سایه بیم و امید دلارهای وارداتی بر بازار صنایع داخلی

 تاسیسات نیوز: این روزها موضوع احتمال بازگشت کُره ای ها به صنعت لوازم خانگی ایران، بیم ها و امیدهایی را در بین تولیدکنندگان و مردم ایجاد کرده است. برخی آن را عاملی برای تضعیف صنعت لوازم خانگی کشور می دانند و برخی معتقدند دورنگه داشتن صنعت داخل از تکنولوژی دنیا، لوازم خانگی را به سرنوشت خودروسازی دچار خواهد کرد.

با از سرگیری مذاکرات بین المللی بین ایران و کشورهای اروپایی، بحث احتمال بازگشت شرکت های خارجی به صنعت لوازم خانگی کشورمان دوباره داغ شده و گمانه زنی در مورد چگونگی ورود این شرکت ها به بازار ایران رونق گرفته است. زیان ناشی از خروج شرکت های کُره ای برای طرف ایرانی بر کسی پوشیده نیست و قاعدتاً نخستین موضوعی که باید در مذاکرات احتمالی با این شرکت ها مطرح شود، موضوع جبران خسارت های ایجاد شده، است.

طبعاً نظرات متفاوتی در خصوص بازگشت یا عدم بازگشت شرکت هایی که به واسطه تشدید تحریم ها، ایران را ترک کرده اند وجود دارد. در حال حاضر هرچند شرکای قبلی این شرکت ها هرچند به تولید مستقل عادت کرده و خطوط تولید مختلفی را راه اندازی کرده اند اما همچنان نیم نگاهی به طرف های خارجی دارند و معتقدند حضور آنها می تواند باعث ورود دانش فنی جدید به کشور شود. در مقابل، تولیدکنندگانی که شراکت کمتری با طرف های خارجی داشته اند، حالا بازگشت رقبای خارجی را تهدیدی برای صنایع داخلی می دانند و  معتقدند دلیلی برای بازگشت شرکت های کره ای مانند ال جی و سامسونگ به ایران وجود ندارد.

حمیدرضا غزنوی، سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی در خصوص مذاکرات در حال انجام و تاثیر آن بر اقتصاد کشور، گفت: امیدواریم که مذاکرات و برجام به نتیجه برسد و منفعت آن به کشور برسد اما ضرر آن عاید کشور نشود.

وی افزود: ضرر این است که مسئولین هوشیار باشند که دلارهای نفتی را خرج واردات کالاهای مصرفی و کالاهای بادوام مصرفی نکنند. این دلارهای نفتی را در صندوق ذخیره ارزی قرار دهند و با آنها مواد اولیه و ماشین آلات وارد کشور کنیم. حتی واردات مواد اولیه نیز باید تا یک تاریخ مشخصی صورت گیرد و برنامه ریزی برای تولید این مواد اولیه در داخل کشور داشته باشیم.

غزنوی ادامه داد: اگر این اتفاقات رخ دهد و حواس مسئولین به مرزهای اقتصادی کشور هم باشد که این مذاکرات خوب است اما اگر با به سرانجام رسیدن این مذاکرات درب های اقتصادی کشور باز شود و از مرزهای اقتصادی حفاظت و حراست نشود این مذاکرات خوب نخواهد بود.

وی درباره بازگشت دو شرکت ال جی و سامسونگ به بازار ایران نیز گفت: بازار لوازم خانگی با  مقداری کمبود مواجه بود که توانستیم با همان میزان تولید، نیاز بازار را تامین کنیم. بنابراین دلیلی وجود ندارد که بخواهیم کالای خارجی وارد کنیم. پرسش من این است که آیا کره ای ها اجازه وارد شدن کالای ایرانی به بازارهای خود را می دهند؟ قطعا پاسخ منفی است. بنابراین دلیلی وجود ندارد حالا هم که ما نیاز بازار را تامین کردیم اجازه داده شود که این شرکت های کره ای کالای خود را به بازار ایران وارد کنند.

غزنوی افزود: می توان به آنها اجازه داد تا واحدهای تحقیق و توسعه و قطعه سازی در ایران تاسیس کنند. همچنین این شرکت ها می توانند در تولید محصولاتی مانند تلفن همراه سرمایه گذاری کنند.

وی معتقد است: با خروج خارجی‌ها از بازار لوازم خانگی کشورمان، تولید راه افتاده، بسیاری از کارخانه ها به صورت سه‌ شیفت کار می‌کنند و میزان بیکاری در این بخش در مقایسه با دوران پیش از تحریم‌ها کمتر شده است. تحریم‌ها نه فقط نتوانسته جلوی تولید را بگیرد، بلکه فرصت‌های بی‌نظیری نیز برای صنایع ایجاد کرده است.

وی گفت: پیش از تحریم‌ها، بیش از ۶۰ درصد بازار لوازم‌خانگی کشور در اختیار شرکت‌های خارجی بود که علاوه بر تضعیف صنایع داخلی، در موضوع اشتغال نیز با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کردیم.

