اختلاط جمعیتی در مسکن مهر و نهضت ملی مغفول ماند

ساخت مسکن حمایتی برای اقشار مختلف جامعه
به گزارش تاسیسات نیوز، یک دستورالعمل ۵ بندی، دولت‌‌ها را موظف می‌‌کند که مسکن حمایتی برای اقشار مختلف جامعه بسازند. یک بند طلایی در این دستورالعمل وجود دارد که گویی عامدانه نادیده گرفته می‌‌شود. این بند به پرهیز از فقیرنشینی در یک محله و سکونت جداگانه گروه‌‌های کم‌‌درآمد در خانه‌‌های دولتی تاکید دارد. به این معنی که در یک شهرک که با کمک دولت ساخته شده، نباید فقط خانوارهای کم‌‌درآمد را جای داد و باید زمینه اختلاط جمعیتی را فراهم کرد. به این ترتیب، گروه-هایی که درآمدهای متفاوتی دارند، در یک محله گرد هم آمده و سکونت خواهند داشت.
این وظیفه به عهده دولت گذاشته شده که ضمن ساخت مسکن حمایتی برای اقشار کم‌‌درآمد جامعه، این واحدها را به نحوی بسازند که برای اقشار دیگر هم جالب و جذاب باشد. به این ترتیب، خانواده‌‌هایی با سطح درآمد متوسط و بالا نیز به این نواحی جذب شوند و اختلاط جمعیتی به وجود بیاید.

نمونه‌‌ موفق اختلاط جمعیتی در شهرک غرب
نکته اینجاست که با دستور و دستورالعمل، نمی‌‌توان این موضوع را محقق ساخت. البته پیش از این نیز، نمونه‌‌های موفقی از اختلاط جمعیتی در کشور اجرا شده بود. در دهه ۶۰، شهرک غرب توسط تعاونی‌‌های مسکن برای اقشار کم‌‌درآمد ساخته شد، اما به مرور، این شهرک مورد توجه دیگران نیز قرار گرفت و حالا به یکی از نمونه‌‌های عالی برای اختلاط جمعیتی تبدیل شده است. سوال اینجاست که آیا می‌‌توان این نمونه موفق را مجدداً تکرار کرد؟

غفلت از مصوبه اختلاط جمعیتی
مصوبه اختلاط جمعیتی اولین بار از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری کشور تصویب شد و برای اجرا به مسئولان ساخت‌‌وساز ابلاغ شد، اما در کنار این دستور، بسیاری از مسئولانی که در طی این سال‌‌ها، مشغول تولید مسکن بوده‌‌اند نیز بر اعمال این اختلاط جمعیتی تاکید داشته‌‌اند. با وجود این حجم از تاکید روی این موضوع، باز هم می‌‌بینیم که نتیجه موردنظر به دست نیامده و شهرها و شهرک‌‌هایی که در طی این طرح‌‌ها ساخته شده‌‌اند، عملاً به محل زندگی اقشار کم‌‌درآمد تبدیل شده‌‌اند.

تعلل در ابلاغ دستورالعمل
اصلی‌‌ترین نقصی که در رابطه با این موضوع می‌‌توان یافت، دیرکرد ابلاغ دستورالعمل مزبور است. دستور مربوط به اختلاط جمعیتی توسط شورای عالی شهرسازی و معماری در اسفند ماه سال گذشته تصویب شد؛ اما دستور اجرایی آن در ابتدای خرداد ماه ابلاغ شد. یک مصوبه چرا باید از زمین تصویب تا ابلاغ، سه ماه زمان ببرد؟

ساخت نهضت ملی بدون اصلاحات مصوبه
این موضوع زمانی اهمیت مضاعف پیدا می‌‌کند که ایران در میانه روند ساخت ۴ میلیون واحد مسکونی در قالب طرح نهضت ملی مسکن است و مسئولان دولتی به چنین مصوباتی نیاز دارند. گرچه وزیر راه و شهرسازی می‌‌گوید که نزدیک به ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی در مراحل مختلف ساخت هستند، اما نکته مهم اینجاست که نزدیک به ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد قرار است بدون اصلاحات این مصوبه ساخته شوند. این در حالی است که اگر تا این اندازه فاصله از تصویب تا ابلاغ ایجاد نمی‌‌شد، احتمالاً واحدهای مزبور با اصلاحاتی که در طی این دستورالعمل آمده، ساخته می‌‌شدند.
نکته اینجاست که هیچ دستوری قادر به اختلاط جمعیتی نیست و این موضوع، معمولاً به شکل طبیعی رخ خواهد داد. همان طور که در نمونه شهرک غرب مشاهد شد. مسکن‌‌های تعاونی‌‌ساز در ابتدای دهه ۶۰ دست به کار شده و واحدهایی در این محل ساختند. پیش از این که مسکن‌‌های تعاونی‌‌ساز در این شهرک غرب ساخته شوند، این محله متعلق به خانواده‌‌های پردرآمد و طبقات بالای جامعه بود که باغ‌‌ویلاهای متعددی در این محله داشتند. همین موضوع سبب شد که اختلاط جمعیتی در این محله صورت بگیرد.

ساخت مسکن مهر در نقاط پرت و دورافتاده
این در حالی است که حالاً دقیقاً نسخه برعکس اجرا می شود. به این معنی که مسکن مهر با اجاره زمین ۹۹ ساله در مناطق پرت و دورافتاده ساخته شد که اصلاً هیچ جمعیتی در آن سکونت نداشت. علاوه بر این، امکانات خاصی برای این شهرها در نظر گرفته نشد تا اقشار مختلف را به خود جلب کند.
به گزارش پرشین‌‌سازه، در چنین شرایطی، می‌‌توان نتیجه گرفت که انتظار اختلاط جمعیتی کاملا غیرممکن است؛ مگر اینکه رویکرد مسئولان و متولیان ساخت‌‌وساز مسکن، درخصوص انتخاب لوکیشن ساخت واحدهای مسکونی تغییر کند.