پیش قدم بودن در توسعه اخلاق عمومی

به گزارش تاسیسات نیوز، دکتر آخوندی روز پنجم اسفندماه همزمان با روز مهندسی در اولین جشنواره نشان تعالی HSE با گرامیداشت روز خواجه نصیرالدین طوسی بر اهمیت تبعیت از اصول و ویژگی‌هایی که خواجه نصیرالدین در زندگی پیش گرفت تاکید کرد و گفت: خواجه نصیرالدین طوسی علاوه بر مهندس و منجم سرشناس یک سیاستمدار بود.

وزير راه و شهرسازی کتابی تحت عنوان اخلاق ناصری دارد که وقتی به آن کتاب مراجعه می‌کنید، مباحثی از جمله اخلاق فردی، سیاست عمومی و سیاست مدرن در آن پرداخته شده است. در این کتاب بزرگ‌ترین فضیلت عدالت است.

وی با تاکید بر اینکه بدون عدالت اخلاق، مفهومی نخواهد داشت، گفت: وقتی خواجه نصیرالدین طوسی از عدالت سخن می‌گوید سه منظور دارد که شامل برابری، تعدیل و اجرای قوانین و مقررات است.

دکتر آخوندی همچنین گفت: در رابطه عدالت و اخلاق باید در نظر داشته باشیم که از رابطه بین این دو مفهوم سرمایه اجتماعی ایجاد می‌شود و جامعه به سمت بهبود پیش می‌رود. باید بپذیریم که جامعه ما در حال زوال اجتماعی است که باید در صدد رفع آن برآییم. زیرا اگر زوال اجتماعی در جامعه حاکم نبود خلق ارزش افزوده و امید به جامعه و پیشرفت را شاهد بودیم.

وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه با شفافیت سخن می‌گوید و در لفافه کلامی را مطرح نخواهد کرد، گفت: در جامعه کمتر مساله اجتماعی را به صورت اجتماعی حل می‌کنیم و این مهم‌ترین مساله‌ای است که باید بر روی آن تمرکز داشته باشیم.

آخوندی با اشاره به اینکه هم اکنون مسائل اجتماعی به صورت اجتماعی و با اجماع حل نمی شوند، گفت: در موضوعات تاب آوری اجتماعی، فنی، و سایر حوزه ها کشور در آستانه پایینی قرار دارد. بدین معما یک تجمع کوچک تبدیل به آشوب می شود و یا به سرعت مسائل کوچک ما بتدیل به سوء تفاهم های گسترده تبدیل می شوند.

یا شاهد هستیم که با وقوع برف جامعه به هم می ریزد. اینها نشان می دهد تاب آوری در کشور پایین است و در این حوزه دچار مشکلات بنیادین هستیم. به همین دلیل ما مهندسان باید برای حل مسائل مختلف راه حل حای مختلفی داشته باشیم.

وی تصریح کرد: مهندس کسی است که قدرت حل مسائل را دارد و باید از این قابلیت های خود استفاده کند همانطور که در تعریف مهندس و مهندسی نیز بر آن تاکید شده است.

وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: ما مشکل حل مساله داریم و مدت ها است مشکلات ایجاد ارزش افزوده در کشور داریم. یک زمانی می گفتند که اگر بودجه های کشور ۳۰ درصد توزیعی و ۷۰ درصد عمرانی باشد در شرایط مناسبی هستیم زیرا ارزش افزوده ایجاد خواهد شد. هم اکنون بودجه ما ۱۰۰ درصد توزیعی است و قدرت خلق ارزش افزوده به سمت صفر گرایش پیدا کرده است.

وی همچنین با یادآوری صحبت های مهندس رجبی در همایش فوق، خاطرنشان کرد: اوراق یعنی ایجاد بدهی برای آینده و این روش بدین معناست که ما قدرت خلق ارزش افزوده را نداریم و ایجاد ارزش افزوده به صفر گرایش پیدا کرده است.

