اصلاح قیمت بنزین، آری یا خیر؟

تاسیسات نیوز – فرشته رضایی؛ چندی پیش رییس دولت چهاردهم طی سخنرانی‌ کوتاهی بیان کرد: «هیچ منطقی وجود ندارد که بنزین را با دلار آزاد بخریم و با سوبسید به مردم بفروشیم. اقتصاددانان و کارشناسان ما باید بلند شوند و نسبت به سیاست‌های نادرستی که اجرا می‌کنیم، اعتراض کنند. اما حالا کارشناسان و اقتصاددانان اعتراض نمی‌کنند… من (به عنوان دولت) پول گندم، پول دارو و پول نهاده و حقوق بازنشسته‌ها را ندارم، اما بنزین دلار ۵۰ تومان را می‌فروشم ۱۰ تومان. کدام منطقی این را از ما قبول می‌کند که ما داریم این کار را می‌کنیم؟» حالا این اظهارات، شائبه افزایش قیمت سوخت را در جامعه در پی داشته است. قیمت بنزین همواره محل مناقشه دو‌ گروه در کشور بوده است؛ موافقان و مخالفان. شاید مهمترین استدلال مخالفان افزایش قیمت بنزین، نگرانی از تاثیر افزایش قیمت بنزین باشد در مقابل اما موافقان اصلاح قیمت بنزین به دلایلی چون ناترازی بنزین، جلوگیری از واردات و قاچاق، اصلاح قیمت نسبی بنزین، کاهش مصرف، کاهش ترافیک، کاهش آلودگی هوا، بی‌عدالتی در توزیع یارانه بنزین و پرداخت عادلانه یارانه آن به همه مردم اشاره می‌کنند.

اگر چه پیش از این پزشکیان اعلام کرده است که «هر حرکتی که قرار است در جهت اصلاح قیمت بنزین و رفع هر ناترازی انجام شود، در ابتدا باید مردم را توجیه و برای آن آماده کرد.» حالا برخی اعلام کرده‌اند این صرفا نظر شخص رییس جمهور در خصوص بنزین است اما می‌توان آن را به عنوان یک سیگنال در نظر گرفت. سیگنالی که قرار است تصمیمات در این حوزه بر اساس واقعیت‌های اقتصادی موجود و البته بدون غافلگیری افکار عمومی اجرایی شود.

هر چند که بر سر اجرای این ایده بزرگ، دولت مانع بزرگی به نام مجلس خواهد داشت که ماهیت فعلی آن در تضاد با طیف سیاسی و اقتصادی دولت چهاردهم است.

در خصوص سخنان رییس جمهور و گمانه‌زنی‌هایی که در خصوص افزایش بنزین مطرح است، جعفر خیرخواهان، اقتصاددان به اقتصادآنلاین گفت: مساله اصلی چند دهه گذشته، این است که اصلاحاتی را که باید در کشور انجام می‌دادیم از اجرای آنها خودداری شده است. یعنی لازم بوده متناسب با شرایط تغییر کند و دولت هم بتواند هم راستای با آن اصلاحات، سیاست‌ها را پیش ببرد، اما در واقع ما برعکس عمل کردیم و اصلاح نکردیم و اوضاع کشور را به سمت بدتر شدن پیش بردیم. در حال حاضر هم حاصل این عملکرد را داریم می‌بینیم.

منافع اصلاح قیمت بنزین بیشتر است
خیرخواهان اضافه کرد: افزایش قیمت بنزین یک جزء خیلی کوچکی از این اصلاحات است که باید صورت بگیرد. اگر با این شروع نکنیم جابجایی و اصلاحات در کجا اتفاق بیافتد؟ هر چقدر هم اصلاحات به تاخیر بیفتد وضعیت بدتر می‌شود. یعنی اجرای دیرتر آن هزینه‌های بیشتری دارد. این اقتصاددان با اشاره به وجود تورم ۴۰ درصدی برای سایر کالاها بنزین را هم جزو کالاهای مصرفی قلمداد کرد که لازم بود قیمت آن افزایش پیدا می‌کرد.

خیرخواهان تاکید کرد: منافع اصلاح قیمت بنزین بسیار بیشتر از ضررهای آن است. اکنون برخی می‌گویند این باعث تورم و اعتراضات اجتماعی می‌شود. اما مساله این است که پایین آمدن نرخ بنزین خودش تبعات و هزینه‌های بسیار بیشتری دارد که ما باید آن‌ها را هم در نظر بگیریم. به بیان ساده‌ ما می‌توانستیم صادر کننده بنزین باشیم و میزان مصرفش را کنترل کنیم ولی این ثابت نگه داشتن قیمت، باعث شده تبدیل به وارد کننده بنزین شویم و اکنون به جایی رسیده‌ایم که هیچ امکانی برای تامین بنزین داخلی با تولیدات داخلی به طور کامل نیست.