باید نیم نگاهی به نتیجه مذاکرات داشت

در مقابل این دیدگاه، تولیدکنندگانی که حالا بدون حضور شرکای خارجی خود مشغول تولید هستند، نیز معتقدند باید نیم نگاهی هم به نتیجه مذاکرات و همکاری با شرکت های خارجی داشت.

علیرضا موسوی مجد‌، مدیرعامل سام الکترونیک در این مورد با بیان اینکه تولید‌کنندگان داخلی لوازم خانگی تداوم تولید محصول در داخل کشور را در دستور کار قرار داده‌اند اما نیم‌نگاهی نیز به نتایج مذاکرات هیأت کره‌ای با مقامات ایرانی هم دارند، گفت: با خروج سامسونگ و ال‌جی از بازار لوازم خانگی ایران، شرکای ایرانی این شرکت‌‌ها، تولید و عرضه محصولات را با نام برندهای سام و جی‌پلاس ‌‌آغاز کرده‌اند و اکنون نیز وضع تولید محصولات این برندها در ایران نسبت به سال گذشته بهتر شده است.

وی با اشاره به اینکه شرکای ایرانی برای تداوم همکاری با برندهای کره‌ای لوازم خانگی تابع سیاست‌های صنعتی کشور هستند و اگر انجام این کار برای کشور ارزش افزوده و دستاورد مثبتی داشته باشد حتما در همان مسیری که مسئولان و سیاست گذاران صنعتی به آنها ابلاغ کنند، حرکت خواهند کرد، افزود: حضور سامسونگ و ال‌جی در بازار لوازم خانگی ایران هنوز در حد چانه‌زنی‌های دیپلماتیک است.

موسوی در عین حال تأکید کرد: این برندها زیرساخت‌های تولید قوی را در ایران ایجاد کرده و از نظر فنی برای ادامه همکاری مشکل چندانی ندارند اما باید برای تداوم همکاری‌ها هر تصمیمی که به نفع مردم و کارگران ایرانی است، اتخاذ شود.

وی با بیان اینکه طی ۲ سال گذشته و پس از خروج شرکای کره‌ای، برندهای ایرانی لوازم خانگی با افزایش تولید در همه محصولات مانند تلویزیون، یخچال و فریزر و لباسشویی در حال تولید هستند، افزود: طی این مدت شرکت‌های ایرانی تولیداتی را با برند سام و جی‌پلاس به بازار عرضه کرده‌اند اما هنوز هم زیرساخت‌های لازم برای تداوم همکاری با صلاح دید مسئولان برای تولید مشترک محصولات این برندهای کره‌ای در ایران وجود دارد.

وی با اعلام اینکه طی ۲ سال گذشته این برندهای کره‌ای تلاش کرده‌اند تا در حوزه خدمات پس از فروش و تامین قطعات محصولات خود در ایران همکاری کنند، گفت: باید توجه کرد که قبلا این برندها زیرساخت‌های ‌قوی تولید محصولاتشان را در سرمایه‌گذاری مشترک با شرکای ایرانی ایجاد کرده‌اند و برندهای سامسونگ و ال‌جی در ایران مونتاژ‌کار صرف نبوده‌اند اگرچه بنابه دلایل سیاسی یا اقتصادی از ایران خارج شدند اما هنوز این زیرساخت‌های تولید محصولات آنها در ایران وجود دارد.

موسوی با تأکید بر زیان رشد عرضه محصولات قاچاق این برندها در بازار ایران برای تولیدکنندگان داخلی لوازم خانگی، گفت: شرکت‌های ایرانی که سرمایه‌گذاری زیادی برای تولید لوازم خانگی این برندها کرده‌اند با ورود قاچاق محصولات سامسونگ و ال‌جی بدون پرداخت عوارض قانونی با زیان و تنگناهای بیشتری مواجه هستند و برخی افراد سودجو نیز به‌ دنبال تامین منافع خود در این شرایط هستند.

وی افزود: برای تصمیم‌گیری در مورد قطع یا ادامه همکاری با برندهای کره‌ای لوازم خانگی بهتر است با برنامه‌ریزی دقیق‌تری تصمیم‌گیری شود. اکنون نیز برندهای ایرانی محصولات این شرکت‌های کره‌ای را با تامین قطعات مورد نیاز، تولید و عرضه می‌کنند و مشکلی نیز برای تداوم تولید وجود ندارد. در محصولات خاص نیز سفارش‌گذاری تامین قطعات انجام شده اما برای ادامه همکاری‌های قبلی تابع سیاست‌های کلان کشور هستیم.

تناقض گویی وزارت صنعت در مورد وضعیت صنعت لوازم خانگی

قطعاً مهمترین تصمیم گیر در بحث همکاری با شرکت های کُره ای تولیدکننده لوازم خانگی، مسئولان دولتی و وزارت صنعت است و پس از مشخص شدن این تصمیم، تولیدکنندگان داخلی می توانند در خصوص چگونگی همکاری با طرف های خارجی برنامه ریزی کنند.

