مصاحبه با مرحوم مهندس سپهرآرا

مهندس بیژن سپهرآرا متولد سال 1321 و اهل همدان است . وی در سال 1344 در شرکت شعله خاور فعالیت خود را آغاز کرد. وی پس از آن در دوره تهویه مطبوع شرکت کریر در کشور آمریکا شرکت نمود و با پیشنهاد نمایندگی این شرکت در کانادا رو به رو شد که آن را قبول نکرد.

مهندس سپهرآرا در پروژه هایی همچون توسعه حرم امام رضا (ع)، مسجد بلال صدا و سیما، دانشکده دنداپزشکی تبریز، دانشکده مدیریت دانشگاه شریف، کارخانه ارج، کارخانه سایپا، کارخانه ایران خودرو، هتل لاله، سالن اجتماعات و مرکز همایش های بین المللی صدا و سیما و صدها پروژه تاسیساتی دیگر خدمات ارزشمندی را به جامعه تاسیسات ارائه نموده است. تعداد پروژه های طراحی شده توسط ایشان تاکنون بالغ بر نهصد پروژه است که آمار فوق العاده چشم گیری به شمار می رود و بی راه نیست که بسیاری از تاسیساتی ها، لقب پدر تاسیسات ایران را به وی داده اند. خدمات ایشان تنها به موارد یاد شده ختم نمی شود بلکه تدریس دوره های تخصصی تاسیسات و نوشتن مقالات و کتابخانه های فنی از دیگر آثار به جا مانده از ایشان است. کتابچه جداول و اطلاعات فنی تاسیسات که خیلی ها آن را جداول سپهرآرا می نامند هنوز هم راهگشای بسیاری از تاسیساتی هاست. آنچه پیش روی شماست گفتگوی صمیمی با ایشان است که با صبر و حوصله ای خاص میزبان ما بودند.

 

 

 

متولد چه سالی هستید و اهل کجایید؟

 

متولد 1321، اهل همدان

 

اولین شرکتی که در آن شروع به فعالیت کردید چه بود و اصلا اولین شرکت تاسیساتی ایران چه زمانی تاسیس شد؟

 

 

شعله خاور اولین شرکت تاسیساتی بود که آقای مهندس ارجمند در ایران تاسیس کرده بودند و ایشان پایه گذار اولین شرکت تاسیساتی در ایران به شمار می روند. بنده در سال 1344 فعالیت خود را در این شرکت آغاز کردم. البته ناگفته نماند که آقایان سیروس ارجمند، سیاوش ارجمن و اسکندر ارجمند در این شرکت فعالیت داشتند و من این افتخار را داشتم تا در اولین شرکت تاسیساتی ایران فعالیت خود را آغاز کنم. به جرات می توانم بگویم گروه مهندس ارجمند خدمات فراوانی برای رشد و توسعه صنعت تاسیساتی کشور اراوه دادند که قابل تقدیر و تمجید است.

 

 

 

شما در دوره فعالیت خود چه کسی را الگوی خود قرار داده اید؟

 

 

در سالی که من در دانشکده فنی دانشگاه تهران تحصیل می کردم آقای مهندس عبدالله ریاضی، رئیس وقت دانشگاه بودند و من از ایشان تجربیات زیادی آموختم. اتفاقا از دوران تحصیل خود خاطره ای هم به یاد دارم که شاید مرور آن خالی از لطف نباشد. در زمان ما تحصیل در دانشگاه به این صورت بود که اگر شما موفق به کسب نمره قبولی در یک درس نمی شدید باید دوباره از ابتدا آن ترم را آغاز می کردید و از این جهت تحصیل خیلی سخت و جدی بود.

 

 

 

شما همیشه نمره قبولی می گرفتید؟

 

یادم هست یک بار در یک امتحان مهم نهایی سولشان در مورد یک دترمینان بود. سوال مهم و سختی هم بود که اگر قبولی نمی گرفتم ترم را از دست می دادم. البته من همیشه شاگرد اول بودم و قبول هم شدم (با خنده)

 

 

 

در حال حاضر اگر بخواهیم به دنبال اولین مهندس تاسیسات ایران باشیم شما نام چه کسی رو می برید؟

 

 

در ایران از نظر سابقه کاری خود بنده جزو اولین ها بودم و یکی از دوستانم به نام آقای مهندس حشمت الله منصف که چند سالی هم بیشتر از من سابقه دارند را به خاطر می آورم.

 

 

 

هنوز با مهندس منصف در ارتباط هستید؟

 

 

بله. هنوزم با ایشان در ارتباطم و یکی از دوستان صمیمی من هستند.

 

 

در حال حاضر سطح آموزشی دانشگاه ها را چطور ارزیابی می کنید؟ آیا هنوز هم دغدغه آموزش دارید و پیگیر روند جاری هستید؟

 

 

بله. همچنان پیگیر هستم و حتی در حال حاضر مهندسین جوان مشکلات فنی خودشان را با من مطرح می کنند. من یک سری جزوات دارم که در شروع کار حرفه ای خود آن را تهیه کردم. در حال حاضر در همین جزوه به صورت چکیده تمامی نکات کاربردی و ضروری صنعت تاسیسات را گردآوری کرده ام.

 

 

 

اگر اشتباه نکنم این همان جداول معروف سپهرآراست؟ لطفا کمی بیشتر در این زمینه توضیح بفرمایید.