به گفته این اقتصاددان، بنزین کالای با ارزشی است که با قیمتی بالا تهیه، تولید و پالایش می‌شود تا به پمپ بنزین منتقل شود، اما ما این سوخت باارزش را به نوعی رایگان در اختیار مردم قرار می‌دهیم اما هیچ فایده آنچنانی هم از این ارزانی نصیب جامعه نمی‌شود.

خیرخواهان افزود: ترافیک پرحجم و تردد بالا یکی از نتایج آن است اما یک شغل سودآور هم برای قاچاق بنزین به خارج از مرزها به وجود آورده است. به عبارتی شرایط بلبشویی را قیمت بنزین با نرخ فعلی به وجود آورده است. بنزین در کشور ما یک پنجاهم یا یک سی‌ام قیمت‌های جهانی است و باید فکری برای آن شود. اما چگونگی اجرای آن که تبعات اجتماعی و نارضایتی گوناگون ایجاد می‌کند، به روش اجرای دولت بستگی دارد. اینکه هزینه‌های مضاعف تحمیل شده به مردم در جایی دیگر جبران شود و به آنان اطمینان داده شود که سیاست‌های خوب دیگر هم در کنار افزایش نرخ بنزین دنبال می‌شود تا مردم هم بتوانند با مجموعه برنامه‌های خوب دولت همراهی بکنند.

این اقتصاددان اضافه کرد: تصمیم تثبیت قیمت‌ها در مجلس هفتم اتفاق افتاد که با ساده لوحی و با یک فکر در واقع فکر نشده تصمیمی گرفتند و قیمت بنزین را ثابت نگه داشته و کشور را در این سیکل زیانبار وارد کردند. انشالله در دوره جدید این تصمیمات شتاب زده و خام را که در دوره‌هایی بسیار رایج بود و اتفاق می‌افتاد، شاهد نباشیم و فضایی حاکم باشد که سیاست‌‌گذاران هم شرایط حال را ببینند و هم آینده را تا به رشد اقتصادی و رفاه همه جانبه مردم با کمترین توان بپردازند.

توسعه و رفاه در کنار اصلاح قیمت بنزین
خیرخواهان در ادامه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه دولت پزشکیان و تیم اقتصادی او از این پیج سخت اقتصادی چگونه عبور می‌کنند و آیا مجلس فعلی با دولت برای این تصمیم همراهی می‌کند یا خیر؟ بیان کرد: خوشبختانه آقای پزشکیان اسم دولت‌شان را دولت رفاه گذاشتند. بنابراین با همگرایی دولت می‌تواند نظرات همه را داشته باشد و بر اساس آن تصمیم بگیرد و به نوعی رضایت نسبی همه جلب شود.

خیرخواهان اضافه کرد: تصمیم دولت مبنی بر اصلاح قیمت بنزین کار راحتی نیست و واقعاً صبوری و پیگیری می‌خواهد، گفت‌وگوهای بسیار زیاد با جناح‌های مختلف را می‌خواهد و همچنین مجلس را باید یک جور مجاب و قانع کند که ادامه این روند، هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی بیشتری را بر مردم تحمیل می‌کند و همه باید به سمت سیاست‌های درست برگردیم.

این اقتصاددان اضافه کرد: ابتدا آقای پزشکیان باید ثابت کند که با گروه اقتصادی خود می‌تواند از این پیج بگذرد و توسعه و رفاه مردم را مد نظر قرار می‌دهد. سپس به سراغ اجزای دیگر در بخش‌های دیگر مانند مجلس یا در حتی سطوح بالاتر برود که مثلا حمایت رهبری را هم با خودش داشته باشد. ضمن اینکه به گروه‌های مختلف مردم از قبیل، معلمان و جوامع کارگری و اطمینان دهد که اصلاح قیمت بنزین به نفع همه است و در مقابل برنامه‌ها و سیاست‌های دیگری اجرا خواهند شد که چند برابر این هزینه به آنان منفعت خواهد رسلند. در واقع بیان و انتقال چنین مسایلی به جوامع هدف کار مهمی است که اگر به شکل خوبی صورت بگیرد، می‌تواند سایر قوا و جامعه را هم با خود همراه کند.