گلایه از نگاه کاسبکارانه به آزمون نظام مهندسی /نحوه رسیدگی به اعتراضات آزمون

به گزارش تاسیسات نیوز،  تپه‌های عباس‌آباد، وزارت راه‌وشهرسازی؛ مهندس حمید مانی‌فر مدیرکل دفتر مقررات ملی ساختمان است. دفتری که عهده‌دار مسؤلیت تدوین مباحث ۲۲گانه و البته برگزاری آزمون‌های ورود به حرفه مهندسی است.

گلایه نگاه کاسبکارانه به آزمون نظام مهندسی /نحوه رسیدگی به اعتراضهای آزمون

پشت‌پرده طراحی آزمون‌های نظام‌مهندسی؛ در قرنطینه سؤالات چه می‌گذرد؟

از آقای مهندس درباره چند و چون طراحی سؤالات آزمون‌های مختلف نظام پرسیدم؛ بلند شد، پشت میز کارش رفت. می‌خواست از طریق نمایشگری که آنجا مستقر بود، تصاویر دوربین‌های مداربسته را از فضای قرنطینه طراحان آزمون‌ها نشان دهد. می‌گفت البته که دوست دارد همین محوطه را از نزدیک هم نمایش دهد. ضیق وقت اما اجازه نمی‌داد. به هرحال آنچه از تصاویر زنده دوربین‌ها معلوم بود، رعایت کامل پروتکل‌ها و ظواهر امنیتی برای طراحی سؤالات بود.

آن‌طور که آقای مانی‌فر توضیح ‌داد هر گروه امتحانی دارای یک فضای مستقل به خود بود یعنی اساتید رشته‌های مختلف دارای فضایی کاملا مستقل از یکدیگر بودند. رشته عمران، معماری، تأسیسات، نقشه‌برداری و دیگران. آنچه از تصاویر مشهود بود حضور اساتید رشته‌ی معماری در اتاق‌های مختلف و حفاظت‌شده  بود که مشغول تصحیح دفترچه‌های طراحی آزمون بودند. آقای مهندس حتی کارتُن‌های پاسخ‌‌نامه‌های طراحی معماری را هم از دوربین‌های مداربسته نشان داد! پاسخ‌نامه‌هایی که یک‌به‌یک درحال بررسی بودند.

آزمون طراحی معماری؛ مانی‌فر: مراعات عدالت میان ۱۴۰۰۰نفر مهم‌ترین وظیفه ماست

۱۴۰۰۰ نفر؛ این تعداد داوطلبان ثبت‌نام شده‌ی آزمون طراحی معماری است. مانی‌فر درباره روند تصحیح پاسخ‌نامه‌ها را توضیح داد: «تک‌تک پاسخ‌نامه‌ها بدون استثنا یک بار با دقت بررسی و نمره داده می‌شوند. آنها که نمرات لب مرزی دارند (مثلا بالاتر از ۱۵ از ۵۰) مجددا توسط استاد دیگری بازنگری می‌شوند. اغلب مصحح دوم در جهت ارفاق، نمرات داوطلبان را به بالا گرد می‌کند. مرحله سوم بازبینی برگه‌ها وقتی است که نتایج اعلام می‌شود. آن‌وقت دوباره زمان اعتراض به نمرات هست. بدین ترتیب موارد اعتراضی را برای بار سوم هم تصحیح و رسیدگی می‌کنیم.»

اینجای گفتگو آقای مهندس دستور داد، پاسخ‌نامه طراحی ده‌ها داوطلب آزمون طراحی همین امسال را آوردند. صفحه اول پاسخ‌نامه‌ها (مربوط به نام و مشخصات داوطلب) جدا شده بود. مانی‌فر می‌گفت این‌کار برای همه پاسخ‌برگ‌ها انجام می‌شود. برای آنکه تصحیح‌کنندگان کمترین اطلاعی درباره مشخصات فرد نداشته باشند. چند تا از آنها را بررسی کردیم. کیفیت طراحی، تصحیح دوباره برگه‌هایی که نمره لب‌مرزی داشتند و البته نحوه نمره دادن کاملاً روشن بود.

وی اضافه کرد: «در صفحه نخست دفترچه خواسته‌های طراحی کاملاً شفاف ذکر شده و بارم‌بندی معلوم است. البته برخی موارد کلیدی است؛ مثلاً گفته‌ایم که اگر پلان پارکینگ درست طراحی نشود کل طراحی رد خواهد شد. اگرچه درعمل همان اتفاق هم نمی‌افتد. مُصححان ما حتی پاسخ‌برگ‌های با پارکینگ غلط را هم بررسی می‌کنند و نمره می‌دهند. این در حالی است که درفضای واقعی سخت‌گیری‌ها بسیار بیشتر است. مثلا می‌دانید معاونت شهرسازی‌‌ومعماری شهرداری سانتی‌متری نقشه‌های ارسالی را بررسی می‌کند و برای کوچکترین اشکال نقشه را بر می‌گرداند!»

