بزرگداشت موسس رصدخانه مراغه
به گزارش تاسیسات نیوز، ۵ اسفند به‌عنوان روز خواجه نصیرالدین طوسی نامگذاری شده است. محمد بن‌حسن طوسی مشهور به خواجه نصیرالدین طوسی (۶۷۲-۵۹۷ق)، حکیم و متکلم قرن هفتم هجری است.
خواجه نصیر نویسنده کتاب‌ها و رساله‌های بسیاری در علوم اخلاق، منطق، فلسفه، کلام، ریاضیات و نجوم است. اخلاق ناصری، اوصاف الاشراف، اساس‌الاقتباس، شرح‌الاشارات، تجریدالاعتقاد، جامع‌الحساب و کتاب مشهور زیج ایلخانی و تذکره فی علم الهیأه در علم نجوم، از آثار مهم و مشهور او هستند. او همچنین رصدخانه مراغه و نیز کتابخانه مراغه را با بیش از ۴۰۰ هزار جلد کتاب بنا نهاد.
خواجه نصیرالدین طوسی، پس از حمله دوم مغولان به فرماندهی هلاکو و تسلیم‌شدن قلعه‌های اسماعیلیان، به دربار هلاکو راه یافت. برخی معتقدند خواجه طوسی بدون آنکه قدرت انتخاب داشته باشد، با هلاکو همراه شد. بنابراین تصمیم گرفت در آن جایگاه از میراث اسلامی که در معرض نابودی بود، محافظت کند.
برخی دیگر بر این باورند که یکی از دلایل گرویدن مغولان و شاهان مغول به اسلام، فعالیت‌های خواجه‌نصیر بوده است. به باور برخی محققان، نجات زندگی دانشمندان و نیز حفظ کتاب‌های کتابخانه‌ها، برای خواجه نصیر در درجه اول اهمیت قرار داشته است.
از آنجا که مقاومت در برابر نیروی مهاجم، نه از سوی مردم و نه از سوی حکومت امکان‌پذیر نبود، خواجه نصیر رصدخانه مراغه را محلی برای جمع کردن تعداد زیادی از دانشمندان آن زمان قرار داد و بدین‌گونه آنها را از کشته‌شدن رهایی بخشید و نیز تلاش زیادی برای جمع‌آوری تعداد زیادی از کتاب‌ها و حفظ آنها کرد.
خواجه نصیرالدین طوسی، ساختن رصدخانه مراغه را به هلاکو پیشنهاد کرد. جمع زیادی از دانشمندان برای همکاری با او اعلام موافقت کردند.
کار ساخت رصدخانه، سال ۶۵۷ق آغاز شد. زیج به‌دست آمده از این رصدخانه، زیج ایلخانی نام گرفت. این زیج در کتابی به همین نام انتشار یافت که مشتمل بر جدول‌های ریاضی جدید بود که قبل از آن تاریخ شناخته شده نبودند.
خواجه در پایان کتاب «شرح‌الاشارات» می‌نویسد: بیشتر مطالب آن را در چنان وضع سختی نوشته‌ام که سخت‌تر از آن ممکن نیست و بیشتر آن را در روزگار پریشانی فکر نگاشتم که هر جزئی از آن، ظرفی برای غصه و عذاب دردناک بود و پشیمانی و حسرت بزرگی همراه داشت و زمانی بر من نگذشت که از چشمانم اشک نریزد و دلم پریشان نباشد و زمانی پیش نمی‌آمد که دردهایم افزون نگردد و غم‌هایم دوچندان نشود.
انتهای خبر