دانشگاههای پرشمار، دانشآموختگان بیکار
به گزارش تاسیسات نیوز به نقل از ایرنا؛ عباس قنبری عدیوی با بیان اینکه توسعه آموزش عالی در سالهای اخیر بیشتر عددی بوده است تا کیفی افزود: افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو بدون توجه به نیاز واقعی جامعه، دانشگاهها را از کارکرد اصلی خود دور کرده است.
دانشجو؛ محور فراموش شده نظام آموزش عالی
وی با تاکید بر اینکه محور اساسی هر نظام آموزشی دانشجو است اظهار داشت: فرآیند پذیرش، جذب، آموزش و دانشآموختگی دانشجو مسیری پیچیده و زمانبری است که نیازمند برنامهریزی دقیق و نگاه آیندهنگر است و بدون توجه به این چرخه، آموزش عالی معنا و کارکرد خود را در درازمدت از دست میدهد.
وی استاد را دومین رکن اصلی آموزش عالی دانست و اظهار داشت: استاد تنها آموزشدهنده نیست، بلکه رهبر آموزشی، الگو و جریانساز علمی و فرهنگی است؛ آنچه از استاد انتظار میرود، فقط انتقال دانش نیست، بلکه اندیشهورزی، تسلط علمی، گفتار، رفتار حرفهای و توان هدایت فکری دانشجویان است؛ موضوعی که باید در نظام جذب و ارتقای اعضای هیأت علمی بهدرستی دیده شود.
کمبود زیرساختها؛ چالش پنهان کیفیت آموزش دانشگاهی
این استاد دانشگاه فرهنگیان سومین عنصر آموزش عالی را زیرساختهای فیزیکی دانشگاه عنوان کرد و گفت: کلاسهای آموزشی، کارگاهها، آزمایشگاهها، کتابخانهها، مراکز فناوری نوین، آموزشهای رایانهای و سراهای دانشجویی، بخش جداییناپذیر فرآیند یادگیری هستند.
وی اضافه کرد: دانشجو بخش عمدهای از شبانهروز را در محیط دانشگاهی سپری میکند و کیفیت این فضاها تاثیر مستقیمی بر آموزش و زیست علمی او دارد.
سامانهها و فرایندهای آموزشی، حلقه مغفول آموزش عالی
قنبری عدیوی برنامهها و سامانههای دانشگاهی را از عناصر کمتر دیدهشده اما اثرگذار دانست و تصریح کرد: فرآیندهایی مانند انتخاب واحد، آموزش، آزمون و امتحانات، خدمات رفاهی، بهداشتی، درمانی و ورزشی باید بهعنوان بخشی از بسته آموزش عالی مورد توجه قرار گیرند.
وی با اشاره به نقش مدیریت دانشگاهی گفت: رییس دانشگاه و مجموعه مدیریتی باید به نقشه جامع نظام آموزش عالی کشور اشراف داشته باشند و نبود چشمانداز، سیاستگذاری مشخص و آیندهنگری، دانشگاهها را به سمت روزمرگی و بیبرنامگی سوق میدهد که این موضوع یکی از آفتهای جدی مدیریت آموزشی است.
این پژوهشگر و نویسنده عوامل محیطی و اجتماعی را نیز مؤثر دانست و افزود: محیط شهری، فرهنگ اجتماعی و ملی، زبان معیار، سیاستها و رفتارهای کلان، همگی بر عملکرد دانشگاه اثرگذارند و آموزش عالی را نمیتوان جدا از این بسترها تحلیل کرد.
قنبری عدیوی با مقایسه وضعیت آموزش عالی در ابتدای انقلاب اسلامی و امروز اظهار داشت: در آغاز انقلاب، جمعیت کشور ۳۶ میلیون نفر و تعداد دانشجویان حدود ۲۰۰ هزار نفر بود، اما امروز با جمعیت ۸۵ میلیونی، حدود سه میلیون دانشجو در کشور وجود دارد؛ افزایش تعداد دانشگاهها فراتر از معیارهای جهانی، موجب شده است با وجود رشد عددی، کیفیت آموزش افت کند.
