کارت اعتباری مصالح، باج دولت به پیمانکاران یا مشوقی برای رونق بازار؟!
شورای هماهنگی مسکن اخیراً طرح خرید اعتباری تجهیزات و مصالح ساختمانی توسط سازندگان مسکن را به تصویب رساند، به گفته مقام اول وزارت راه و شهرسازی مدل عملیاتی این طرح ظرف چند روز آینده تهیه و اجرای آن به‌زودی آغاز خواهد شد، در حال حاضر مقدمات اجرای این طرح در حال انجام است.
به گزارش پایگاه خبری تاسیسات نیوز، به گفته بسیاری از کارشناسان این طرح دارای سه مزیت و یک ضعف اساسی است.
سه مزیت این کارت ارزان‌تر شدن پرسه ساختوساز مسکن و کاهش قیمت نهایی مسکن، جنب‌وجوش و بازگشت فعالیت به کارگاه‌های ساختمانی و افزایش میزان تکمیل و شروع پروژه جدید و ضعف آن مربوط به انحراف کشیده شدن این کارت‌ها و عرضه آن در بازار آزاد است.
بیشتر بخوانید
تأثیر کارت‌های اعتباری بر رشد ساختوساز
در همین زمینه حسین احمد اوغلی کارشناس مسکن بابیان اینکه در طی ماه‌های اخیر بازار ساختوساز به علت رشد قیمت مصالح ساختمانی دچار صدمات متعددی شده است گفت: کارت‌های اعتباری خرید مصالح به انبوه‌سازان و سرمایه‌گذاران بازار مسکن می‌تواند رونق ساختوساز را به دنبال داشته باشد.
گفت: ارائه کارت‌های اعتباری خرید مصالح ساختمانی جز تصمیمات درست گروه وزارت راه و شهرسازی است و می‌تواند سیاست موفقی در بهبود وضعیت عرضه مسکن باشد.
این کارشناس مسکن گفت: بر اساس طرح مذکور بانک به‌عنوان واسطه میان تولیدکننده مصالح و سازنده قرارگرفته و ضمانت‌های لازم را از دو طرف اخذ می‌کند، پس‌ازآن شرایط خریدوفروش غیر نقدی مصالح ساختمانی فراهم می‌شود.
وی بابیان اینکه عدم توازن در عرضه و تقاضای بازار مسکن این بازار را در سال‌های آتی با بحران روبرو می‌کند عنوان کرد: باید دولت به دنبال ارائه مشوق‌های اساسی برای سازندگان ذی‌صلاح باشد
احمد اوغلی یادآور شد: در حال حاضر بازار مسکن دچار مشکلات و تلاطم بسیاری است، بااین‌حال حمایت از فعالان و سازندگان می‌تواند به بهبود شرایط این بخش کمک کند.
وی ادامه داد: در حال حاضر نیاز است جزییات این کارت به‌صورت کامل و شفاف ارائه شود اما در شرایط کنونی مشخص نیست که این کارت‌ها به چه کسانی ارائه‌شده و چه مکانیسمی برای تفکیک سازندگان واقعی با دلالان، محتکران و فروشندگان وجود دارد.
احمد اوغلی در ادامه گفت: این کارت‌ها در این برهه زمانی می‌تواند راهگشای مشکلات دو بخش تولید مصالح ساختمانی و کاهش ساختوساز باشد.
ارائه کارت‌ها باید حساب‌شده باشد
در همین زمینه کارشناس ساختوساز بابیان اینکه به نظر می‌رسد این طرح نیز به همان راه کارت اعتباری قیر برود گفت: اگر زیرساخت‌های این طرح به‌درستی عملیاتی نشود این طرح به ابتذال رفته و وارد دلالی و بازار سیاه می‌شود.
ایمان رفیعی با بیان مطلب فوق گفت: باید تمامی تدابیر امنیتی این کارت‌ها در نظر گرفته شود تا شاهد انحراف در این کارت‌ها نباشیم.
وی با اشاره به اینکه کارت‌های مصالح ساختمانی باید به دست فرد مصلح و ذی‌صلاح برسد تأکید کرد: اگر انحرافی در مسیر ارائه یا عرضه این کارت‌ها صورت بگیرد شاهد تنش در بازار مصالح ساختمانی خواهیم بود.
