نقش تاسیسات ساختمان در جلوگیری از شیوع کرونا از نگاه REHVA
منبع: مجله REHVA مارس ۲۰۲۰
ترجمه: شرکت توسعه مهندسی و تجارت دمنده
در این مقاله، REHVA (فدراسیون انجمنهای اروپایی سیستمهای حرارتی و تهویه مطبوع) مشاورهای در مورد بهرهبرداری و استفاده از تاسیسات ساختمانی در مناطقی که بیماری کروناویروس شیوع داشته است، به منظور جلوگیری از شیوع کووید ۱۹ بسته به HVAC با عوامل مرتبط با سیستم لوله کشی ارایه کرده است. لطفا توصیههای زیر را به عنوان راهنمایی موقت بخوانید. ممکن است این سند در صورت دسترسی با مدارک و اطلاعات جدید تکمیل شود.
پیشنهادات زیر برای کارفرمایان و صاحبان ساختمان است که در سند WHO به عنوان آمادهسازی محلهای کار برای کووید ۱۹ ارایه شده است. متن زیر در درجه اول باری متخصصان HVAC و مسئولان تاسیسات در نظر گرفته شده است، اما ممکن است برای متخصصان بهداشت حرفهای و عمومی نیز مفید باشد. در ادامه اقدامات احتیاطی مربوط به ساختمان و برخی از واکنشها توضیح داده شده است. این راهنما شامل ساختمانهای تجاری و عمومی (به عنوان مثال، دفاتر، مدارس، مناطق خرید ورزشی و غیره) که احتما حضور افراد ناقل موجود است میباشد و بیمارستانها و مراکز درمانی (معمولا با غظلت بیشتری از افراد آلوده) از مطالعه خارج میشوند.
مسیرهای انتقال
در تمام بیماریهای همهگیر مسیر انتقال عامل عفونی است. در رابطه با کووید ۱۹ فرض استاندارد این است که دو مسیر انتقال زیر حاکم است: از طریق قطرات بزرگ (قطرات یا ذرات ساطع شده هنگام عطسه یا سرفه یا صحبت کردن) و از طریق تماس با سطح (دست به دست، تماس با دست با سطح مختلف). اما سومین مسیر انتقال که توجه بیشتر جامعه علمی را به خود جلب میکند، مسیر مدفوع به دهان است.
مسیر انتقال مدفوع – دهان برای عفونتهای SARS –CoV -2 به طور ضمنی توسط WHO به رسمیت شناخته شده است. سازمان بهداشت جهانی به عنوان اقدامات پیشگیرانه شست و شوی توالتهای فرنگی در حالت در بسته را پیشنهاد میکند (پیش از کشیدن سیفون توالت فرنگی، حتما درب توالت را ببندید). علاوه بر این، آنها پیشنهاد میکنند با اضافه کردن مرتب آب (هر سه هفته) از خشک شدن زهکشیها در کف و سایر وسایل بهداشتی جلوگیر یکنید تا به درستی کار کنند (کفشورها دارای سیستم شترگلو هستند و اگر به مدت طولانی مورد استفاده قرار نگیرند مثلا در آشپزخانهها یا سرویسهای بهداشتی فرنگی با خشک شدن آب موجود در شترگلو باعث میشود مجرای آب به مجرای انتقال هوا بین واحدهای آپارتمان تبدیل شود، بسته به اقلیم منطقه زندگی خود هر چند هفته یک بار داخل کفشورها آب بریزید تا شترگلوها به درستی کار کنند.
این مطابق با مشاهده در هنگام شیوع SARS 2003-2004 است. به نظر میرسد اتصالات باز با سیستمهای فاضلاب یک مسیر انتقال در یک آپارتمان در هنگ کنک بوده است. مشخص شده است که توالتهای در حال شستشو، در هنگام شستشوی توالتا با درپوشهای باز، تودههایی را تشکیل میدهند که حاوی قطرات و مانده قطرات هستند و میدانیم که ویروسهای SARS-CoV-2 در نمونههای مدفوع مشاهده شده است. علاوه بر این، اخیرا در یک مجتمع آپارتمانی یک حادثه قابل مقایسه گزارش شده است. بنابراین، نتیجهگیری این است که مسیرهای انتقال مدفوع به دهان به عنوان مسیر انتقال است.
