به گزارش تاسیسات نیوز، رقابت ایران با کشورهای عرب همسایه را می‌توان در دو قالب بررسی کرد؛ یکی رقابت بر سر بازار و دیگری رقابت بر سر صنعت نفت.اوج رقابت در بازار نفت با کشورهای عرب همسایه در دوران جنگ تحمیلی و دیگری در زمان تحریم نفت ایران بود. تقریبا در هر دو دوره، کشورهای عرب منطقه سعی کردند جایگزین ایران در بازار نفت شوند. در صنعت نفت نیز به علاوه این دو دوره می‌توان به تلاش کشورهای همسایه در تصاحب منابع موجود در میادین مشترک اشاره کرد. به‌خصوص طی بیش از یک دهه گذشته، تلاش دولت‌ها برای بهره‌برداری از میادین مشترک نفت و گاز مشترک بین ایران و کشورهای همسایه عربستان، عراق، قطر، بحرین و … تقریبا ناکام مانده است، به طوری که شواهد نشان می‌دهند میزان برداشت ما از این میادین به یک‌سوم کشورهای همسایه می‌رسد.توجه به میادین مشترک در دولت نهم و به‌خصوص دولت دهم به حداقل خود رسید، تا جایی که به شهادت کارشناسان حوزه انرژی کشورمان نه تنها در این دوران موفقیتی در حوزه‌های نفتی میادین مشترک کسب نکرده، حتی تاسیسات میادین گازی پارس جنوبی نیز در معرض خطر تخریب قرار گرفته است.با این حال، وزیر نفت دولت یازدهم از ابتدای روی کار آمدن با تاکید بر موقعیت میادین مشترک گازی و نفتی کشورمان، افزایش ظرفیت تولید نفت را بر مبنای استخراج از میادین مشترک پایه‌ریزی کرد. زنگنه قصد دارد در سال‌های پیش‌رو ظرفیت تولید نفت را به 7/5 میلیون بشکه برساند که به اعتقاد کارشناسان 25درصد از این ظرفیت قابل اتکا به میادین مشترک است.
اما طی سال‌های اخیر کشورهای همسایه نیز از حداکثر توان مالی و عملیاتی خود برای افزایش ظرفیت‌های نفتی استفاده کرده‌اند. این در حالی است که موقعیت جغرافیایی میادین مشترک نیز به کمک آنها آمده و به گفته کارشناسان حوزه انرژی هزینه استخراج و برداشت آنها از میادین گازی و نفتی مشترک کمتر از ایران است. این موضوع در کنار فرصت‌های غیر‌تحریمی در این کشورها نظیر حضور معتبرترین کشورهای جهان و سرمایه‌های بزرگ مالی، تکنولوژی و دانش فنی باعث رشد سریع این کشورها شده‌است. این موارد باعث نگرانی هرچه بیشتر ایران شده است. رفع تحریم‌ها می‌تواند شرایطی را برای خروج از بن بست توسعه میادین مشترک فراهم کند. خبرگزاری «مهر» با انتشار گزارشی درباره وضعیت میادین مشترک نفتی ایران از عدم پیشرفت جدی در این میادین خبر داده است.براساس این گزارش، هم‌اکنون توسعه میادین مشترک نفتی با عربستان، امارات، قطر، کویت و عمان همچنان سرعت بسیار کمی دارد. در شرایط فعلی پیشرفت طرح توسعه میادین بزرگ مشترک نفتی ایران در خلیج فارس شامل توسعه میادین فروزان، اسفندیار، فرزاد A و B، آرش (مشترک با عربستان سعودی)، سلمان (مشترک با امارات)، هنگام (مشترک با عمان)، لایه نفتی پارس جنوبی(مشترک با قطر) متوقف و یا با تاخیر روبه‌رو شده است.