وزیر راه و شهرسازی گفت: برای جلوگیری از زوال اجتماعی و گسترش آن باید مباحثی از جمله توجه به سرمایه اجتماعی و امید را مورد توجه قرار دهیم.

وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: ریشه تمامی این مسایل از جمله زوال اجتماعی به اخلاق عمومی برمی گردد و مشکل ما در ایران، سوء تفاهم ملی و گسترده است.

آخوندی ادامه داد: وقتی صحبت از اخلاق می شود عموما توجه به موضوعاتی همچون سخاوت مند بودن، متواضع بودن و فداکاری و … به ذهن متبادر می شود در حالیکه باید بپذیریم معیار و ارزش اخلاق عمومی، هیچکدام از اینها نیست و فقط و فقط عدالیت است و این خلط مبحثی است که ما با آن در سطوح گسترده روبه رو هستیم.

وی با تاکید دوباره بر این مطلب که معیارهای اخلاق عمومی و خصوصی با هم یکی نیستند، تاکید کرد: گرفتارهایی که در این حوزه وجود دارد به دلیل عدم تفکیک اخلاق عمومی با اخلاق خصوصی است.

عضو کابینه دولت دوازدهم با یادآوری حدیثی در برتری عدل یا جود و تاکید حضرت علی (ع) بر عدل، گفت: در عدل که معیار و ارزش اخلاق عمومی است هرچیزی در جای درست خود قرار می گیرد و در جود موضوعات از جایگاه خود خارج می شوند. به همین دلیل در حوزه مهندسی رعایت عدالت و اخلاق حرفه ای اولویت دارد.

وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: اصلی ترین ماموریت اخلاق عمومی، مهار قدرت است. در حوزه اخلاق عمومی، مهار قدرت با ملکات نفسانی محقق میشود اما در حوزه عمومی مهار قدرت از طریق اجرای عدل صورت می گیرد نه از طریق توصیه به رفتارهای صرفا پسندیده اخلاقی.

آخوندی افزود: مشکل ما این است که در حوزه عمومی هم می خواهمی با توصیه های اخلاقی عدل را برقرار کنیم. حتما اخلاق فردی کمک می کند تا عدل گسترش یابد اما مشروط به اینکه مبنا را جابه جا نکنیم. زیرا شرط لازم برای ایجاد سرمایه اجتماعی، عدالت است.

وزیر راه و شهرسازی گفت: ما مهندسان آنچه ایجاد می کنیم ارزش عمومی دارد و حتی کوچکترین واحدی که ایجاد می شود نیز توسط مهندسان دارای ارزش عمومی است بنابراین رعایت اخلاق حرفه ای در این مورد حائز اهمیت است و باید رعایت شود.

وی ادامه داد: بنابراین کار مهندسان با حوزه عمومی مرتبط است. به همین علت نیز مهندس باید به اخلاق عمومی پایبند باشد. اینکه در چند ماه گذشته این مقدار راجع به حوزه رعف عدم تعارض منافع تاکید داشتم نیز ناشی از این اهمیت بوده است.

آخوندی تصریح کرد: بزرگترین ظلم در جامعه بحث تعارض منافع است زیرا موضوع تعارض منافع، ریشه تمام مفاسد است.

غیرممکن است فسادی را پیدا کنید و به تعارض منافع نرسید. از همین رو بحث خود را به عدال برمی گردانم زیرا با عدالت به اخلاق عمومی رو می آوریم.

وی افزود: اخلاق عمومی ما را موظف می کند منافع متعارض را نپذیریم. اگر به هر نحوی منافع متعارض را در هرجایی پذیرفتیم لغزش آغاز خواهد شد. بنابراین اگر ما مهندسان به دنبال آن هستیم که مساله‌ای از مسائل جامعه را حل کنیم باید از منافع متعارض پرهیز کنیم.