این کارشناس ساختوساز گفت: شایسته بود قبل از رسانه‌ای شدن ارائه کارت‌های اعتباری مصالح ساختمانی این تصمیم به حضور انبوه‌سازان و سازندگان ذی‌صلاح می‌رسید چراکه این عده می‌توانند سلامت و پاکی مسیر این کارت‌ها تضمین کنند.
رفیعی بابیان اینکه انبوه‌سازان باید در تصمیمات وزارت راه و شهرسازی حضور مؤثرتری داشته باشند گفت: باید دولت تمامی فعالیت‌های مرتبط با بخش خصوصی را به خودشان واگذار کند.
به اعتقاد رفیعی اگر ارائه این کارت‌ها دقیق و حساب‌شده نباشد دو پیامد ناگوار برای بازار مسکن خواهد داشت گفت: اول پیامد ناگوار آن افزایش دلالی و سوداگری در بازار مصالح ساختمانی و پیامد بعدی مربوط به عمیق‌تر شدن رکود ساختوساز است.
وی گفت: از ابتدای سال جاری قیمت بازار مصالح ساختمانی به‌واسطه افزایش نرخ تورم و ارز به‌شدت روند صعودی داشته است و اگر این کارت به‌صورت حرفه‌ای وارد بازار نشود تورم کنونی مصالح ساختمانی به‌شدت افسارگسیخته خواهد شد.
این کارشناس ساختوساز در ادامه گفت: باوجوداینکه هم‌اکنون میلگرد، تیرآهن و ورق‌های فولادی باقیمت‌های زیر هر کیلو ۳ هزار تومان در بورس عرضه می‌شود، اما سازندگان به‌عنوان مصرف‌کننده نهایی با این نرخ‌ها آهن‌آلات ساختمانی را خریداری نمی‌کنند و قیمت این مصالح برای اعضای این صنف دو برابر قیمت بورس است.
وی گفت: بر این اساس، شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران در گروه ایزوگام و قیر تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته رشد ۱۶۹ درصدی را تجربه کرد؛ تورم فصلی شاخص قیمت این گروه از مصالح ساختمانی در تابستان امسال در مقایسه با بهار سال جاری ۹۴ درصد گزارش‌شده است.
وی گفت: بر اساس آمارهای کشور شاخص قیمت مصالح ساختمانی در گروه چوب، تابستان امسال در مقایسه با تابستان سال گذشته رشد ۱۰۸ درصدی و در مقایسه با بهار ۹۷ رشد ۶۴ درصدی را تجربه کرده است؛ گروه آهن‌آلات، میلگرد و پروفیل در و پنجره نیز تابستان امسال در مقایسه با فصل مشابه سال گذشته با تورم ۹۴ درصدی و در مقایسه با بهار ۹۷ با تورم ۴۵ درصدی روبه‌رو شده است. همچنین تورم فصلی شاخص قیمت مصالح ساختمانی در گروه تأسیسات برقی نیز ۴۵ درصد گزارش‌شده است.
رفیعی در ادامه افزود: این سه گروه از مصالح ساختمانی که بیشترین تورم را در میان سایر گروه‌های نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران طی تابستان امسال تجربه کردند از شروع ساختوساز تا زمان تکمیل واحدهای مسکونی، موردنیاز سازندگان هستند؛ درواقع این سه گروه از مصالح ساختمانی طیف متنوعی از مراحل و فرآیندهای مربوط به اجرای پروژه‌های ساختمانی را به لحاظ رشد قیمت تمام‌شده ساخت‌وسازهای مسکونی تحت تأثیر قرار می‌دهند و در تمام مراحل ساخت، اثر افزایشی خود را بر هزینه‌های ساختمانی اعمال می‌کنند.
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، شاخص کل قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران بر مبنای سال پایه ۱۳۹۰، در فصل تابستان ۹۷ برابر ۴/ ۳۱۵ بوده است که نسبت به فصل قبل ۲۶ درصد و در مقایسه با فصل مشابه سال قبل ۱/ ۴۹ درصد افزایش داشته است.