آقای مانی‌فر البته نکته مهمی هم درباره «رعایت عدالت» می‌گفت. این‌که نباید در تصحیح اوراق حق کسانی که بهتر جواب دادند، وقت بیشتری صرف کردند، زحمت زیادی کشیده‌اند ضایع شود. این‌که سخت‌ترین کار برای یک استاد، همین مراعات انصاف است. آن‌هم بین ۱۴۰۰۰ داوطلب. وی گفت: «البته که من خودم شخصاً روی تک‌تک اعتراضات بسیار حساسم. کار را تنها محول به گروه تخصصی نمی‌کنم. همه موارد باید به‌دقت بررسی شوند.»

پاسخ به یک مطالبه اساسی؛ داوطلبان چگونه باید به نتایج آزمون اعتراض کنند؟

درباره «روش اعتراض» داوطلبان هم پرسیدم؛ آقای مهندس گفت: «فردای برگزاری آزمون‌های تستی دفترچه سؤالات منتشر می‌شود چند روز بعد در پی آن کلید سؤالات منتشر می‌شود. وی گفت ما در همین فرصت چند روزه هم به واکنش‌هایی که به طرق مختلف دریافت می‌کنیم، توجه می‌کنیم و این عملاً شاید اولین مرحله رسیدگی به اعتراضات است؛ چرا که در همین فاصله چند روزه داوطلبان و کارشناسان مختلف سؤالات آزمون را از جهات گوناگون بررسی و اعلام نظر می‌کنند و در فضای مجازی یا برای من ارسال می‌کنند، یا برای آقای وزیر یا دیگر همکاران و ما به همه آنها توجه می‌کنیم.»

آن‌طور که مانی‌فر می‌گفت، همین حرف‌وحدیث‌ها همین آرا و نظرات منتشره در فضای مجازی برای دفتر مقررات ملی ساختمان مهم است. برای همین تک‌تک آن‌ها بررسی شده و پیگیری می‌شوند. بعد از انتشار کلید سؤالات یک هفته فرصت برای اعتراض رسمی به آزمون در نظر گرفته می‌شود. داوطلبان می‌توانند اعتراضات وارده را برای دفتر مقررات ایمیل کنند. برای هر آزمون ایمیل جداگانه منطور می‌شود تا جداسازی آنها ساده‌تر باشد هرچند که ممکن با توجه به تعداد داوطلبان برای چند صلاحیت یک‌ایمیل معرفی شود.

وی اضافه کرد: «بعد از پایان مهلت اعتراض، موارد ارسالی به‌دقت مورد بررسی قرار می‌گیرند و کلید نهایی پاسخ‌نامه برای سازمان سنجش ارسال می‌شود تا پاسخ‌برگ‌ها خوانده و نتایج اعلام شود. بعد از اعلام نتایج برای سومین مرتبه فرصت اعتراض هست. این‌بار البته فقط برای اعتراض به پاسخ‌نامه. ملاحظه می‌کنید؛ روند رسیدگی به اعتراضات در آزمون‌ها کاملاً روشن و شفاف و دقیق است.»

مدیرکل دفتر مقررات ملی ساختمان اما درباره آزمون طراحی معماری گفت: «روش اعتراض به این آزمون، ارسال مشروح موارد بعد از اعلام‌ نمرات و از طریق پُست است. بعد از پایان مهلت اعتراض، همه آنها جمع‌آوری، طبقه‌بندی‌شده و بررسی می‌شوند. اما همانطور که گفته‌ شد برای آزمون‌های تستی روش دریافت اعتراضات از طریق EMAIL است»

چند و چون آزمون‌ها؛ دفتر مقررات ملی هر سال مأمور طراحی چند سری سؤال است؟

روی میز گفتگو دفترچه‌های آزمون‌های مختلف نظام مهندسی قرار داشت. دفترچه‌هایی که آقای مهندس می‌گفت گذشته از محتوا، از نظر فُرم و شکل کار هم کاملاً مناسب است و وقت و دقت بسیار زیادی برای آنها صرف می‌شود. دفترچه‌های آزمون برای ۷ رشته اصلی نظام‌مهندسی؛ در صلاحیت‌های مختلف مثلاً معماری: نظارت، اجرا و طراحی. یا عمران: محاسبات، اجرا و نظارت. برق و مکانیک هرکدام: طراحی و نظارت. ۳ گرایش دیگر هم هرکدام یک صلاحیت. یعنی ۱۳ سری آزمون! در این آزمون علاوه بر اینها ۶دفترچه  برای کاردان‌ها و یک دفترچه برای معماران تجربی هم تهیه شد. یعنی در هر دوره آزمون عملا ۲۰سری سوال مختلف طراحی می‌شود که کار بسیار حساسی است و در یک پروسه‌ی کاملا سازمان یافته انجام می‌شود.