وزیر راه و شهرسازی همچنین گفت: مهندسان باید در توسعه اخلاق عمومی پیشقدم باشند. البته اخلاق عمومی و جلوگیری از منافع متعارض در همه حوزه های اجتماعی مطرح است که باید آن را مورد توجه قرار دهیم.

عضو کابینه دولت دوازدهم تاکید کرد: اگر جامعه اعتماد لازم را ندارد و اگر ما فکر می کنیم که نگرانی در جامعه و بی اعتمادی وجود دارد ریشه آن در این مطلب است که یک نفر در دو طرف میز می نشیند. بنابراین ما در روز مهندس به آموزه اخلاق ناصری و اخلاق عمومی که آخرین دستاور بشری است برگردیم.

آخوندی گفت: اگر می خواهیم نسبت به ما اعتماد ایجاد شود نباید دو طرف میز بنشینیم. به دلیل تعارض منافع و همچنین عدم تفکیک اخلاق عمومی و خصوصی است که هر حادثه ای که رخ می دهد به جای آنکه به دنبال بررسی فرایندها برویم به فکر درگیری با یک نفر رخ می دهد.

وی ادامه داد: HSEیک فرایند است که در این فرآیند افراد مختلفی درگیر هستند. به همین دلیل بپذیریم که وقتی در کارگاهی اتفاقی رخ می دهد همه مسئول هستند و تنها مدیر پروژه مسئول نیست و هرکسی باید به سهم خود پاسخگو باشد.

وزیر راه و شهرسازی همچنین گفت: ما در قانون مدنی، مفهوم عدالت عرفی را داریم. ممکن است شخصی در همه ویژگی ها زبانزد و معروف باشد اما به محض آنکه در دو طرف میز نشست از عدالت خارج می شود.

به همین دلیل است که وقتی شخصی می خواهد راجع به موضوع نظر بدهد نباید در آن کار ذی نفع باشد چون همین ذی نفعی است که جامعه آن را نمی پذیرد و نسبت به آن واکنش نشان می دهد.

آخوندی ادامه داد: نگاه جامعه به این موضوع توجه دارد که نظراتی که در رابطه با موضوعی ارایه می شود از سوی ذی نفعان است یا از سوی افرادی فاقد نفع انجام می شود. به همین دلیل افرادی که به عنوان نمونه در وزارت راه و شهرسازی مشغول به فعالیت هستند و باید نظارت عالیه داشته باشند اگر خود سازنده باشند هرچه بگویند قابل قبول نیست.

آخوندی با یادآوری حادثه سقوط هواپیمای ای تی آر تهران- یاسوج، گفت: در بحث حادثه هواپیمای تهران-یاوسج دولت تجربه مهمی دارد که باید به آن توجه شود و کمتر در ایران راجع به آن بحث کردیم. در همین راستا، ایکائو می‌گوید ایران سه بخش عمده زیرساخت ها(فرودگاه ها)، عملیات، مقررات و کنترل مقررات و نظارت بر قراردادها را دارد. در دهه ۷۰ سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاه‌ها یکی بود که به توصیه ایکائو تفکیک شد.

وی ادامه داد: این تفکیک به این دلیل صورت گرفت تا اگر اتفاقی رخ داد سازمان هواپیمایی کشوری که به نوعی پلیس فرودگاه است ذی‌نفع فرودگاه‌ها نباشد و در تحلیل حوادث و پیگیری آنها اغماضی نداشته باشد. این بحث تکفیک سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاه ها بحث مهمی است که امیدوارم جامعه آن را دنبال کند.

وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: ما مهندسان می دانیم که وقتی می خواهیم مساله ای را حل کنیم باید آن را به اجزای کوچک خرد کرده و آن را حل کنیم. HSE نیز که یک فرآیند است بر این نکته تاکید دارد که اگر بخواهیم اعتماد اجتماعی را در حوزه مهندسی به مهندسان بازگردانیم باید فرایندی رفتار کنیم.

انتهای خبر