فشار مالی دانشگاهها و تاثیر آن بر کیفیت علمی
این پژوهشگر و نویسنده ادامه داد: هزینههای سنگین و رو به افزایش نگهداری دانشگاهها، از سراهای دانشجویی و تغذیه گرفته تا کارگاهها و آزمایشگاهها، فشار مضاعفی بر نظام آموزش عالی وارد کرده و استادان دانشگاه را بهجای تمرکز بر کیفیت علمی، درگیر مسائل اجرایی و معیشتی کرده است.
وی با اشاره به وضعیت معیشتی اعضای هیأت علمی گفت: حقوق و مزایای نامناسب، تدریس فشرده و نبود فرصت پژوهش، موجب کاهش انگیزه اساتید و در نهایت افت کیفیت آموزش میشود در چنین شرایطی، بسیاری از استادان و نخبگان علمی تمایل دارند به بخش خصوصی و صنایع بزرگ مانند فولاد، نفت و پتروشیمی خود را منتقل کنند.
گسست دانشگاه و بازار کار؛ ریشه بیکاری دانشآموختگان
این استاد دانشگاه فرهنگیان ضعف پل ارتباطی میان دانشگاه، صنعت، کشاورزی و بازار کار را یکی از ریشههای اصلی بیکاری دانش آموختگان دانست و افزود: بسیاری از دانشآموختگان مدرک و کارنامه بسیار خوبی دارند اما مهارت ندارند و همین موضوع به پدیده مدرکگرایی بدون ارزش افزوده منجر شده است.
قنبری عدیوی با تشریح هِرَم نیروی انسانی اظهار داشت: قاعده این هرم شامل کاردانی و کارشناسی، میانه آن کارشناسی ارشد و راس آن دکتری و پسادکتری است و توسعه رشتهها و ظرفیتها باید متناسب با نیاز واقعی جامعه و نه فقط بر اساس افزایش پذیرش دانشجو انجام شود.
وی تاکید کرد: دانشگاه باید بداند دانشجویی که امروز وارد دانشگاه میشود، چهار سال آینده چه جایگاهی در بازار کار خواهد داشت و اگر پاسخ روشنی وجود ندارد، تداوم آن رشته توجیهی ندارد.
آموزش عالی در عصر تغییرات سریع و هوش مصنوعی
این استاد دانشگاه فرهنگیان با اشاره به تحولات سریع علمی و فناوری گفت: در برخی رشتهها منابع آموزشی باید متناسب با نیازهای روز جهان، تالیف و تدریس شود، چون امروز در عصر تغییرات لحظهای و هوش مصنوعی قرار داریم.
وی ادامه داد: دانشگاه باید دانشجو را توانمند، ماهر، خلاق و آماده مواجهه با آینده تربیت کند.
به گفته قنبری عدیوی ما نیازمند ترجمه و نشر علمی با اصالت دانش هستیم؛ استادان ما توانایی حل بسیاری از مشکلات جامعه را دارند ولی باید در این خصوص مقدماتی فراهم شود درغیر اینصورت، دانشگاه از روند اصلی و اهداف متعالی خویش فاصله خواهد گرفت.
قنبری عدیوی با تأکید بر نقش دانشگاه در حل مسائل جامعه افزود: بحرانهایی مانند بیکاری، ناترازی انرژی، کمبود آب و آسیبهای اجتماعی بدون نقشآفرینی دانشگاهها حل نخواهد شد و مرجعیت علمی زمانی معنا دارد که دانشگاه بتواند به حل مشکلات واقعی جامعه کمک کند.
وی با اشاره به تغییرات نسلی گفت: نسل جدید دانشجویان تنبل نیست، بلکه محصول فضای فناوریمحور امروز است و دانشگاهها باید خود را با نیازها، زبان و زیستجهان این نسل هماهنگ کنند و آنان را برای آیندهای روشن توانمند سازند.