به‌غیر از آزمون طراحی معماری که تشریحی است ۱۹ سری از این آزمون‌ها کاملاً تستی است؛ وی اضافه کرد علاوه بر اینها دفترچه‌های سؤالات چهار نوع A و B و C و D هم دارند! روی هم از قرار هر دفترچه ۶۰ سؤال، می‌شد بیش از ۴۰۰۰ سؤال مختلف! طرح و تدوین این تعداد سؤال البته که ممکن است مقداری ضریب‌خطا داشته باشد. ولی این ضریب خطا در مجموع حداکثر ۲ یا ۳ در هزار است که بسیار ناچیز است.

مانی‌فر در رابطه با اینکه منشا خطا کجاست توضیح داد که این خطا ممکن است به دلایل مختلف اتفاق بیفتد، گاهی منابع مختلف علمی روش‌های متفاوت مطرح می‌کنند و داوطلبان به آنها استناد می‌کنند، گاهی در یک موضوع ممکن است از مباحث مختلف برداشت‌های متفاوتی بشود، گاهی ممکن است در تایپ سوال اشکالی وجود داشته باشد، یا دلایل دیگر و برای همین در هر دوره ممکن است از ۴۰۰۰ سؤال طراحی شده تعداد اندکی سوال از مجموع کل آزمون‌ها به نفع داوطلب حذف شود. آقای مهندس در ادامه مثلاً به یکی از سؤالات آزمون نقشه‌برداری امسال که مورد مناقشه قرار گرفته توضیح داد.

درباره خطای سؤالات؛ مانی‌فر: حداکثر تلاش ما اتخاذ تصمیماتی به‌نفع داوطلبان است

سؤال درباره «حداکثر طولی» است که در نقشه‌برداری می‌توان از کُرویت زمین چشم‌پوشی کرد. جالب این‌جا که درباره این موضوع در دو منبع، مقادیر مختلفی ذکر شده است! یک منبع متعلق به دانشگاه صنعتی شریف است، دیگری دانشگاه صنعتی اصفهان. یکی از اساتید این حداکثر طول را ۲۱ کیلومتر حساب کرده دیگری ۴۲ کیلومتر؛ دقیقاً دو برابر! آن‌هم در علمی که درباره میلی‌مترها قضاوت می‌کند در این سوال قطعا برداشت‌ها و نقطه نظرات متفاوت است و هر گروهی از داوطلبان به یکی از منابع استناد می‌کنند.

مثال دیگر مهندس سؤال سال گذشته در آزمون مهندسی شهرسازی است. وقتی درباره تفاوت‌های ارزیابی و ارزش‌‌یابی طرح‌های توسعه و عمران پرسیده بودند که در منابع مختلف دانشگاهی دو روش یا تعریف متفاوت آورده شده بود. با این وجود مانی‌فر تأکید کرد در موارد این چنین حداکثر تلاش این است که حق را به داوطلب بدهیم. تا تصمیمی گرفته شود که حداکثر منفعت را برای همه داشته باشد.

از آقای مهندس درباره سؤالاتی پرسیدم که مشکل آیین‌نامه‌ای دارد؛ مثلاً مواردی که یا صراحتاً در مقررات ملی نیست، یا بین یک مبحث با مبحث دیگر اختلاف است. رد نکرد؛ این‌ دسته مشکلات را هم از زمره همین خطاها دانست. هم‌چنان که نویسندگان دو منبع معتبر نقشه‌برداری با هم اختلاف دارند، نویسندگان مباحث مختلف مقررات ملی هم ممکن است در بیان‌مطلب گاهی اختلاف روش داشته باشند. البته که اینگونه موارد بسیار نادر است.

مانی‌فر اضافه کرد: «اگر متوجه شویم بین مباحث مقررات ملی ساختمان احیانا تناقضی وجود دارد یا نیاز به شفاف سازی است، برای رفع آن اقدام خواهیم کرد. مثلاً آخرین بار یک تناقض درباره موضوعات تأسیسات پیدا شد که با ابلاغ جناب وزیر برای بررسی و اصلاح به شورای تدوین رفت. همه این‌ها را برای این گفتم که در جریان باشید درجه حساسیت و اهمیت آزمون تا چه اندازه بالاست. باید دقت کرد؛ ما با جمعیت گسترده که اهل دانش و فن هستند، طرفیم.»

گلایه‌های مانی‌فر از کسانی که با ناآگاهی داوطلبان کاسبی می‌کنند

مهندس البته از بعضی‌ها حسابی دل پُری داشت؛ برخی که ادعای علم و تحصیلات و استادی می‌کنند اما عملاً مشغول کاسبی‌اند: «مثلاً گاهی در میان ایمیل‌ها به ده‌ها مورد اعتراض با یک انشاء عیناً مشابه هم بر می‌خوریم! من درباره منشأ ماجرا قضاوت نمی‌کنم؛ ولی گاهی ممکن است یک آموزشگاه پول‌های کلانی هم گرفته باشد؛ با تضمین قبولی! اما وقتی داوطلب نتیجه مطلوب را نمی‌گیرد، آنها چاره‌‌ی کار را در زیر سؤال بردن آزمون می‌بینند و تلاش می‌کنند نا بگویند کار ما درست بوده و سؤال اشتباه است!»