این کارشناس ساختوساز گفت: در حال حاضر نرخ تورم در بازار مصالح ساختمانی به‌شدت بالا است و کوچک‌ترین اشتباه در ارائه کارت‌های اعتباری مصالح ساختمانی باعث ایجاد سوداگری شده و ما در یک برهه زمانی بسیار کوتاه‌مدت شاهد تشکیل بازار سیاه از آجر گرفته تا مصالح نمای ساختمانی خواهیم بود.
وی درنهایت گفت: این طرح در صورتی می‌تواند موفق باشد که مسئولان از تکرار اشتباهات خود در کارت‌های اعتباری قیر و آسفالت عبرت بگیرند.
تدبیر وزارت راه و شهرسازی برای ادای دین به انبوه‌سازان
در همین راستا نایب‌رئیس انجمن انبوه‌سازان استان تهران با اشاره به اینکه کانون انبوه‌سازان اطلاعی از جزئیات کارت اعتباری مصالح ساختمانی که از سوی وزیر راه و شهرسازی اعلام‌شده، ندارند، گفت: به نظر می‌رسد این کارت‌های اعتباری برای ادای قرض وزارت راه و شهرسازی به پیمانکاران تعبیه‌شده باشد.
ایرج رهبر بابیان مطلب فوق گفت: در طی چند سال اخیر وزارت راه و شهری سازی بدهی بزرگی به پیمانکاران داشته که در برهه زمانی با ارائه اوراق به دنبال بازپرداخت این بدهی بوده است.
وی بابیان اینکه به نظر می‌رسد وزارت راه و شهرسازی با ارائه این کارت‌ها به دنبال سبک کردن دین خود به انبوه‌سازان است گفت: احتمالاً وزارت راه شهرسازی با نشستی که با بانک مسکن داشته تصمیم به ارائه این کارت‌ها شده است.
نایب‌رئیس انجمن انبوه‌سازان استان تهران گفت: به‌هرحال ارائه این کارت‌ها با هر قصد و نیتی بدون ایجاد زیرساخت غیرعملیاتی و ناموفق خواهد بود.
رهبر در پاسخ به این سؤال که به چه شکلی می‌توان جلوی رانت این کارت‌ها را گرفت گفت: استفاده از سه حلقه ناظر، کارفرما و پیمانکار می‌تواند سلامت این کارت‌ها را تضمین کنند چراکه میزان مصرف هر نوع مصالح ساختمانی در بخش ساختوساز کاملاً روشن و شفاف است.
وی گفت: بنابراین برای تضمین سلامت این کارت‌ها باید میزان اعتبار کارت‌ها منطبق با میزان مصالح ساختمانی موردنیاز باشد.
نایب‌رئیس انجمن انبوه‌سازان استان تهران در ادامه افزود: به‌طورکلی نقش ناظر ساختمان در ارائه این کارت‌ها اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد چراکه به‌طور حتم اعتبار مازاد در این کارت‌ها فساد آفرین است.
رهبر گفت: البته این کارت‌ها برای تمامی سازندگان کارگشا نخواهد بود چراکه شاید برخی از سازندگان دیگر مشتاق به حضور در عرصه ساختوساز نباشند بنابراین باید ارائه این کارت‌ها به‌صورت اختیاری باشد.
رهبر در ادامه با اشاره به افزایش قیمت برخی مصالح ساختمانی و تأثیر منفی این افزایش قیمت بر ساخت‌وسازهای ساختمانی گفت: متأسفانه برخی مصالح ازجمله آهن‌آلات در ماه‌های اخیر تا سه برابر افزایش قیمت داشته است. همچنین برخی وسایل و تأسیسات ساختمانی مانند شیرآلات علاوه به برافزایش قیمت سه برابری، نایاب هم شده‌اند. این شرایط تأثیر بسیار منفی بر کار انبوه‌سازان داشته و بسیاری از آن‌ها بعد از گرفتن مجوز ساختوساز، به خاطر افزایش قیمت مصالح کار خود را متوقف کرده‌اند.
نایب‌رئیس انجمن انبوه‌سازان استان تهران همچنین به تأثیر منفی کاهش ساختوساز بر بازار دیگر صنوف اشاره کرد و درنهایت گفت: با رکود بازار مسکن بازار دیگر صنوف ازجمله صنف مصالح ساختمانی و سایر صنوف مرتبط با ساختوساز هم دچار رکود می‌شود.
