معاون میراث فرهنگی: غفلت ۱۰۰ ساله از معماری خشتی، ضعف بزرگ کشور است

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور با تاکید بر حفظ بافت جهانی یزد، گفت: خارج از این بافت تاریخی، شاهد ایجاد بناهایی با معماری غیرایرانی و خشتی هستیم که این مسئله بیانگر ورود نکردن سازمان نظام مهندسی در زمینه مجوزها و به تبع آن دانشگاه‌ها در زمینه شناخت و معرفی و ارتقای آگاهی نسبت به انواع مصالح معماری خشتی و نوع این معماری است.

به گزارش پایگاه خبری تاسیسات نیوز، محمد حسن طالبیان در اولین کارگاه بین‌المللی معماری خشتی که به میزبانی دانشگاه یزد برگزار می‌شود، تنوع آثار دربردارنده معماری خشتی کشور را یکی از ظرفیت‌های بزرگ ایران در زمینه معماری برشمرد و گفت: آثاری چون تخت جمشید، آثار باستانی بسیار ارزشمند و خشتی در سطح جهان هستند که حدود دو سوم این بناها با خشت ایجاد شده و به رغم گذر زمانی بسیار زیاد، همچنان حفظ شده‌اند.

وی افزود: البته هخامنشیان که خاک، آب، زمین و آسمان را مقدس می‌شمردند، منجر به وجود آمدن باغ‌های ایرانی با این نوع معماری نیز شدند که این به معنای هویت ایرانی محصور در این بناها و سازه‌هاست.

اکثر آسیب‌ها به بناهای خشتی به دلیل رعایت نکردن نکات فنی در معماری است

طالبیان ؛ غفلت از معماری خشتی در ۱۰۰ سال اخیر را ضعف بسیار بزرگی برای کشور برشمرد و گفت: هر چند هنوز در برخی از نقاط کشور شاهد ایجاد بناهایی با معماری گلین و خشتی هستیم اما حقیقت این است که معماری خشتی در حال فراموشی و رو به غفلت است و نقش استاد و شاگردی و معماران خشتی کم‌رنگ شده در حالی که این معماری وابسته به این عوامل نیز بوده است.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به همت شهرداری یزد برای برگزاری کارگاه معماری خشتی در دانشگاه یزد، اظهار کرد: توسعه میراث معماری خشتی نیازمند نگاهی شهری است که شهرداری یزد در این زمینه اقدام قابل قبولی داشته و با برگزاری این کارگاه در این زمینه پیش قدم شده است.

طالبیان با بیان اینکه معماری خشتی با چالش‌های زیادی روبرو است، بیان کرد: هر چند این معماری در بافت شهر جهانی یزد حفظ شده، اما خارج از این بافت تاریخی، شاهد ایجاد بناهایی با معماری غیر ایرانی و خشتی هستیم که این مسئله بیانگر عدم ورود سازمان نظام مهندسی در زمینه مجوزها و به تبع آن دانشگاه‌ها در زمینه شناخت و معرفی و ارتقای آگاهی نسبت به انواع مصالح معماری خشتی و نوع این معماری است.

وی با تاکید بر ثبات و دوام بناهایی با معماری خشتی و اشتباه مهندسان امروزی با عدم اعتماد به سازه‌های خشتی، گفت: اغلب مهندسان معتقد هستند که معماری خشتی در مقابل بلایایی چون زلزله و سیل دوام ندارد، بنابراین بناهای بُتنی و سیمانی را اولویت معماری خود قرار می‌دهند، در حالی که در زلزله بم و سیل خوزستان، بناهای خشتی نسبت به سازه‌های جدید آسیب کمتری دیده بودند و اکثر آسیب به بناهای خشتی نیز به دلیل عدم رعایت برخی نکات فنی در معماری و عدم یکپارچگی این سازه‌ها بود.

معاون میراث کشور با اشاره به قدمت چندین هزار ساله این نوع سازه‌ها مانند ارگ بم، بیان کرد: به یقین عمر و دوام این سازه‌ها بیشتر است لذا باید نگاه به این معماری تغییر کند و نسل جدید که نگاه کم رنگ و غیر قابل اعتمادی به این نوع معماری دارند، معماری خشتی را بیشتر و درست بشناسد.

پاسخ به نیاز مردم در بافت تاریخی، عامل ماندگاری مردم در بافت شهر یزد

طالبیان رفع دغدغه‌ها و مشکلات ساکنان بافت‌های تاریخی متناسب با پیشرفت تکنولوژی را چالش بزرگ دیگری برای سازه‌هایی با این نوع معماری عنوان کرد و افزود: باید نیاز مردم این بخش به پیشرفت تکنولوژی پاسخ داده شود تا این مردم در این بافت بمانند و علاوه بر ماندگاری، آن را نیز حفظ کنند چرا که در غیر این صورت کار مهمی انجام نشده است.

او حفظ بناهای خشتی در روستاهای خالی از سکنه را نیز دغدغه دیگری عنوان کرد و گفت: برخی از بناها که معماری خشتی دارند، در این نوع روستاها واقع شده‌اند در حالی که خشکسالی عاملی بر متروک شدن و تخریب این نوع بناهاست و حفظ آنها نیز به دغدغه‌ای برای میراث فرهنگی تبدیل شده است.

وی با بیان اینکه مسئله مهم اینجا است که «چه باید کرد؟»، گفت: برای رفع این چالش‌ها اقدامات قابل قبولی با تعامل دانشگاه‌ها و پایگاه میراث جهانی انجام شده و در حال تدوین و انعقاد تفاهم‌نامه‌هایی در راستای ایجاد مرکز تحقیقات ساختمان هستیم که این مسئولیت بزرگ به‌رغم حجم بسیار زیاد بناها و دغدغه‌ها، نیازمند مشارکت جامعه است.

طالبیان با اشاره به ضرورت تعامل با کشورهای دیگر در راستای این نوع معماری، تصریح کرد: بناهای رها شده به عنوان پایلوت ایجاد کارگاه‌های آموزشی و اشتغال‌زایی انتخاب و در دایره کاربری مناسب قرار گیرند و در این رویکرد شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های اجرایی نیز همکاری کنند.

معاون میراث فرهنگی کشور با تاکید بر لزوم ایجاد بناهای خشتی عمومی که با مخالفت مهندسان نیز روبرو است، افزود: با این کار مردم در تماس مستقیم با این نوع معماری قرار می‌گیرند و آگاهی عمومی نیز افزایش می‌یابد.

طالبیان همچنین بر توجه به موضوع یکپارچگی و توسعه این نوع معماری در خارج از بافت‌های تاریخی تاکید کرد.