از طریق هوا دو مکانیسم برای آلوده شدن وجود دارد:
۱: انتقال نزدیک از طریق تماس، به وساطه قطرات بزرگتر از ۱۰ میکرون که بعد از آزاد شدن به فاصله یک تا دو متر از فرد آلوده در سطح سقوط میکنند. قطرات از سرفه و عطسه ایجاد میشوند (عطسه کردن به طور معمول ذرات بیشتری ایجاد میکند). بیشتر این قطرات بزرگ روی سطوح و اشیا اطراف مانند میز کار و میز ناهار خوری قرار میگیرند. افراد میتوانند با لمس آن سطوح یا اشیا آلوده و سپس لمس کردن چشمها، بینی یا دهان عفونت را بگیرند. اگر افراد در فاصله یک تا دو متری یک فرد آلوده قرار بگیرند، میتوانند مستقیما با تنفس قطرات عطسه شده یا سرفه شده عفونت را دریافت کنند.
۲: انتقال از طریق هوا از طریق ذرات کوچکتر از ۵ میکرون که ممکن است ساعتها در هوا بمانند و در مسافتهای طولانی منتقل شوند. این ذرات همچنین در اثر سرفه و عطسه و صحبت کردن ایجاد میشود. ذرات کوچک از قطراتی شکل میگیرند که تبخیر میشوند و از بین میروند. اندازه یک ذره کرونا ویروس ۱۶۰-۸۰ نانومتر است و تا ۳ ساعت در هوای داخلی و دو تا سه روز در سطوح اتاق فعال میمانند (مگر اینکه تمیزکاری خاصی انجام شود). این ذرات کوچک ویروس در هوا باقی میمانند و میتوانند مسافتهای طولانی را توسط جریان هوا در اتاقها یا در مجاری هوای سیستم های تهویه طی میکنند. انتقال هوایی در گذشته باعث عفونتهای سارس شده است. در حال حاضر هیچ شواهدی در مورد بیماری کرونا یا کووید ۱۹ از طریق این مسیر گزارش نشده است. همچنین هیچ گزارش و یا مطالعهای منتشر نشده است که احتمال مسیر ذرا موجود در هوا را رد کند. یکی از نشانههای این امر ویروس کرونا است که از دریچه های اگزاست در اتاقهای اشغال شده توسط بیماران آلوده است. این مکانیسم دلالت بر این دارد که فاصله بین یک تا دو متر از افراد آلوده ممکن است کافی نباشد و افزایش تهویه به دلیل حذف ذرات بیشتر مفید است.
با توجه به SARS-C0V-2 مسیر هوایی (عفونت از طریق قرار گرفتن در معرض ذرات هسته قطره) اثبات نشده است اما ممکن است در صورت برآورده شدن شرایط خاصی (به عنوان مثال انتقال هوایی فرصت طلب) مطابق با کمیسیون ملی بهداشت چین (نتیجه منتشر نشده) وجود داشته باشد.
نتیجه گیری در رابطه با مسیر انتقال هوا
در این تاریخ ما برای مدیریت این بیماری همه گیر به همه جبههها و همه تلاشها نیاز داریم، بنابراین REHVA پیشنهاد میکند به خصوص در مناطق داغ از اصل «کمترین حد ممکن و قابل قبول» استفاده کنید و مجموعه از اقدامات برای کمک به کنترل مسیر هوایی موجود در ساختمانها جدا از اقدامات بهداشتی استاندارد طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی انجام دهید.