سه مزیت کارت‌های اعتباری مصالح ساختمانی
در همین راستا مدیر پروژه ساخت بابیان اینکه ارائه کارت‌های اعتباری مصالح ساختمانی سه نتیجه مثبت در بخش تولید و ارزانی کالای تمام‌شده و ساختوساز دارد. گفت: در حال حاضر بسیاری از پروژه‌ها به علت عدم گرانی و نبود نقدینگی‌ها از سوی سازندگان متوقف‌شده است؛ بنابراین این کارت‌ها می‌تواند در این برهه زمانی نجات‌بخش سازندگان تلقی شود.
شاهین افتخاری گفت: خاموشی چراغ‌های تعدادی از کارخانه‌های تولید مصالح ساختمانی و کاهش تولید این محصولات از آن موضوعاتی است که ارتباطی مستقیم با رکود صنعت ساختوساز دارد و در این میان صاحبان و فعالان این صنایع از این رکود بسیار متضرر شده‌اند.
وی گفت: در حال حاضر به‌کرات خبر تعطیلی یا نیمه تعطیل شدن این واحدهای تولیدی از گوشه و کنار تمامی استان‌ها و شهرها شنیده می‌شود. این شرایط در حالی بر این بازار حکم‌فرما شده است که در روزگاری نه‌چندان دور دادوستد مصالح ساختمانی در داخل و بازارهای جهانی پررونق بود؛ اما متأسفانه این محصولات نیز مانند بسیاری از تولیدات داخلی دیگر در چند سال گذشته تجربه سخت‌ترین شرایط را داشته‌اند.
کاهش شدید ساختوساز و بودجه‌های عمرانی به‌علاوه توقف طرح مسکن مهر و از دست رفتن بازارهای صادراتی از دلایل ایجاد این بحران است.
افتخاری بابیان اینکه در وهله بعدی این کارت‌ها می‌تواند در تعدیل قیمت‌های مصالح ساختمانی نیز مؤثر واقع شوند گفت: زمانی که کالایی ارزان‌قیمت به بدنه تولید تزریق شود کالای نهایی ارزان‌تر در دسترس مصرف‌کننده قرار می‌گیرد؛ بنابراین اگر دولت بتواند این کارت‌های را به روش صحیح به دست مصرف‌کننده واقعی برساند انتظار کاهش قیمت‌ها دور از ذهن نخواهد بود.
این مدیر پروژه بابیان اینکه مصرف اصلی مصالح در مسکن است و اکنون‌که مسکن با رکود مواجه است بسیاری از کارگاه‌های ساختمانی فعالیت و ظرفیت خود را به پایین‌ترین سطح ممکن رسانده یا به‌طور ۱۰۰ درصدی بازار تولید را ترک کرده‌اند گفت: ارائه کارت‌های اعتباری می‌تواند به‌نوعی نجات‌بخش کارگاه‌های تولید و کارخانه‌های مرتبط با مصالح ساختمانی باشد.
البته اگر وزارت خارجه بتواند رایزنی مطلوبی برای صادرات مصالح ساختمانی داخلی به کشورهایی مانند سوریه و عراق داشته باشد جان دوباره‌ای به بخش تولید مصالح ساختمان ارائه می‌شود.
وی گفت: متأسفانه به دلیل عدم‌حمایت واحدهای تولیدی، اغلب تا مرز ورشکستگی پیشرفته‌اند. بیشتر کارخانه‌های مصالح ساختمانی به دلیل نبود متقاضی با مازاد تولیدات مواجه هستند و این موضوع تأثیر مستقیمی برافزایش نرخ بیکاری و خروج سرمایه‌های کشور و بلوکه شدن این سرمایه‌ها در بانک‌ها دارد.
افتخاری گفت: تا زمانی که کاهش مصرف داخلی به دلایلی چون رکود مسکن و متوقف شدن پروژه‌ها وجود داشته باشد، نمی‌توان انتظاری برای رونق بازار مصالح ساختمانی داشت.
این کارشناس در نهالت افزود: ارائه این کارت به طرق صحیح می‌تواند در کاهش نرخ تمام‌شده مسکن، تکمیل ساختمان‌های نیمه‌ساز و فعال شدن کارگاه‌ها ساختمانی تأثیر مستقیمی داشته باشد.
منبع
صدای مهندسی ایران