در این شرایط، کیوان گردان، مدیرکل دفتر صنایع برق و فلزی و لوازم‌خانگی وزارت صمت نیز در مورد احتمال ورود شرکت‌های خارجی به کشور اعلام کرد: مجموعه وزارت صمت تمایلی به ورود شرکت‌های خارجی ندارد.

وی در واکنش به انتقاد برخی کارشناسان مبنی بر خطر ایجاد انحصار در صنعت لوازم خانگی کشور، با بیان اینکه وزارت صمت به دنبال ایجاد انحصار در بازار لوازم خانگی نیست، گفت:  در حال حاضر با بهترین کیفیت و قابل رقابت با مشابه خارجی است، بنابراین هم مسئولان و هم مردم وظیفه دارند از تولید و سرمایه ایرانی حمایت کنند.

به نظر می رسد دو موضوع مطرح شده از سوی مدیرکل دفتر صنایع برق و فلزی و لوازم‌خانگی وزارت صمت با یکدیگر تناقض دارد چرا که از یک طرف اعلام می کند که وزارت صنعت به دنبال انحصار نیست و از طرفی، معتقد است لوازم خانگی ایرانی بهترین کیفیت را دارند و قابل رقابت هستند که در این صورت نباید ترسی از حضور شرکت های خارجی داشت بلکه می توان با برنامه ریزی دقیق، شرایط را برای ورود تکنولوژی روز دنیا به صنعت کشور، ارتقای کیفیت محصولات و تولید کالاهای جدید فراهم کرد تا بتوان علاوه بر ایجاد رضایت در داخل، نسبت به صادرات لوازم خانگی به کشورهای دیگر در سطحی قابل قبول نیز اقدام کرد.

در غیر این صورت، بستن درهای کشور به روی شرکت های خارجی باعث ایجاد انحصار در صنعت لوازم خانگی خواهد شد و آنچه بر سر صنعت خودروسازی آمده، در مورد صنعت لوازم خانگی نیز اتفاق خواهد افتاد. در عین حال، جلوگیری از مشارکت صنعتگران داخلی با شرکت های خارجی و حتی محدود کردن واردات باعث تقویت قاچاق لوازم خانگی خواهد شد که ضربه بزرگتری به تولیدکنندگان داخلی وارد می کند.

گرانی ۵۵۰ درصدی لوازم خانگی در دولت روحانی

بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت ۲۶ محصول (خارجی و ایرانی) از لوازم خانگی از سال ۹۳ تاکنون به‌ طور میانگین بیش از ۵۵۰ درصد رشد داشته و این افزایش قیمت برای برخی محصولات بیش از ۸۵۰ درصد است.

بر این اساس، قیمت یخچال فریزر ایرانی، لباسشویی ایرانی، کولر آبی، یخچال فریزر خارجی، سرخ‌کن خارجی به ترتیب ۸۶۲، ۸۴۵، ۸۲۲، ۷۷۳ و ۷۶۹ درصد افزایش داشته‌ است.

کیوان گردان، مدیرکل دفتر صنایع برق، فلزی و لوازم خانگی وزارت صمت آذر سال گذشته گفته بود: با عرضه اختصاصی ورق های فولادی به تولید کنندگان لوازم خانگی در کشور، قیمت لوازم خانگی تا پایان سال جاری (سال ۹۹) کاهش می یابد.

وی با بیان اینکه با عرضه اختصاصی ورق‌های فولادی به تولید کنندگان لوازم خانگی در کشور، قیمت لوازم خانگی در بازار کاهش می‌یابد، گفته بود: با این اقدام انتظار داریم در زمینه کاهش قیمت لوازم خانگی در کشور تا پایان سال ۹۹ گام‌های اساسی برداریم.

این در حالی است که در نخستین ماه سال جاری شاهد افزایش ۲۵ درصدی قیمت مصوب برخی لوازم خانگی در کشور بودیم و در حال حاضر نیز رایزنی برخی شرکت های تولیدکننده برای دریافت مجوز افزایش قیمت در حال انجام است.

به هر حال پس از گذشت سالها از ایجاد کارخانه های بزرگ تولیدکننده لوازم خانگی در ایران، این حق مردم است که از کالای با کیفیت و قیمت مناسب برخوردار باشند. قطعاً بهبود این دو شاخص در فضایی رقابتی ایجاد خواهد شد، فضایی که در آن، دور زدن قانون و اظهار لوازم خانگی نیمه کامل وارداتی با تعرفه قطعات صورت نگیرد و در عین حال، محدودیتی برای حضور طرف های خارجی وجود نداشته باشد اما این حضور باید با قراردادهای قابل دفاع صورت گیرد به طوری که شرکت های خارجی به راحتی و بدون دغدغه ایران را ترک نکنند و سرمایه گذاری طرف خارجی در کشورمان یکی از مهمترین بندهای آن باشد