توصیههای عملی برای اپراتوری تاسیسات ساختمان
تامین هوا و تهویه اگزاست را افزایش دهید
در ساختمانهایی که دارای سیستم تهویه مکانیکی هستند، توصیه میشود زمان کار سیستم تهویه طولانی شود. ساعتهای تایمر سیستم را تغییر دهید تا دو ساعت زودتر تهویه شروع شود و دیرتر از حد معمول خاموش شود. راه حل بهتر حتی نگهداشتن تهویه در هفت روز هفته در ۲۴ ساعت است. در صورت عدم حضور افراد، تهویه هوا کاهش یابد ولی خاموش نشود. با توجه به زمان فصل بهار و نیازهای کم به گرمایش و خنککننده، توصیههای فوق مصرف انرژی محدودی دارند و در مقابل به خارج کردن ذرات ویروس از ساختمان و از بین بردن ذرات ویروس آزادشده از سطوح کمک میکنند.
توصیه کلی تهویه بیشتر از حد معقول است. جنبه اصلی میزان تامین هوای تازه برای هر فرد است. اگر به دلیل دورکاری، تعداد کارمندان کاهش یافته است، سایر کارمندان را در مناطق کوچکتر متمرکز نکنید، بلکه فاصله را در بین آنها حفظ یا بزرگتر کنید تا اثر تمیز کردن تهویه را تقویت کنید.
سیستمهای تهویه اگزاست توالتها باید همیشه در هفت روز هفته در بیست و چهار ساعت نگه داشته شوند و از تحت فشار بودن اطمینان حاصل کنید، به خصوص برای جلوگیری از انتقال مدفوع – دهان.
بیشتر از گردش هوای پنجره استفاده کنید
توصیه کلی این است که از فضای شلوغ و تهویه مطبوع کم دوری کنید. در ساختمانهای فاقید سیستم تهویه مکانیکی توصیه میشود از پنجرهها استفاده کنید. (خیلی بیشتر از حالت عادی، حتی اگر این باعث ناراحتیهای حراتی شود). هوای پنجره تنها را افزایش نرخ تبادل است. میتوان هنگام ورود به اتاق پنجرهها را به مدت ۱۵ دقیقه یا بیشتر باز کرد (مخصوصا هنگامی که اتاق قبلا توسط شخص دیگری اشغال شده باشد). همچنین در ساختمانهایی که تهویه مکانیکی دارند میتوان از هوای پنجره برای تقویت بیشتر تهویه استفاده کرد.
پنجرههای باز توالتهای دارای مکش منفعل یا سیستم اگزاست مکانیکی که ممکن است باعث ایجاد جریان هوای آلوده از توالت به اتاق های دیگر شود، دلالت بر این است که تهویه در جهت معکوس کار میکند. در این حالت، از پنجرههای باز توالت باید اجتناب شود. در صورت عدم وجود تهویه کافی اگزاست از توالتها و جلوگیری از تهویه هوا در توالتها، جلوگیری از بازشدن پنجرهها در سایر فضاها نیز مهم است.
رطوبت و تهویه مطبوع هیچ اثر عملی ندارد
انتقال برخی از ویروسها در ساختمانها میتواند با تغییر دمای هوا و رطوبت محدود شود. در مورد کووید ۱۹ این متاسفانه گزینه مناسبی نیست زیرا ویروس SARS-C0V-2 کاملا مقاوم در برابر تغییرات محیطی است و فقط برای رطوبت نسبی بسیار بالاتر از ۸۰ درصد و دمای بالاتر از ۳۰ درجه سانتیگراد حساس است که در ساختمان قابل دستیابی و قابل قبول نیست.
قطرات ریز تحت فشار (./۵ تا ۱۰ میکرون) تحت هر سطح رطوبت نسبی RH سریع تبخیر میشوند. سیستم های بینی و غشاهای مخاطی در RH بسیار پایین ۱۰ تا ۲۰ درصد نسبت به عفونتها حساستر هستند و به همین دلیل بعضی اوقات رطوبت در زمستانگاهی پیشنهاد میشود (تا حدود ۳۰ درصد). این نیاز غیرمستقیم برای رطوبت در مورد کووید ۱۹ با توجه به شرایط آب و هوایی دریافتی صدق نمیکند (از مارس به بعد ما انتظار داریم RH داخلی بیش از ۳۰ درصد در کلیه شرایط آب و هوایی اروپا بدون رطوبت باشد).