توقف توسعه میادین مشترک نفتی با عربستان
در حال حاضر طرح توسعه میدان فروزان به عنوان بزرگ‌ترین میدان مشترک نفتی با عربستان سعودی در خلیج فارس نه تنها از پیشرفت قابل توجهی برخوردار نیست بلکه با تاخیرهای گسترده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند.شرکت ملی نفت ایران برای شتاب در توسعه این میدان مشترک نفتی در حالی ساخت دو سکوی اصلی این میدان را به شرکت‌های خارجی واگذار کرده است که بنا بر اظهارات ماه گذشته غلامرضا منوچهری مدیرعامل تاسیسات دریایی به عنوان پیمانکار توسعه این میدان نفتی در خوشبینانه‌ترین حالت ساخت دو سکوی ٦٥٠٠ تنی و ٢٥٠٠ تنی میدان فروزان در ١٨ ماه آینده به پایان می‌رسد. بر این اساس فعلا افزایش تولید نفت این میدان مشترک نفتی با عربستان تا سقف 100 هزار بشکه در روز منتفی است.میدان اسفندیار هم از دیگر میادین مشترک نفتی با عربستان بوده که بنا بر آخرین اظهارنظر رکن‌الدین جوادی، مدیرعامل شرکت ملی نفت (بهمن‌ماه 92) توسعه این میدان فعلا در مرحله جذب سرمایه‌گذار قرار دارد و عملا اقدام عملیاتی برای توسعه این میدان مشترک با عربستان انجام نگرفته است. برای توسعه این میدان مشترک نفتی در خلیج فارس به حدود 500 تا 700میلیون دلار سرمایه‌گذاری نیاز است که تاکنون شرکت نفت برنامه نهایی خود را برای توسعه این میدان اعلام نکرده ضمن آنکه قرار است با توسعه این میدان در مجموع روزانه 12 هزار بشکه نفت برداشت شود.در طرح توسعه میدان فرزادB هم با وجود امضای قرارداد توسعه زودهنگام آن در سال گذشته اما هم‌اکنون توسعه این میدان دریایی از شتاب لازم برخوردار نیست و حتی در بخش حفاری و ساخت سازه‌های دریایی فعالیت‌ها متوقف شده است. این در حالی است که اخیرا مذاکراتی با کنسرسیوم هندی به منظور توسعه این میدان نفت و گازی انجام گرفته که این مذاکرات تاکنون منجر به یک توافق دو‌جانبه نشده است.درباره توسعه میدان مشترک فرزاد هفته گذشته شرکت ملی نفت رسما توسعه این میدان نفتی را به‌عنوان یک بسته جدید سرمایه‌گذاری به شرکت‌های خارجی در حاشیه کنگره جهانی مسکو پیشنهاد کرده است.
توقف توسعه میدان آرش
رکن‌الدین جوادی معاون وزیر نفت بهمن ماه سال گذشته در تشریح آخرین وضعیت توسعه میدان مشترک آرش، گفته بود: باوجود آمادگی کامل شرکت ملی نفت، طرح توسعه میدان آرش به دلیل وجود پاره‌ای اختلافات مرزی با کشورهای عربستان و کویت با سرعت کمتری در حال انجام است.با این وجود خرداد‌ماه سال جاری و همزمان با سفر امیر کویت به تهران مذاکراتی با طرف کویتی برای توسعه این میدان مشترک نفت و گاز انجام گرفته است.در شرایط فعلی، حفاری چاه‌های این میدان مشترک گازی در خلیج فارس متوقف شده و شرکت ملی نفت ایران در انتظار پاسخ کویت برای توسعه این میدان مرزی است. میدان گازی آرش با در‌اختیار داشتن ذخیره بیش از یک تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی و 310 میلیون بشکه نفت خام در شمال غربی خلیج‌فارس مشترک بین ایران، کویت و عربستان قرار گرفته است.
توقف توسعه بزرگ‌ترین میدان نفتی با قطر
همزمان با توقف یا پیشرفت کند توسعه میادین مشترک نفتی با اعراب در خلیج‌فارس، طرح توسعه لایه مشترک نفتی با قطر هم به‌طور‌کامل متوقف شده است.با گذشت بیش از یک دهه از امضای قرارداد طرح توسعه لایه نفتی پارس جنوبی، هنوز امکان تولید و انتقال حتی یک بشکه نفت خام از این میدان مشترک وجود ندارد و این در حالی است که قطر روزانه بیش از 700 هزار بشکه طلای سیاه از این میادین مشترک برداشت می‌کند. در حال حاضر، حفاری هفت حلقه چاه توسعه‌ای این لایه مشترک نفتی با قطر در خلیج فارس به پایان رسیده است، اما ساخت و راه‌اندازی تنها سکوی در دست ساخت این میدان نفتی از پیشرفت اجرایی لازم برخوردار نبوده و تاکنون هیچ‌گونه برنامه زمان‌بندی برای نصب و راه‌اندازی این سکوی دریایی در خلیج‌فارس توسط شرکت ملی نفت اعلام نشده است. هدف از طرح توسعه لایه نفتی پارس جنوبی تولید روزانه 35 هزار بشکه نفت از بخش غیر‌مشترک این سازند هیدروکربوری است، هر چند قطر از سال 1991 میلادی تولید نفت را از این میدان مشترک آغاز کرده است.با این حال زنگنه در ابتدای راه از توفیقات قابل توجهی در حوزه تولید و صادرات نفت برخوردار شده و انتظار می‌رود تا پایان سال جاری براساس برنامه‌ریزی‌های این وزارتخانه شاهد تحرکات مهمی در حوزه میادین مشترک باشیم؛ حوزه‌ای که در یک دهه گذشته مورد اهتمام دولت‌ها نبوده است.
انتهای پیام