر روی این بخش سرمایه‌گذاری کرده‌اند. همه آنها به عنوان یک محرک اقتصادی قوی برای شرکت‌های کوچک‌تر توسعه‌دهنده فناوری یا پروژه در آینده نزدیک خواهد بود.
6- فقر انرژی در کشورهای محروم
با وجود رشد اقتصادی جهانی و پیشرفت تکنولوژی هنوز بخش قابل توجهی از مردم جهان، یک میلیارد و دویست میلیون نفر از دسترسی به برق محرومند و 2 میلیارد و هشتصد میلیون نفر به سوخت‌های سنتی چون چوب و زیست توده برای آشپزی و گرم کردن خانه شان وابسته هستند. سرمایه‌گذاری عظیمی با حمایت سازمان‌های بین‌المللی در حال طرح‌ریزی است تا این جمعیت زیاد، نزدیک به 40 درصد از جمعیت جهان، را از فقر انرژی نجات دهد. ایران می‌تواند از این فرصت بهره جسته و با توجه به مزیت رقابتی خود در هزینه پایین و ارتباطات بین‌المللی خود با این‌گونه کشورها یک بازار بکر را تصاحب کند.
به نکات و آمار و ارقام فوق می‌توان ده‌ها مورد دیگر نیز افزود. اما فکر می‌کنم تا همین حد برای اینکه به صورت جدی‌تر به این صنعت توجه شود کافی باشد. متاسفانه توسعه این صنعت در اتاق فکر وزارتخانه‌های نفت و نیرو صورت گرفته که عمدتا از نگاه استراتژیک «توسعه صنعتی» برای آن جز در معدود مواردی غافل بوده‌اند و بیشتر به فکر تحقق وظایف حاکمیتی در زمینه تامین و توزیع انرژی بوده‌اند. صنعت انرژی تجدیدپذیر می‌تواند به عنوان یک صنعت شاخص و مجزا در کنار سایر صنایع در برنامه‌های استراتژیک کلان دولت قرار گیرد و فرصت بی‌نظیری را برای کمک به رشد و توسعه اقتصادی و همچنین کاهش وابستگی به نفت و گاز و آزاد کردن منابع صادراتی در اختیار کشور قرار دهد.
انتهای پیام