بنابراین، نیازی به سیستمهای رطوبتساز نیست. با توجه به شروع فصل بهار، این سیستمها به هیچ وجه نباید مورد بهرهبرداری قرار گیرند.
سیستمهای گرمایش و سرمایش به طور قابل استفاده است زیرا هیچ گونه پیامد مستقیمی در پخش کووید ۱۹ ندارند. سیستمهای گرمایشی و سرمایشی لازم نیست در دمای خاصی تعظیم شود.
استفاده ایمن از بخشهای بازیابی گرما (هیت اکسچنجرها)
در شرایط خاص ذرات ویروس موجود در هوای خارج شده میتوانند دوباره وارد ساختمان شوند. دستگاههای بازیابی گرما ممکن است ویروسها را از قسمت هوای اگزاست به قسمت هوای منبع تغذیه از طریق نشت، منتقل کنند. در مبدلهای حراتی دوار، ذرات در قسمت هوای برگشتی سطح مبدل حرارتی قرار میگیرند و پس از آن هنگام تبدیل مبدل حرارتی به سمت هوای تامین، ممکن است دوباره معلق شوند. بنابراین، توصیه میشود که مبدلهای حرارتی دوار را به طور موقت خاموش کنید.
در صورت وجود نشت در بخشهای بازیافت گرما، تنظیم فشار یا بایپس کردن میتواند یکی از گزینهها باشد تا از شرایطی که فشار بالاتر بر روی استخراج هوا باعث جلوگیری از نشت هوا میشود، جلوگیری شود. انتقال ذرات ویروس از طریق دستگاههای بازیابی گرما زمانی که سیستم HVAC مجهز به یک واحد سیمپیچ دوقلو یا وسیله ای دیگر باری بازیابی گرما است که جداسازی ۱۰۰ درصدی هوا بین طرف بازگشت و منبع را تضمین میکند، مشکلی نیست.
از چرخه مجدد recirculation استفاده نکنید
هنگامی که داکتهای انتقال هوا بخشهای چرخشی دارند، ذرات ویروس در داکتهای برگشتی نیز میتوانند دوباره وارد ساختمان شوند. توصیه میشود تا از چرخش مرکزی جلوگیری کنید: دمپرهای چرخشی را ببندید و در صورت بروز مشکل در سرمایش یا گرمایش، این امر باید پذیرفته شود زیرا جلوگیری از آلودگی و محافظت از سلامت عمومی مهمتر از تضمین راحتی است.
بعضی اوقات هواکشها مجهز به فیلتر برای هوای برگشتی هستند. ولی نباید دلیلی برای باز نگه داشتن دمپرهای آنها باشد ،زیرا این فیلترها معمولا ذرات ویروس را به طور موثر فیلتر نمیکنند.
در صورت امکان، سیستمهای غیر سنترال مانند فن کویلها که از چرخش محلی استفاده میکنند نیز باید خاموش شوند تا از معلق کردن ذرات ویروس در سطح اتاق جلوگیری شود. فن کویل ها دارای فیلترهای درشتی هستند که عملا ذرات دارای ویروس را فیلتر نمیکنند. در صورتی که نمیتوانید آنها را خاموش کنید، باید آنها را نظافت کنید، زیرا ممکن است مانند هر سطح دیگری در اتاق ذرات را جمع کنند.
تمیز کردن داکتها نتیجه عملی ندارد
گزارشهای بسیاری موجود است که به منظور جلوگیری از انتقال SARS-CoV-2، به تمیز کردن داکتهای تهویه از طریق سیستمهای تهویه توصیه میکنند. تمیز کردن داکتها در برابر عفونت از اتاق به اتاق موثر نیست زیار در صورت پیروی از راهنمایی های فوق در مورد بازیابی گرما و چرخش مجدد، سیستم تهویه منبع آلودگی نیست. ویروسهای متصل به ذرات کوچک در مجاری تهویه به راحتی ذخیره نمیشوند و به طور طبیعی با جریان هوا خارج میشوند. بنابراین، هیچ تغییری در روشهای تمیز کردن و نگهداری داکتها لازم نیست. مهمتر از آن، افزایش عرضه هوای تازه و جلوگیری از چرخش هوا مطابق توصیههای فوق است.
