ارزیابی پایداری یا ثبات ساختمان‌ها

تاسیسات نیوز – عادل لک علی‌آبادی، کارشناس معاونت مهندسی و توسعه امور زیربنایی: بسیاری از کشورها با چالش‌های بزرگی برای تبدیل ساختمان‌های موجود به ساختمان‌های قابل قبول از نظر زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی برای آینده در یک جامعه کم‌کربن و تمرکز بیشتر بر کارآیی منابع، به عنوان یک مشارکت در توسعه پایدار، مواجه هستند.

از این رو وجود سیستمی برای ارزیابی پایداری یا ثبات ساختمان‌ها با استفاده از رویکرد چرخه عمر، ضروری است، به طوری که جنبه‌های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی ساختمان‌ها را با استفاده از شاخص‌های کمی و کیفی، در نظر بگیرد. چراکه نتایج این تحلیل می‌تواند برای اتخاذ تصمیمات اساسی در مورد نحوه برخورد با ساختمان‌های موجود، استفاده شود. فی‌المثل نوسازی، بازسازی، مقاوم سازی، تغییر کاربری و غیره با مدنظر قراردادن کاهش ضایعات ساختمانی، حفظ محیط زیست، افزایش طول عمر کلی ساختمان، کاهش هزینه‌های چرخه عمر، صیانت از زیرساخت‌ها.
اساساً، عملکرد یکپارچه ساختمان شامل عملکرد زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی، همچنین عملکرد فنی و عملیاتی است، و اینها به طور جدی به یکدیگر مرتبط هستند.
نقطه شروع برای تصمیم‌گیری در مورد مدیریت و بررسی (بیشتر) ساختمان‌های موجود، تجزیه و تحلیل جامع است که شامل تشخیص ساختمان برای تعیین عیوب، و ارزیابی عملکرد فنی و کارکرد فعلی ساختمان می‌شود. الزامات فنی و کارکردی نشان خواهند داد که کدام بخش‌‌ها نیاز به نگهداری، نوسازی یا بازسازی خواهند داشت.
گاهی نیاز به بازسازی به دلیل افزایش تقاضا برای ساختمان با کیفیت بهتر و تلاش برای بهره‌وری انرژی در ساختمان‌های تجاری و صنعتی است. بازسازی را نه تنها می‌توان به عنوان فرصتی برای مدرن کردن ظاهر ساختمان دانست، بلکه فرصتی برای بهبود عملکرد فنی و کارکردی و افزایش تاثیر مثبت آن بر محیط اطراف و جامعه نیز است.
بازسازی یا تغییر کاربری، با استفاده از نتایج تشخیص و ارزیابی سلامت ساختمان، مطابق با استانداردها، قابل تحلیل و تعریف است. بازسازی پایدار با هدف کاهش شکاف بین عملکرد فعلی و الزامات موجود، و رعایت مقررات ملی و کمک به دستیابی به اهداف زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی، طراحی می‌‌شود.
تغییر و کاهش تاثیرات زیست محیطی ساختمان‌های موجود باید به صورت مقرون به صرفه انجام شود و به همین دلیل بازسازی باید در همه جنبه‌های آن (یعنی زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی) قابل تحلیل باشد. از این رو روشی ساده برای تعیین ملاحظات مربوط به ارزیابی پتانسیل بازسازی یک ساختمان موجود و تعیین رویکرد پایدارتر و مقرون به صرفه‌ برای بهبود عملکرد به منظور انطباق با الزامات قانونی ملی و موارد دیگر ضروری است.
وضعیت سلامت ساختمان‌ها باید با توجه به نیازها و الزامات مورد انتظار در حال حاضر و آینده ارزیابی شود. مبنای ارزیابی گزینه‌های مختلف بازسازی و کارآیی منابع، شاخص سطح سلامت خواهند بود. تفاوت بین دو سطح، نیازمندی‌ها و داده و اطلاعات در مورد بازسازی یا سایر اقدامات لازم را فراهم می‌کند.
استاندارد BS EN ۱۷۶۸۰: ۲۰۲۳ سند استراتژی و روش‌شناسی برای فرایند تصمیم‌گیری بازسازی پایدار ساختمان‌های موجود و ارزیابی پتانسیل بازسازی در راستای کمک به اقتصاد چرخشی فراهم می‌کند.  این سند عمدتاً برای پشتیبانی از فرآیند تصمیم‌گیری استراتژیک در مورد نحوه بازسازی ساختمان‌های موجود به شیوه‌ای پایدار طراحی شده است و در صورت مناسب بودن، بر ساخت جدید ارجحیت داده می‌‌شود. ضمن اینکه بر بازسازی تمام اجزای ساختمان‌ها تاکید نمی‌کند. این سند روشی برای پشتیبانی از ارزیابی ویژگی‌های عملکردی ساختمان‌های موجود براساس شاخص‌های مشخص و سطوح طبقه‌بندی آن، ارائه می‌دهد.
این سند روش ساده‌ای را برای اولویت‌بندی ساختمان‌ها جهت بازسازی پایدار ارائه می‌دهد. همچنین، این روش به منظور سازگاری برای برآورده کردن نیازهای آینده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این رویکرد می‌تواند برای یک ساختمان یا بخش‌هایی از ساختمان و همچنین مجموعه‌ای از ساختمان‌ها به کار رود.  این سند امکان تدوین استراتژی برای بازسازی پایدار کل ساختمان، بخشی از ساختمان یا مجموعه‌ای از ساختمان‌ها را فراهم می‌کند.