تاسیسات نیوز، سیستمهای سرمایشی، گرمایشی و تهویه مطبوع یا به اختصار HAVC به سیستم‌هایی گفته می‌شود که هوای درون ساختمان‌ها را سرد یا گرم کرده یا آن را تهویه می‌کنند؛ البته ممکن است یک سیستم HAVC تمامی این کارها را انجام دهد.
انواع داکت اسپیلیت
انواعی از سیستمهای سرمایشی و گرمایشی و جود دارند که صرفا هوای درون ساختمان را گرم یا سرد می‌کنند و هیچ هوای تازه‌ای به درون ساختمان وارد نمی‌کنند. فن کویل‌ها و اسپلیت‌های معمولی اینگونه عمل می‌کنند؛ ولی فن کویل‌ها و اسپلیت‌های هواساز مثل فن کویل داکتی هواساز نیز موجود هستند که علاوه بر سرد و گرم کردن هوا، مقداری هوای تازه نیز وارد ساختمان می‌کنند.
تهویه هوا از اهمیت بسیاری زیادی برخوردار است و نقش زیادی در سلامت افراد ساکن ساختمان دارد. در مطالعات اخیر توسط پژوهشگران آمریکایی روی نقش سیستم های HAVC در انتقال ویروس کووید ۱۹ که مسبب بیماری کرونا است، نشان داده شده است که سیستمهای تهویه هوای دارای فیلترهای مناسب، می‌توانند سبب کاهش احتمال انتشار ویروس شوند؛ ولی در مقابل، سیستمهای سرمایشی و گرمایشی فاقد فیلترهای مناسب، ویروس را بیشتر منتشر می‌کنند.
با این حال امروزه سیستم‌هایی مثل اسپلیت و فن کویل که فاقد تهویه هوا هستند، به دلیل مصرف پایین‌تر انرژی نسبت به سیستم‌هایی که هوا را تصفیه می‌کنند، محبوبیت زیادی دارند. البته معمولا در ساخت این سیستم‌ها مکانی برای نصب فیلتر تعبیه می‌شود و می‌توانید با نصب فیلترهای مناسب، کیفیت هوای درون ساختمان را بهبود ببخشید. راه دیگری که برای کیفیت هوای تهویه نشده در ساختمان‌ها وجود دارد، استفاده از دستگاه‌های تصفیه کننده هواست.
معرفی سیستم اسپلیت
اسپلیت‌ها، دستگاه‌هایی حرارتی و برودتی هستند که دارای دو یونیت داخلی و خارجی هستند. این یونیت‌ها از طریق مجموعه‌ای از کابل‌ها و لوله‌ها به هم متصل هستند. همانطور که گفته شد، اکثر اسپلیت‌ها، به غیر از اسپلیت‌های هواساز، هوا را تهویه نمی‌کنند بلکه هوای درون اتاق را به داخل کابینت خود مکیده و پس از گرم یا سرد کردن، آن را به درون اتاق باز می‌گردانند. بنابراین در هنگام استفاده از اسپلیت باید درب‌ها و پنجره‌ها بسته بوده و کمترین تبادل هوا با محیط خارج از ساختمان انجام شود.
اسپلیت اینگونه هوا را سرد می‌کند که مایع مبرد سرد از یونیت خارجی وارد یونیت داخلی و مشخصا، قطعه‌ای به نام مبدل حرارتی یا کویل می‌شود و از آن عبور می‌کند. در یونیت داخلی، به کمک یک یا چند فن که هوای درون اتاق را با فشار به سمت کویل پرتاب می‌کنند، تبادل حرارتی بین هوای درون اتاق و گاز مبرد با سرعت بالا انجام می‌شود. در نتیجه هوا سرد شده و گاز مبرد گرم می‌شود و به سمت یونیت خارجی می‌رود.