تعویض فیلترهای هوای بیرونی ضروری نیست
در زمینه کووید ۱۹، سوال شده است که آیا فیلترها را باید تعویض کنیم و در موارد بسیار نادر از آلودگی ویروس در فضای باز چه محافظتی وجود دارد؟ به عنوان مثال، اگر اگزاست هوا نزدیک به ورودی هوا باشد چه کار کنیم؟ سیستم های تهویه مطبوع مدرن بلافاصله پس از مصرف هوای بیرون مجهز به فیلترهای هوا درست در فضای باز هستند که ذرات را از هوای خارج تصفیه میکنند. اندازه ذرات کرونا ویروس از ۱۶۰-۸۰ نانومتر PM0.1 از فیلترهای F8 کوچکتر است و راندمان ۶۵-۹۰ درصد برای PM1 دارد، اما بسیاری از ذرات کوچک بر روی الیاف فیلتر با مکانیسم انتشار مستقر میشوند. ذرات SARS-CoV-2 همچنین با ذرات بزرگتر جمع میشوند. این بدان معنی است که در موارد نادر برای هوای آزاد آلوده به ویروس، فیلترهای هوای مناسب در فضای باز محافظت مناسب برای غلظت کم و گاه انتشار ویروسها فراهم میکنند.
از منظر تعویض فیلتر، میتوان از روشهای معمول نگهدارنده استفاده کرد. فیلترهای مسدودشده در این زمینه منبع آلودگی نیستند، اما جریان هوا را کاهش میدهند که تاثیر منفی بر آلودگی های داخلی دارد. بنابراین هنگامی که فشار یا محدودیت زمانی بیش از حد باشد، یا مطابق با برنامه ریزی تعمیر شده، فیلترها باید طبق روال عادی جایگزین شوند. در پایان ما توصیه نمیکنیم فیلترهای هوای موجود را تغییر داده و آنها را با نوع دیگری از فیلترها جایگزین کنید و همچنین توصیه نمیکنیم آنها را زودتر از حد طبیعی تغییر دهید.
دستگاههای تمیز کننده هوا در موقعیتهای خاص میتوانند مفید باشند
دستگاههای پاککننده هوای اتاق ذرات را به طور موثری از هوا خارج میکنند که در مقایسه با تهویه اثر مشابهی را ایجاد میکند. برای موثر بودن، تمیزکنندههای هوا باید حداقل از فیلتر HEPA برخوردار باشند. متاسفانه بیشتر دستگاههای تمیزکننده هوا با قیمت مناسب به اندازه کافی موثر نیستند. دستگاههایی که از اصول فیلتراسیون الکترواستاتیک استفاده میکنند (به جز ionizerها) اغلب مناسب هستند. از آنجا که جریان هوای دستگاههای تمیزکننده هوا محدود است، سطح اثر آنها نیز محدود است، به طور معمول کمتر از ۱۰ متر مربع. اگر کسی تصمیم به استفاده از دستگاه تمیزکننده هوا بگیرد، توصیه میشود دستگاه را نزدیک به ناحیه تنفس قرار دهد. تجهیزات مخصوص اشعه ماورای بنفش که برای تمیز کردن تامین هوا با تصفیه هوا در اتاق نصب میشود نیز به عنوان کشتن باکتریها و ویروسها موثر است، اما این معمولا تنها یک راه حل مناسب برای تجهیزات مراکز درمانی است.
دستور العمل استفاده از درب توالت فرنگی
اگر توالت فرنگی مجهز به درپوش است، توصیه میشود در حالت درب بسته سیفون را فعال کنید تا رهاسازی قطرات به هوا به حداقل برسد. بنابراین، به ساکنان ساختمان توصیه شود که از دربها استفاده کنند.