 

 

بله درسته. ببینید یکی از دلایلی که من این جزوه را گردآوری کردم این بود که در ایران به دلیل نبود مراجع کاربردی و بومی نبودن بسیار از داده های فنی موجود نیاز به یک جزوه فنی و کاربردی با اطلاعات بومی ایران ضروری بود.

 

 

 

پس اعداد و ارقام این جزوه برای داخل ایران بهینه و بومی سازی شده است؟

 

 

بله. برای بومی شدن این اعداد من زحمات فراوانی کشیدم و بعضی مواقع تلاش های شبانه روزی زیادی برای این کار انجام دادم. البته ناگفته نماند که این اعداد تقریبا سی سال پیش بومی شده اند و در حال حاضر باید دوباره مورد بررسی و به روزرسانی قرار گیرند. از جمله مواردی که در این کتاب بومی سازی شده است می توانم به مواردی مانند شرایط آب و هوایی استان ها، ارتفاع از سطح دریا، سرعت باد و حتی مصرف آب در تهران و استان ها اشاره کنم.

 

 

 

آیا برای انتشار این جزوه به صورت یک کتاب کاربردی اقدام کرده اید؟

 

 

خودم خیر ولی پیشنهادات زیادی به من شده است. بسیاری از شرکت ها و اشخاص با پیشنهادهای مختلف از من خواسته اند تا این کتاب و سایر جزوات خود را کامل کنم و به نام خودشان به چاپ برسانند. دروغ نمی توانم بگویم بعضی هایشان هم پیشنهادات مالی سنگینی داشته اند اما من همواره گفته ام که تمایلی برای این کار ندارم. این کتاب باید به صورت رایگان و به عنوان یک یادگاری در جامعه تاسیساتی ایران به جا بماند و به هیچ وجه قصد انجام کار تجاری با آن را ندارم.

 

 

 

کمی از سوابق آموزشی خود بفرمایید.

 

 

من در سال 1356 برای تدریس در دانشگاه شیراز دعوت شدم. طرح بسیار جالبی که در این دانشگاه اجر شد آن بود که از تمامی مهندسین با سابقه کشور دعوت به عمل آورده بودند تا در شیراز در تمامی زمینه های مرتبط با تاسیسات یک دوره کلاس آموزشی برگزار کنند. من هم با تمام وجود و علاقه تدریس کردم و الان خدا را شکر می کنم که چیزی را در کلاس هایم از کسی دریغ نکردم و تمامی مطالب را به طور کامل تدریس کردم.

 

 

 

آیا هنوز هم زمینه آموزش مهندسان جوان را دنبال می کنید؟

 

 

بله. بنده تا همین چند ماه گذشته که شرایط روحی و جسمی مناسب تری داشتم در روزهای چهارشنبه در دفترم در منزل، پاسخگوی مشکلات و سوالات دوستان و مهندسین بودم.

 

 

 

جرقه اولیه برای ورود شما به عرصه تاسیسات چه بود؟

 

 

 

سوال جالبی پرسیدید. یادم هست در زمانی که من مشغول به تحصیل بودم چون چیزی به نام کنکور وجود نداشت ما می توانستیم متناسب با معدل خود در هر رشته ای که علاقه مند بودیم، در امتحان ورودی دانشگاه ها شرکت کنیم. لذا با توجه علاقه ویژه ای که به رشته ادبیات داشتم در ابتدا قصد داشتم در این رشته تحصیل کنم اما بعدها نظرم تغییر کرد و چون نمره خوبی داشتم و با استعداد بودم و به رشته ریاضی رفتم و راه تاسیسات را انتخاب کردم.

 

 

 

جایگاه کانون ها و انجمن های تاسیساتی در کشور را چطور می بینید و آیا نظری در این خصوص دارید؟

 

 

متاسفانه کانون ها و انجمن ها اغلب نمی توانند حمایت های موثر و قابل توجهی از دانشجویان، اساتید یا شرکت ها داشته باشند. برخی صرفا به دنبال منافع مادی خود هستند و برخی هم توان اجرایی کافی را ندارند.

 

 

 

در حال حاضر عرصه تاسیسات کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟

 

 

قبل از انقلاب در ایران یکی شرکت ساراول بود و یکی هم شرکت شعله خاور اما الان به دلیل این که آقایان فکر می کنند در صنعت تاسیسات ایران درآمد مالی مناسبی وجود دارد شاید بالغ بر دویست سیصد شرکت تاسیساتی داریم. باور کنید آنقدر که حالا در ایران شرکت سازنده سیستم های تهویه مطبوع داریم در کشور آمریکا نداریم. من که تا به امروز چیزی بالغ بر نهصد پروژه تاسیساتی تحویل داده ام می گویم که این سیستم در صنعت تاسیسات ایران درست نیست و تاکید شرکت ها باید بر کیفیت محصول تولید شده باشد.

 

 

 

در پایان اگر توصیه یا نکته ای دارید بفرمایید.

 

 

از شما تشکر می کنم و برای شما آرزوی موفقیت دارم.

– برگرفته از نشریه خانه تاسیسات

مرحوم مهندس سپهرآرا روز ششم مهرماه سال 95 دارفانی را وداع گفتند.

روحش شاد

انتهای خبر