گاز مبرد در یونیت خارجی تهویه ابتدا وارد بخشی به نام تبخیر کننده شده و در آنجا تحت فشار کم، به گاز مبرد گرم تبدیل می‌شود. کمپرسور این گاز را با فشار به سمت کویل کندانسر هدایت می‌کند و به دلیل فشار بالا در آن کویل، گاز به مایع تبدیل شده و مطابق قانون ترمودینامیکی گازها، حرارت خود را از دست می‌دهد و این حرارت با کمک فن کندانسر به هوای خارج از ساختمان منتقل می‌شود. سپس مایع مبرد سرد به یونیت داخلی باز می‌گردد تا این چرخه که به سیکل تبرید معروف است، از سر گرفته شود.
عملکرد گرمایشی اسپلیت یا از طریق پمپ حرارتی که عکس چرخه زیر را انجام می‌دهد یا از طریق المنت هیتر الکتریکی انجام می‌شود.
برای پایین آوردن مصرف برق اسپلیت از دو روش استفاده می شود. یکی اینکه در بعضی اسپلیت‌های پیشرفته از کمپرسورهای اینورتر به جای کمپرسورهای معمولی استفاده می‌شود. مورد دوم اینکه بعضی از اسپلیت‌ها به صورت کانال‌دار ساخته می‌شوند که به آن‌ها داکت اسپلیت گفته می‌شود و ادامه بحث بعدی ما هستند.
داکت اسپلیت
داکت اسپلیت به اسپلیت‌هایی گفته می‌شود که در آن‌ها، یک یونیت داخلی از طریق مجموعه‌ای از کانال کشی‌ها به بخش‌های مختلف و مجزای یک ساختمان متصل است و گرمایش و سرمایش آن‌ها را تأمین می‌کند. این کار سبب کاهش زیاد مصرف انرژی الکتریکی می‌شود. این سیستم‌ها با وجود مصرف پایین انرژی الکتریکی معایبی نیز دارند، از جمله اینکه نمی‌توان آن‌ها را در بعضی ساختمان‌ها نصب کرد، کانال کشی‌ها پر هزینه هستند و نمی‌توان تهویه و دمای بخش‌های مختلف ساختمان را به طور مجزا کنترل کرد.
فن کویل
هر یونیت فن کویل مانند یونیت داخلی اسپلیت است؛ با این تفاوت که در آن برای گرم و سرد کردن هوا، از آب داغ یا سردی که به ترتیب توسط بویلر در موتورخانه یا چیلر تأمین می‌شود، استفاده می‌شود. فن کویل‌ها انواع مختلفی دارند و می توان آن‌ها را درون سقف، روی دیوار یا روی زمین نصب کرد.
چیلر
چیلر به دستگاهی گفته می‌شود که از طریق سیکل تبرید، به صورت مستقیم یا از طریق یک سیکل تبرید ثانویه، برای خنک کردن و تهویه هوای ساختمان‌ها و خنک کردن تأسیسات یا مایعات داغ صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اصول عملکردی چیلر دقیقا مشابه با اصول عملکردی اسپلیت است.
در سیستمهای فن کویل که معمولا برای خنک کردن ساختمان‌های مسکونی دارای واحدهای متعدد، هتل‌ها یا ادارات استفاده می‌شوند، سیستم آب سرد که از طریق لوله کشی، یونیت‌های فن کویل را به یکدیگر متصل می‌کند، در واقع یک سیکل تبرید ثانویه است که با عبور از فن کویل‌ها، هوا را سرد می‌کند و خودش گرم می‌شود و با عبور از مبدل حرارتی چیلر، دوباره سرد می‌شود و حرارتش را به مبرد چیلر منتقل می‌کند.
چیلرها براساس نوع سیستم خنک کننده کویل کندانسر، در دو نوع هواخنک و آب خنک موجود هستند. سیستمهای آب خنک چیلرهای بزرگ و صنعتی هستند که نیاز به تأسیسات گسترده‌ای به نام برج خنک کننده دارند؛ ولی سیستمهای هوا خنک که معمولا مینی چیلر هستند، برای کاربردهای دارای مقیاس کوچک‌تر استفاده می‌شوند.
